Lyric Thompson: 'Meisjes kiezen voor onderwijs, niet voor vroegtijdig huwelijk'

De Nobelprijs voor Malala Yousafzai onderlijnt de boodschap dat minderjarige meisjes recht hebben op eigen ontwikkeling en onderwijs. Een van de struikelstenen voor die rechten zijn gedwongen, vroegtijdige huwelijken. ‘We moeten er dus voor zorgen dat kindhuwelijken over vijftien jaar niet meer voorkomen’, zegt Lyric Thompson van het International Center for Research on Women en co-voorzitster van de coalitie Girls Not Brides USA.

  • 'Een diploma is geen tovermiddel, maar er zijn meer dan voldoende studies die bewijzen dat voor elk jaar dat iemand langer naar school gaat, zij of hij ook een hoger inkomen mag verwachten.'

Lyric Thompson is een gedreven mensen- en vrouwenrechtenactiviste, met een ruime staat van dienst. Ze is in Brussel om de campagne van Plan België tegen gedwongen kindhuwelijken kracht bij te zetten. ‘Kindhuwelijken en vroegtijdige gedwongen huwelijken zijn op de eerste plaats een schending van de mensenrechten van de betrokken meisjes, maar het is ook een ontwikkelingsprobleem’, zegt ze.

‘Daarom beveelt de Hoge Commissaris voor Mensenrechten van de VN alle landen – zowel de landen waar de praktijk vaak voorkomt als landen die veeleer betrokken zijn als donoren – aan om een omvattend beleidskader te formuleren waarin zowel het aspect mensenrechten als ontwikkeling aan bod komt.’

Beleid en middenveld moeten volgens Thompson antwoorden geven op heel wat vragen: welke relatie bestaat er tussen onderwijs en het uitstellen van huwelijk? Wat weten we over de gezondheidsbehoeften van gehuwde meisjes? Wat weten we over de impact van investeringen in voedselzekerheid of bestrijding van hiv op vroegtijdige huwelijken? … Kortom: hoe kunnen we er effectief voor zorgen dat kindhuwelijken uit de wereld geholpen worden binnen de komende generatie?

Wat is de doelstelling: een einde aan kindhuwelijken, of betere ontwikkelingskansen voor meisjes – waarbij het terugdringen van kindhuwelijken een noodzakelijke voorwaarde, maar misschien geen absoluut doel is?

‘Wie geld investeert in onderwijs, en vaststelt dat de helft van de leerlingen die geen diploma halen meisjes zijn die de school verlaten om te trouwen, wil daar wat aan doen.’

Lyric Thompson: Beide antwoorden zijn correct. Wie geld investeert in onderwijs, en vaststelt dat de helft van de leerlingen die geen diploma haalt meisjes zijn die de school verlaten om te trouwen, die wil daar wat aan doen. Die investering moet maximaal rendement halen.

Maar tegelijk is het niet louter een zaak van onderwijsdoelstellingen, het gaat fundamenteel over de mensenrechten van die meisjes die – ongeacht of ze de school afmaken of niet – zelf moeten kunnen kiezen om later te trouwen.

Voor de meeste meisjes is de motivatie om een huwelijk uit te stellen overigens dat ze langer naar school willen gaan. We deden onlangs een onderzoek naar de verwachtingen van vijfhonderd meisjes uit veertien landen naar ontwikkelingsprioriteiten. Als topprioriteit kwam daaruit: langer en beter onderwijs. Dat betekent onder andere ook meer veiligheid in de school of op weg naar de school.

De waarde van een later huwelijk en van onderwijs zijn op zich duidelijk, maar zit er ook een economische meerwaarde aan die verwachting?

Lyric Thompson: Absoluut. Een diploma is geen tovermiddel, maar er zijn meer dan voldoende studies die bewijzen dat voor elk jaar dat iemand langer naar school gaat, zij of hij ook een hoger inkomen mag verwachten.

Unicef berekende dat elk extra jaar dat een meisje op de lagere school doorbrengt later resulteert in een inkomensverhoging van 10 tot 20 procent. Elk extra jaar op de middelbare school staat voor 15 tot 25 procent. Bovendien zorgt langer onderwijs voor meisjes ervoor dat de eerste zwangerschap met enkele jaren wordt uitgesteld, en ook dat heeft zowel financiële als gezondheidsmeerwaarde.

Is de campagne tegen kindhuwelijken niet een nieuwe poging van het Westen om zijn eigen actuele normen op te leggen aan landen die afhankelijk zijn van hulp?

‘Het is een solidariteitscampagne die steun geeft aan lokale bewegingen en initiatieven in Afrika en Azië.’

Lyric Thompson: De campagne is op de eerste plaats een solidariteitscampagne die steun geeft aan tientallen of honderden lokale bewegingen en initiatieven in Afrika en Azië. Zambia, een land waar veel kindhuwelijken voorkomen, is een van de landen die het debat aanvuren binnen de VN en die heel erg pleiten om de strijd tegen kindhuwelijken op te nemen in de ontwikkelingsdoelen die afgesproken worden voor de periode na 2015.

De rol van donoren is niet de doelstellingen te dicteren, maar de lokale initiatieven te steunen en te helpen op een breder of hoger niveau te tillen. De meeste lokale campagnes bevinden zich immers op zo’n lokale en kleine schaal dat ze nooit een echte impact kunnen hebben. We moeten streven naar een grotere schaal van actie.

Bovendien is er ook in westerse landen nog behoorlijk wat werk aan de winkel. In de VS zijn er heel wat staten waar de huwelijksleeftijd onder de internationale norm van achttien jaar ligt of waar véél uitzonderingen mogelijk zijn om huwelijken van minderjarigen goed te keuren.

Is die leeftijdsgrens van achttien jaar wel zo absoluut? Je kan toch niet beweren dat jongens of meisjes van zeventien op het platteland in Afrika of Azië “kinderen” zijn? Ondergraaft het oprekken van de term “kindhuwelijk” voor iedereen onder de achttien de beschermingscampagne voor echte kinderen niet?

Lyric Thompson: Achttien jaar is de internationale consensus, gehanteerd in het Kinderrechtenverdrag. Maar natuurlijk is elke norm vatbaar voor kritiek. Sommige zeventienjarigen zullen best wel in staat zijn hun eigen beslissingen te nemen. En anderzijds zorgt die norm er in sommige landen voor dat adolescentenseksualiteit makkelijker gecriminaliseerd kan worden.

Waar het uiteindelijk om gaat, is om de rechten en de gezondheid van de minderjarigen. En we weten bijvoorbeeld met grote zekerheid dat vroege zwangerschappen een reëel gezondheidsrisico vormen. In het Westen hebben we af te rekenen met tienerzwangerschappen die bijna allemaal buiten het huwelijk plaatsvinden. In het Zuiden vinden de meeste tienerzwangerschappen binnen het huwelijk plaats. Maar in beide gevallen bedreigen ze de gezondheid van moeder én kind.

Voor beide groepen zou het enorm effectief zijn als er omvattende, degelijke seksuele opvoeding gegeven wordt. Meisjes moeten meer leren over hun eigen lichaam, over het feit dat ze daar zelf over mogen en kunnen beslissen, over de brede realiteit van seksuele en reproductieve rechten.

Maar dat is een heel controversieel idee, waar conservatieve overheden en gemeenschappen in de hele wereld tegen zijn. Ze willen kinderen niet informeren over seks. De wonderlijke coalitie van krachten die zich pro-familie noemt, maar tegen alles is dat gezonde gezinnen bevordert, houdt die aanpak internationaal tegen.

Intussen is de internationale standaard van achttien jaar toevallig wat binnen het Westen op het moment van de definitie gold als de norm. Vijftig jaar geleden zou ook het Westen daar anders over gedacht hebben.

‘De Verenigde Staten hebben het Kinderrechtenverdrag niet ondertekend.’

Lyric Thompson: Voor uw informatie: de Verenigde Staten hebben het Kinderrechtenverdrag niet ondertekend. Ik ben er echt van overtuigd dat het Verdrag een echte internationale consensus vertegenwoordigt, niet een westers cultureel project.

En dat vind ik ook terug in de coalitie Girls Not Brides, waarmee vierhonderd organisaties uit zestig landen samen de schouders zetten onder een gezamenlijk streven om kindhuwelijken binnen de volgende generatie uit te bannen.

Dat heeft soms ook echt directe voordelen bij een crisis, zoals bij de ontvoering van de schoolmeisjes door Boko Haram. Het feit dat we in contact waren met lokale vrouwengroepen stelde ons in staat om onze communicatie en actie veel beter af te stemmen op de lokale afwegingen, gevoeligheden en prioriteiten. Het remde mijn intuïtie voor meer interventie af ten voordele van een meer genuanceerd pleidooi.

Geef eens een echt goed voorbeeld uit het Zuiden?

Lyric Thompson: In de Indiase deelstaat Haryana besliste de overheid om een financiële bonus toe te kennen voor elk meisje dat op haar achttiende nog op de schoolbanken zat. Dat programma wordt momenteel geëvalueerd, maar nu al is duidelijk dat het opzet ervoor zorgt dat de meisjes langer onderwijs volgen.

Met andere woorden: met geld kan je mensen ervan overtuigen om eeuwenoude gebruiken te veranderen. Iedereen die verwijst naar tradities en cultuur vergist zich dus?

Lyric Thompson: Neen, helemaal niet. Er zijn zowat overal diepgewortelde rollenpatronen en uiteenlopende genderverwachtingen, ook in Appalachia, North Carolina, waar ik vandaan kom. In het geval van Haryana lijkt het vaak te gebeuren dat het meisje uitgehuwelijkt wordt kort nadat de bonus opgestreken is. Dat betekent dat de culturele norm – dat het huwelijk de echte bestemming is voor elke vrouw – niet gewijzigd is, maar men slaagt er intussen wel in om de leeftijd van dat huwelijk uit te stellen. Dat is winst.

Er zijn mensen die argumenteren dat een internationale campagne om een praktijk te verbieden niet de beste aanpak is. Zorg dat de armoede en de ongelijkheid verminderen, dan volgt de emancipatie vanzelf, argumenteren ze.

‘De strijd tegen ongelijkheid maakt wezenlijk deel uit van de strijd tegen de kindhuwelijken.’

Lyric Thompson: Binnen de Girls Not Brides-coalitie verzamelen we allerlei perspectieven. Voor veel organisaties is net de strijd tegen armoede en het gebrek aan ontwikkelingskansen het startpunt van hun werk tegen de praktijk van gedwongen kindhuwelijken. Denk daarbij aan organisaties als Plan International, Care…

Andere organisaties worden gedreven door gender-activisme, of door een missie om kwetsbare groepen of personen in conflictgebieden te beschermen, of door een uitgesproken mensenrechtenbenadering. Maar de strijd tegen ongelijkheid maakt in elk geval wezenlijk deel uit van de strijd tegen de kindhuwelijken.

Is de strijd tegen kindhuwelijken een strijd tegen tradities, en op sommige plaatsen misschien zelfs tegen religieuze normen en autoriteiten?

Lyric Thompson: Desmond Tutu zei daar in 2012 het volgende over: ‘Ik ben ervan overtuigd dat elke vader of moeder op deze aarde het beste wil voor hun kind. En ik ben er evenzeer van overtuigd dat geen ekele grote religie voorstander is van de praktijk van kindhuwelijken. Wij willen mannen en jongens aanmoedigen om op te komen voor de rechten van hun dochters of zusters, en we geloven dat gemeenschapsleiders en religieuze leiders, vaders en broeders samen kunnen werken om een einde te maken aan kindhuwelijken.’

Op heel veel plaatsen en binnen heel diverse gemeenschappen zien we hoeveel waardevol werk er geleverd wordt door religieuze leiders. Zij zijn vaak het best geschikt om met de juiste woorden en argumenten de strijd tegen kindhuwelijken te ondersteunen.

Maar het beeld is niet eenduidig. En zelfs bij gelijkgestemden is er niet altijd eenzgezindheid over de rol die religieuze leiders moeten toebedeeld krijgen. Op een conferentie in Istanboel woonde ik een bijzonder interessante discussie bij tussen Turkse, Pakistaanse en andere deelnemers, over de vraag of mollahs een vooraanstaande rol moeten spelen.

Sommigen vonden van wel, omwille van het gezag dat ze konden toevoegen aan de campagne. Anderen waren terughoudend, omdat ze vreesden de traditionele machtsverhoudingen te versterken, en dat dit makkelijk in het nadeel van de campagne kon keren. Zelf ben ik veeleer voor samenwerking met religieuzen.

En hoe kijken traditionele of religieuze leiders aan tegen de activisten?

Lyric Thompson: Als de activisten tot de gemeenschap behoren, verlopen die contacten meestal constructief. Die mensen spreken dezelfde taal en delen dezelfde bezorgdheid voor het welzijn en de zekerheid van de hele gemeenschap. Kijk maar naar het onvoorstelbare werk dat Gebre Bogaletch in Ethiopië geleverd heeft rond vrouwelijke genitale verminking (FGM). Ze betrok letterlijk iedereen bij de dialoog die ze opstartte en zo zorgde ze ervoor dat de praktijk van 75 procent naar 3 procent zakte op minder dan vijftien jaar.

Zie je vergelijkbare trends voor kindhuwelijken?

Lyric Thompson: Het is een slinger die wild heen en weer gaat. In Bangladesh bijvoorbeeld werd de huwelijksleeftijd onlangs verlaagd van achttien naar zestien jaar. Daar is dus weer dringend werk aan de winkel.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.