Tunesië in het vizier van IS: ‘Dit is meer dan terrorisme’

Tawfik Jelassi is vandaag hoogleraar management van strategie en technologie bij de Zwitserse business school IMD. Tijdens de technocratische overgangsregering van 2014-2015, na de revolutie van de Arabische Lente in Tunesië, was hij minister van Hoger Onderwijs, Wetenschappelijk Onderzoek en Informatie & Communicatie Technologieën. Professor Jelassi heeft het over het belang van de recente aanslag.

Kwam de aanval op Ben Gardane als een verrassing voor u?

Tawfik Jelassi: Absoluut. 2015 was een bloedig jaar voor Tunesië. Er waren drie grote aanslagen. In maart was er de aanslag op het nationaal museum van Bardo, in juni op een groot hotel nabij Sousse, en in november op de presidentiële wacht in Tunis, op 100 meter van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

‘De aanslag van 7 maart 2016 verschilt van de voorbije terreurdaden’

De aanslag van 7 maart 2016 verschilt echter van de voorbije terreurdaden. Het was daadwerkelijk een poging om een Tunesische stad te veroveren en op die manier een voorpost op te richten voor IS in ons land. Dit is ongekend en heel erg verontrustend.

Betekent dit dat Tunesië de controle heeft verloren over de veiligheid in dat grensgebied?

Tawfik Jelassi: Tunesië heeft de kwestie nog steeds onder controle. Gelukkig konden de veiligheidstroepen de stad verdedigen tegen de aanval. De terroristen waren vermoedelijk met meer dan 100. Ongeveer 50 van hen overleefden de aanval niet. Ze zijn er echter in geslaagd een aantal leden van de veiligheidstroepen in hun huizen te doden.

Dit betekent dat ze hulp hadden van binnen Tunesië. Mogelijk gaat het om slapende IS-cellen die geactiveerd werden voor de aanval. Tot nu toe bleken alle geïdentificeerde IS slachtoffers Tunesiërs te zijn. Dit roept veel vragen op over wat de toekomst zal brengen. Zijn er meer slapende terroristische cellen in het land? Zullen er nog pogingen volgen van IS om controle te nemen over het grondgebied?

Wat moet de EU doen?

Tawfik Jelassi: Tunesië was al gedestabiliseerd door de onrust in Libië. Deze laatste aanslag is een symptoom van problemen die verder gaan dan de grenzen van Tunesië. Dit belangt de gehele internationale gemeenschap aan.

‘Er is weinig steun geweest voor de ‘democratische start-up’ van Tunesië’

Verder is er weinig steun geweest voor de ‘democratische start-up’ van Tunesië. Het land was het enige hoopvolle project dat voortkwam uit de revoluties van de Arabische Lente in 2011, maar nu wordt Tunesië geconfronteerd met economische- en veiligheidsproblemen die aangepakt moeten worden.Tunesië wordt vaak vergeten tot er een terroristische aanslag is, maar het heeft zeer nauwe banden met Europa.

In 2015 kreeg Tunesië erkenning van de internationale gemeenschap door de toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede aan het Tunesische Kwartet. Vier organisaties kregen de prijs voor hun bijdrage aan de nationale dialoog in het najaar van 2013.

De EU en de internationale gemeenschap in het algemeen kunnen Tunesië helpen op sociaal en economisch vlak en op het vlak van veiligheid.

Een Marshallplan voor Tunesië

Wat kan de EU doen voor Tunesië’s veiligheid?

Tawfik Jelassi: Tunesië heeft veiligheidsuitrusting nodig. Het ontbreekt aan geavanceerde aanvalshelikopters, militaire capaciteit in de vorm van nachtkijkers en meer, om de dreiging van radicale groepen in het land aan te pakken. Er moeten ook meer inlichtingen uitgewisseld worden. Er zijn een aantal gedeeltelijke mislukkingen geweest bij de inlichtingendienst. Tunesië reageert gewoon op de situatie. Er is nood aan een meer proactieve houding om de terroristische dreiging doeltreffend te bestrijden.

‘De problemen zijn bekend, maar het land krijgt geen hulp van zijn bondgenoten in het Westen.’

Een aantal regio’s hebben een economische achterstand. Ze hebben onvoldoende fabrieken of ontwikkelingsprojecten om nieuwe werkgelegenheid te creëren voor de werkloze jongeren. Als er niets gebeurt, en er komen geen investeringen uit het buitenland, zal de werkloosheid blijven stijgen, de koopkracht zal dalen en de sociale problemen zullen blijven groeien.

Tijdens de G8-top van 2011 werden miljarden dollars beloofd, maar daarvan heeft Tunesië nog niets ontvangen. De problemen zijn bekend, maar het land krijgt geen hulp van zijn bondgenoten in het Westen. We hebben een Marshallplan nodig voor Tunesië. We mogen niet vergeten dat het de laatste bufferzone is voor Europa tegen de terroristische dreiging, die groeit in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Als dit gebied volledig instabiel wordt, zal Zuid-Europa zich nog veel meer zorgen moeten maken.

Waarom voelt de jeugd van Tunesië zich aangetrokken tot radicale groeperingen?

Tawfik Jelassi: In een aantal verafgelegen gebieden is de staat is te weinig actief, op economisch én op sociaal vlak. Bepaalde extremistische groepen profiteren van die situatie. Ze zijn aantrekkelijk voor de werkloze jongeren.

Met beloftes van geld of een ‘beter leven’ verleiden ze de jongeren om zich bij hen aan te sluiten. Sommige van de jongeren worden ook gebrainwasht. Hen wordt verteld dat de extremisten strijden voor een “nobele zaak”, om de ware islam en sharia-wet te installeren in het land. Dat geeft hen een doel. Een aantal van de minder stabiele jongeren bezwijken voor de beloftes en sluiten zich aan bij deze extremistische groeperingen.

Hoe ziet het leven eruit voor de gemiddelde Tunesiër?

Tawfik Jelassi: Sinds de revolutie van 2011 is er een democratische samenleving en zijn er meer vrijheden dan ooit tevoren. Veel Tunesiërs vinden het allemaal goed en wel dat het land in 2015 erkend werd met de Nobelprijs, maar daarmee kunnen ze hun bankrekening niet spijzen. In economisch opzicht gaat hun dagelijks leven er niet op vooruit. We moeten de oorzaak van het probleem aanpakken en de juiste oplossingen installeren die het leven van doorsnee Tunesiër zullen verbeteren. Dit zal tijd vragen en voortdurende inspanning, maar ook hulp van de internationale gemeenschap.

Waar ligt de toekomst van Tunesië?

Tawfik Jelassi: Een democratische overgang vraagt tijd. Het moeilijkste is de mentaliteitsverandering. Er moet meer continuïteit zijn van richting en beleid. Bovendien zijn er een aantal hervormingen die het land dringend nodig heeft en dus snel geïmplementeerd moeten worden. De mensen willen meer actie op het terrein en minder loze beloften. Elke regering aan de macht moet resultaten leveren zodat de burgers de vruchten kunnen plukken van een post-revolutionair, democratisch Tunesië.

Dit artikel is gebaseerd op een interview met het Zwitserse radiostation RTS.