Wouter Van Bellingen: 'Van diversiteit een positief verhaal maken.'

‘We moeten in het offensief gaan in plaats van voortdurend in het defensief te treden. We moeten meer van ons laten horen!’

Hoe gaat het Minderhedenforum om met de verrechtsing van Vlaanderen, zichtbaar in de meest recente verkiezingsuitslag?

Wouter Van Bellingen: Eerst en vooral zijn we partijpolitiek onafhankelijk en geven we ook rechtse regeringen het voordeel van de twijfel. We moeten uitgaan van onze eigen kracht, los van de uitslag van de verkiezingen.

Het Minderhedenforum heeft een enorme expertise opgebouwd. We bezitten een ontzettend grote hoeveelheid menselijk en sociaal kapitaal. En je mag ook niet vergeten dat er ook een andere evolutie bezig is. Mensen worden zich bewuster van de wereld rondom hen en er ontstaat een positieve, maatschappelijke onderstroom die onze ideeën deelt.

Neem nu de Wereldwinkels. Eerlijke handel was vijf tot tien jaar geleden helemaal niet populair. Nu wil iedereen iets met fair trade te maken hebben; bedrijven, overheden, winkels, en particulieren.

De toekomst lacht je toe?

Wouter Van Bellingen: We moeten proberen  een ruim draagvlak voor onze thema’s te creëren; via het uitbouwen van constructieve relaties met partners en het zoeken van nieuwe samenwerkingsverbanden. Onze strategie moet ook veranderen. We moeten in het offensief gaan in plaats van voortdurend in het defensief te treden. We moeten meer van ons laten horen! We bundelen meer dan 1800 verenigingen; dat weegt door in het middenveld van Vlaanderen. Ook moeten we op korte termijn bekijken hoe we minder afhankelijk kunnen worden van de overheid, vooral op financieel vlak.

Maar de belangrijkste zoektocht is hoe we van diversiteit een positief verhaal kunnen maken. Kijk naar de Rode Duivels en hun prestatie in Brazilië, dit is toch het duidelijkste voorbeeld van hoe diversiteit leidt tot complementariteit die versterkt? Bedrijven raken hier ook steeds meer van overtuigd en alle economen zijn het eens; een divers bedrijf is minder vatbaar voor crisissen en staat sterker in zijn schoenen. En dit geldt ook voor een samenleving; hoe meer diversiteit, hoe sterker we staan in de toekomst.

‘Overheidssteun moet gekoppeld worden aan een verplicht beleid rond diversiteit.’

Moet diversiteit een label worden, iets waarmee organisaties kunnen uitpakken?

Wouter Van Bellingen: We moeten de vrijblijvendheid achter ons laten. Ook overheidsinstellingen moeten bijvoorbeeld de beloftes die ze maken respecteren. De bedrijven die spontaan mee op de trein van de toekomst stappen, hebben we al overtuigd.

Nu is het tijd dat zaken door middel van een  écht diversiteitsplan worden opgelegd; verplichtingen rond hoeveel mensen uit minderheidsgroepen, mensen met een handicap, ouderen, jongeren aan de slag moeten. Overheidssteun moet gekoppeld worden aan een verplicht beleid rond diversiteit. De cijfers zijn dramatisch genoeg.

Diversiteit als troef

Op welke manier biedt diversiteit voordelen?

Wouter Van Bellingen: Onze achterban kan een poort zijn op de wereld. Onze regio draait op export, laten we deze nog versterken. Onze mensen spreken meerdere talen, sommigen zijn opgeleid in een ander land, waar andere competenties centraal staan. Met die competenties kunnen we onder meer knelpuntberoepen invullen. Dit zijn allemaal voordelen die een meerwaarde bieden.

Het grootste deel van uw achterban is toch geboren en getogen in België en hinkt achterop wanneer het op onderwijs aankomt?

Wouter Van Bellingen: Onze doelgroep bestaat uit diverse groepen natuurlijk. Enerzijds heb je tweede en derde generatie migranten die inderdaad nog een inhaalbeweging voor zich hebben, maar als je kijkt binnen de groep van hoogopgeleiden is de kloof in tewerkstelling tussen mensen met en zonder een migratieachtergrond zowat de allergrootste van Europa. Een deel van de verklaring ligt dus zeker in hoe onze samenleving functioneert.

Minister Bourgeois deed in dit verband onlangs een uitspraak waar ik me volledig in kan vinden, het is werkelijk tijd om meer mensen met migratieachtergrond aan te werven. De cijfers zijn tenslotte achteruit gegaan ten opzichte van 2008 en dat is schandalig.

De schooluitval van jongeren met migratieachtergrond is natuurlijk dramatisch hoog, maar er zijn ook problemen rond discriminatie op de arbeidsmarkt voor diegenen die wel met een diploma de schoolbanken verlaten. Verschillende factoren spelen hier mee. Jongeren met migratieachtergrond krijgen te vaak B- en C-attesten en worden te snel verwezen naar technische en beroepsrichtingen. Ook merken jongeren dat hun ouders, ondanks diploma’s op zak, toch moeilijk aan de slag geraken door discriminatie of racisme. Ingewikkelde procedures om ervaring uit het thuisland aan te tonen, bemoeilijkt het vinden van een gepaste job.

En doen de organisaties in uw achterban voldoende om het tij te doen keren?

Wouter Van Bellingen: Onze verenigingen doen enorm veel, maar voor veel zaken worden ze niet beloond door de Vlaamse overheid. En deze zaken zijn ook belangrijk. Daarom hopen we dat de bevoegde ministers middelen vrijmaken om de federaties te ondersteunen in het werk dat ze nu al doen. Onze organisaties bereiken namelijk mensen die anders tussen de mazen van het net vallen. We zouden nog meer kunnen doen als we ook ondersteund worden. De uitdagingen zijn zo groot, maar wij staan in de beste positie om ze aan te pakken en hebben onszelf al bewezen met verschillende projecten.

Mensenrechten in het gedrang

Krijgen nieuwe Vlamingen vandaag te weinig kansen?

Wouter Van Bellingen: Je kan het hele verhaal terugbrengen tot een kwestie van mensenrechten. Iedereen heeft recht op onderwijs en werk. Toch stellen we vast dat discriminatie in Vlaanderen vandaag mensenrechten in de weg staat. Dit zou niet mogen in een democratische regio anno 2014.

‘Als jongeren wegtrekken en een radicale ideologie volgen, zegt dat veel over hoe we met die jongeren zijn omgegaan.’

En wat met de mensen uit uw achterban die zich afkeren van onze samenleving?

Wouter Van Bellingen: Het percentage is natuurlijk marginaal ten opzichte van de grote groep die positieve acties ondernemen. Ik zou zelfs durven stellen dat het percentage kleiner is dan dat van “oude” Vlamingen die zich afkeren van de samenleving door middel van sektes bijvoorbeeld.

De oplossingen die we voor het probleem van extremisme opwerpen, zijn te eng. Het is erg dat jongeren – hier geboren en getogen – wegtrekken en een radicale ideologie volgen. Dat zegt veel over hoe we met die jongeren zijn omgegaan.

Een slecht beleid van de afgelopen dertig jaar heeft tot deze situatie geleid. Als we nu niet ingrijpen, zien we binnen decennia dezelfde issues escaleren of duiken er nieuwe problemen op. Door middel van onderwijs moeten we mensen een toekomstperspectief bieden binnen onze samenleving. De repressieve middelen die vanuit de politiek naar voor worden geschoven zullen hun doel missen. Meer werk en beter onderwijs, dat hebben we nodig.

Het Minderhedenforum bundelt een enorm groot aantal diverse organisaties, hoe houdt u de neuzen in dezelfde richting?

Wouter Van Bellingen: De doelgroep is de laatste vijftien jaar enorm veranderd. Migranten waren vroeger mensen van Marokkaanse of Turkse afkomst. En ja, Italianen en Grieken in Limburg. Dit was een relatief eenduidige groep. Vandaag worden we geconfronteerd met superdiversiteit. Er zijn Congolezen die gebleven zijn na de studies, politieke vluchtelingen uit Zuid-Amerika, bootvluchtelingen, mensen met een verleden in de koolmijnen in Limburg, tot Oost-Europeanen die hier pas enkele maanden geleden toekwamen.

Maar één ding heeft iedereen gemeenschappelijk; de zoektocht naar een betere toekomst. Mensen komen hier op zoek naar een beter leven voor zichzelf en hun kinderen. Ze willen bijdragen tot een betere wereld, land, samenleving, en stad. Dit zou ons moeten binden, iedereen wil toch gaan voor een betere samenleving en zijn talenten daarvoor inzetten?

Loopt u geen risico zo terug te vallen op de kleinste gemene delen?

Wouter Van Bellingen: Er zijn twee dingen waar we naar streven; een gemeenschappelijke visie en een uniforme strategie. Dit wil niet zeggen dat we gaan voor eenheidsworst. We putten net onze kracht uit het feit dat we zo divers zijn. We moeten een kader geven aan organisaties om binnen de gezamenlijke visie hun eigen ideeën uit te werken. Die gemeenschappelijke visie is dat alle kansengroepen aansluiting moeten vinden bij de samenleving. De arbeiders hebben hun aansluiting bij het welvaartsmodel verkregen, vrouwen hebben inspraak gekregen en maken volwaardig deel uit van de samenleving, nu zijn de kansengroepen aan de beurt. Niet enkel op vlak van normen en waarden, maar ook op economisch vlak. De ongelijkheid in ons land moet de kop ingedrukt worden.

A brave new world

Hoe kijkt u naar de toekomst?

Wouter Van Bellingen: Daarvoor moet je kijken naar de demografische gegevens. In sommige wijken van Brussel behoort nu al meer dan 50 procent van de bevolking tot minderheden. Maar ook in Antwerpen, Gent, en andere steden zullen we de komende tien jaar een evolutie naar dergelijke cijfers zien. We spreken hier dus over een grote groep mensen die een belangrijk deel uitmaken van onze samenleving.

En deze groep wordt geconfronteerd met heel wat problemen. Bijna de helft van onze achterban leeft tegen de armoedegrens, werkloosheid bij etnisch-culturele minderheden is op tien jaar tijd bijna verdubbeld, 30 procent van alle allochtone jongens en 25 procent van alle allochtone meisjes verlaat school zonder diploma. Dit zijn tijdbommen.

‘Ik predik geen verhaal van rozengeur en maneschijn, maar kan wel verzekeren dat er daadwerkelijk aan de relatie gewerkt zàl worden!’

Zal samenleven dan moeilijker worden?

Wouter Van Bellingen: Kijk, het zou een illusie zijn te denken dat samenleven überhaupt ooit makkelijk kan zijn. Een relatie is een werkwoord. Onze samenleving is heel divers en elke dag staan we voor nieuwe uitdagingen.

Ik predik geen verhaal van rozengeur en maneschijn, maar kan wel verzekeren dat er daadwerkelijk aan de relatie gewerkt zàl worden. En met spanningen moet je op een open, respectvolle, en emphatische manier omgaan. De focus moet liggen op wat ons bindt en niet op wat ons scheidt.

Verwacht u veel van de nieuwe Vlaamse en federale regering?

Wouter Van Bellingen: Het goede nieuws is dat ze al gezegd hebben dat onze thema’s voor hen belangrijk zijn. Met een aantal leden van de Vlaamse regering hebben we aan tafel gezeten en constructieve gesprekken gehad, anderen volgen binnenkort. Op het federaal niveau hebben we nog geen uitnodiging ontvangen. Een hele stoet van mensen uit het traditionele middenveld zijn wel al de revue gepasseerd en dat is goed, maar er is een nieuw middenveld. Dit nieuw middenveld bestaat nog maar een paar jaar en wordt nog onvoldoende erkend.

Ook Europees hebben we al contacten gelegd, dit niveau wordt namelijk steeds belangrijker. De komende maanden en jaren zullen we ook op dit niveau actiever worden. Namen ga ik nog niet noemen, maar we staan open voor gesprekken met zowel Vlaamse als Franstalige leden van het Europees Parlement. We kijken welke commissies voor ons interessant zijn en spreken dan de Belgische leden aan.

Verandering op komst

Is het tijd voor dit nieuwe middenveld om een gemeenschappelijk front te vormen en van zich te laten horen?

Wouter Van Bellingen: Zeker en vast! We moeten mondiger worden en onze boodschap duidelijker communiceren. Het is ook tijd voor Vlaanderen om te weten met hoeveel we zijn. Momenteel zijn we de stille massa waar te weinig naar wordt geluisterd, maar wie het luidste roept, krijgt vaak zijn zin. We mogen niet langer over ons heen laten lopen. De tijd van de grote betogingen is voorbij maar we kunnen onze stem op een andere manier laten horen.

Daarom moeten mensen via het Minderhedenforum een megafoon krijgen om hun verhaal kwijt te kunnen. We moeten bondgenoten vinden in de media, tussen ondernemers, noem maar op.

‘Het is tijd voor Vlaanderen om te weten met hoeveel we zijn.’

We zitten aan het begin van een nieuw tijdperk, de vooravond van een nieuw economisch model. Allerlei innovaties zetten de huidige verouderde economische structuren onder druk. Denk aan crowdsourcing, crowdfunding, en de deeleconomie. Onze achterban kan een voortrekkersrol spelen in deze nieuwe wereld. Onze mensen zijn gewoon met veranderingen om te gaan en staan ervoor open. Ze zijn globaal ingesteld en flexibel.

Kijk naar de jongeren van vandaag. Er is een hele generatie aan het opstaan die de dingen anders en beter zal aanpakken. Zij gaan de gevestigde waarden door elkaar schudden. Het nieuwe middenveld wil in de toekomst graag aan hun zijde staan.

Een andere versie van dit interview verschijnt in het komende nummer van dng, het magazine van het Vermeylenfonds.