Hoe de financiële sector mobiliseert tegen een Europese transactietaks

Zowat twintig jaar geleden kwam de financiële transactie taks op het verlanglijstje van de Vlaamse ngo’s. Opeenvolgende financiële crisissen bliezen wind in de zeilen van het FTT voorstel. De Aziatische crisis van 1997 maakte de belasting ineens een stuk bespreekbaarder op hoog niveau. Ook in België kwamen er parlementaire hearings en na een mislukte poging in 2003, een wet in juli 2004. De wet werd gestemd met een wisselmeerderheid, maakte een Belgische taks afhankelijk van een akkoord in de eurozone, en bleef jaren dode letter.

Pas na de grote financiële crisis van 2008 – 2009 veranderde de Belgische regering het geweer van schouder en ging ze de CTT publiek en actief verdedigen. Het voorstel van belasting werd uitgebreid naar een veel ruimere FTT, die in principe geheven kan worden op alle mogelijke financiële transacties. De steun groeide. Ook vermogende individuen zoals Bill Gates en dienstdoende regeringsleiders zoals de Franse president Sarkozy werden pleitbezorgers. Maar het bleven toch allemaal vogels in de lucht. De banken en beleggers sliepen nog op beide oren.

De sfeer sloeg pas echt om toen de Europese Commissie in 2011 veranderde van rabiate tegenstander in een felle verdediger van een concreet FTT voorstel dat ze zelf op tafel legde. Het was een miniversie van de veel grotere heffing die de voorstanders eigenlijk eisten. Maar het commissie- voorstel haalde toch het olympisch minimum. Het werd nog concreter toen een tiental EU-landen een ‘enhanced cooperation’ opstartten om te onderhandelen over het concreet invoeren van een FTT. Succes leek ineens mogelijk. De eindstreep was in zicht.

En toen… werd de financiële sector wakker. Overal was er een roep om de banken en consoorten te laten bijdragen aan de kosten van het ‘opkuisen’ van de financiële crisis die zij hadden veroorzaakt. En nu stond het ooit erg virtuele idee van een FTT plots als een ‘bijna operationele’ bedreiging te dringen aan de deur. De sector ging in de tegenaanval en slaagde er in om de FTT grotendeels weg te halen uit het politiek-maatschappelijk debat, om paniek te zaaien in de economische wereld en bij regeringen. 

Het commissievoorstel werd gevierendeeld en gaandeweg verzwakt in moeizame onderhandelingen tussen de betrokken EU-landen. Al is de strijd is nog niet gestreden. Het voorstel is nog niet van tafel. En wat ons betreft is de FTT een kat met negen levens. Het uitgebreide artikel van Lisa Kastner dat in deze MO*paper wordt samengevat analyseert scherp hoe de financiële sector te werk ging om de dreiging van de FTT te ontmijnen. Het is een bijzonder leerrijk stuk. Ook, en misschien vooral, voor wie de FTT gerealiseerd wil zien.

Download hier deze MO*paper.

Over de auteur

Lisa Kastner is verbonden aan de Foundation for European Progressive Studies, een denktank en onderzoekscentrum dat dicht bij de Partij van Europese Sociaaldemocraten staat. Deze paper is een samenvatting en vertaling door Emiel Vervliet van het artikel Business lobbying under salience – financial industry mobilization against the European financial transactions tax, verschenen in het Journal of European Public Policy, online publicatie op 9 augustus 2017.

Over de MO*papers

MO*papers is een serie analyses die uitgegeven wordt door Wereldmediahuis vzw. Elke paper brengt fundamentele informatie over een tendens die de globaliserende wereld bepaalt. MO*papers worden toegankelijk en diepgaand uitgewerkt.

MO*papers worden niet in gedrukte vorm verspreid. Ze zijn gratis downloadbaar op www.MO.be/papers. Bij het verschijnen van een nieuwe paper wordt een korte aankondiging gestuurd naar iedereen die zich registreert op www.MO.be/papers.