Afrika’s kans op groei ligt in de steden

De Verenigde Naties verwachten dat twee derde van alle Afrikanen in 2050 in de stad zal leven. De manier waarop Afrikaanse steden zich zullen ontwikkelen, is van cruciaal belang voor de groei van de Afrikaanse economie. Dat blijkt uit een rapport van het United Nations Development Programme (UNDP).

Deze week publiceerde African Development Bank Group de African Economic Outlook 2016 op haar jaarlijkse bijeenkomst. Daaruit blijkt dat het continent de tweede snelst groeiende markt ter wereld was in 2015, net na Oost-Azië. De verwachten gemiddelde Afrikaanse groei voor dit jaar bedraagt 3,7 procent. Die van volgend jaar strandt op 4,5 procent. Het herstel van de Afrikaanse grondstofprijzen is mee verantwoordelijk voor die snelle groei.

Ondanks een onzeker economisch klimaat op wereldschaal, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Ban Ki-Moon dat de vooruitzichten positief zullen uitdraaien voor Afrika. Wel vraagt hij Afrikaanse leiders om de groeiende economische en sociale ongelijkheid in te dammen.

Rapport

Het UNDP brengt het rapport jaarlijks uit in samenwerking met de Afrikaanse Ontwikkelingsbank en de OESO. Dit jaar ligt de focus op duurzame steden en structurele transformaties.

‘Steden kunnen een sleutelrol spelen in economische activiteiten. Maar dan moet de overheid tot actie overgaan.’

Abdoulaye Mar Dieye, regionaal directeur in Afrika voor het UNDP, verklaart: ‘De stijgende interesse van Afrika rond stadsontwikkeling en de internationale New Urban Agenda in oktober bieden ons de gelegenheid om onze ambities in beleid om te zetten en Afrika structureel te veranderen.’

‘We moeten investeren in economische activiteiten. Vooral vrouwen moeten meer kansen krijgen. Steden kunnen daar een sleutelrol in spelen, maar enkel overheden tot actie overgaan’, voegt Mar Dieye aan. Vandaag werkt 92 procent van de Afrikaanse vrouwen in de informele sector.

Op de Africa Day, die op 25 mei plaatsvond, loofde Ban Ki-Moon het centrale thema van de Afrikaanse Unie voor 2016: mensenrechten en vooral vrouwenrechten.

Cijfers

In 2015 bedroegen de netto geldstromen naar 208 miljard dollar, 1,8 procent lager dan in 2014. Investeringen krompen dus. Maar de officiële ontwikkelingshulp steeg met vier procent tot 56 miljard dollar in 2015 en ook de transfers bleven ongeveer gelijk met 64 miljard dollar, volgens het rapport.

‘Afrikaanse landen, waarvan er enkele bij de gootste groeilanden ter wereld horen, toonden een enorme veerkracht op economisch vlak. Afrika’s economische veerkracht omzetten in betere levensomstandigheden voor de Afrikanen, vraagt een politiek antwoord’, stelt Abebe Shimeles, directeur aan het departement Ontwikkelingsonderzoek van de Afrikaanse Ontwikkelingsbank.

Afrika verstedelijkt aan een historisch ongezien snel tempo en kampt met een onvoorziene demografische groei. Het aantal mensen dat in steden woont, bedroeg 472 miljoen in 2015. Dat zijn er dubbel zoveel als in 1995. Het stedelijk weefsel paste zich nauwelijks aan, waardoor vele mensen zich aan de rand van de stad vestigden.

Uitdagingen

De auteurs van het rapport stellen vast dat een tekort aan stadsplanning leidt tot grote kosten. In de Ghanese hoofdstad Accra verdubbelde de bevolking tussen 1991 en 2000 van ongeveer 1,3 miljoen inwoners naar 2,5 miljoen. Dat is een jaarlijkse stijging van 7,2 procent. Gedurende diezelfde periode verdrievoudigde de bebouwde kom van 10.000 hectare tot 32.000 hectare, een stijging van 12,8 procent.

‘Economische veranderingen zullen voelbaar zijn in de steden, maar ook op het platteland.’

Mario Pezzini, directeur van het Ontwikkelingscentrum van de OESO, ziet nieuwe kansen voor Afrika: ‘De aanhoudende verandering biedt economische mogelijkheden voor Afrika. Het continent zal de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) makkelijker kunnen bereiken en de verwachtingen rond de African Union’s Agenda 2063 kunnen vervullen. De voordelen zullen zowel in de steden als op het platteland voelbaar zijn.’

Ook Ban Ki-Moon verklaarde dat de private sector een voortrekkersrol heeft in de creatie van jobs, technologische vernieuwingen en dienstverlening om de Sociale Ontwikkelingsdoelstellingen te realiseren.

Pezzini stelt net als Shimeles dat de beleidsmakers de laatste hand in het proces hebben: ‘De Afrikaanse overheden zullen met een alomvattende aanpak op de proppen moeten komen.’

Die alomvattende aanpak bevat onder meer de uitwerking van de stedelijke infrastructuur, de verbinding van de stad met het platteland, een transparantere huizenmarkt, een plan om ook kleinere steden te verzekeren van groei en dienstverlening tussen de verschillende steden.

In het rapport beveelt de OESO Afrikaanse regeringen aan dat de doelstellingen gerealiseerd worden door de formele economie en dat ze vooral jongeren een job moeten bieden. De uitvoering hiervan dient te gebeuren met publieke goederen.

Negen op de tien Afrikaanse jongeren leeft in armoede.

Decentralisatie

In 2015 leefden er ongeveer 879 miljoen Afrikanen in landen met een lage menselijke ontwikkelingsgraad en 295 miljoen in landen met een gemiddelde of hoge menselijke ontwikkelingsgraad. Een groot deel van de Afrikaanse jongeren riskeert ten prooi te vallen aan het gebrek aan middelen om zich te kunnen ontwikkelen. Volgens het rapport leven negen op de tien van de werkende jongeren in de Sub-Sahara in armoede.

Het UNDP stelt dat de verstedelijking van Afrika enorm veel inspanningen zal vergen. Lokale en nationale overheden zullen concrete stadsplannen moeten kunnen voorleggen en breken met de huidige toestand. In het rapport staat verder een reeks aanbevelingen en inspanningen die Afrikaanse landen zullen moeten leveren. Ook decentralisatie zal op de agenda van Afrikaanse regeringen moeten prijken.