Afrika wordt niet per se beter van fossiele brandstoffen

Milieuactivisten en klimaatveranderingsexperts die willen inzetten op hernieuwbare energie, zijn echter tegen de exploratie van olie en gas. Ze vrezen dat veel Afrikaanse landen de capaciteit missen om de olie en het gas te winnen tegen minimale milieurisico’s.

Economisch beleid wordt niet bepaald door zorgen om het milieu, zegt Hadley Becha, directeur van de niet-gouvernementele organisatie (ngo) Community Action for Nature Conservation. Ondanks de wereldwijde transformatie in de richting van hernieuwbare energie, zal de productie van olie en gas blijven voortbestaan, denkt hij. In Afrika zijn olie en gas, sectoren die hoge opbrengsten kennen, meestal in handen van multinationals die vergunningen krijgen van de overheid.

Volgens KPMG Africa is op het continent sinds 2012 een olievoorraad van 124 miljard vaten ontdekt. Offshore gaat het om naar schatting 100 miljard vaten olie die nog ontdekt moeten worden. Slechts zestien Afrikaanse landen exporteerden na 2010 olie. Vijf andere landen, Mozambique, Oeganda, Tanzania, Kenia en Ghana, zullen daar naar verwachting binnenkort aan toegevoegd worden.

Westerse bedrijven

Wilbur Otichillo, een Keniaanse milieuactivist en beleidsexpert, denkt dat de ontdekte olie onder de grond zal blijven. “De meeste bedrijven die concessies hebben gekregen voor exploratie in Oost-Afrika, zijn westerse bedrijven.” Het is volgens hem te verwachten dat die bedrijven uiteindelijk zullen kiezen voor schonere energie, “vooral omdat ze waarschijnlijk gecompenseerd zullen worden voor hun exploratiekosten.”

De milieuwetgeving rond exploratie van olie en gas hapert in veel Afrikaanse landen, zegt Becha. Zo valt olie- en gaswinning in Kenia onder de Petroleumwet uit 1984, die in 2012 beperkt werd geactualiseerd. “De Petroleumwet is een zwakke wet, vooral op het gebied van winstdeling, en zwijgt over beheer van gas”, zegt Becha.

Er zijn volgens hem gedetailleerde richtlijnen nodig op het gebied van milieu-impact, en voor alle fasen van het proces: exploratie en productie, transport, opslag en marketing en raffinage en verwerking.

Klimaataanpassing

John Kioli, directeur van de Green Africa Foundation, zegt dat Kenia zich gecommitteerd heeft aan klimaataanpassing. “Maar het continent mist de benodigde middelen daarvoor en kan niet altijd naar het Oosten of Westen blijven kijken voor financiële steun.”

De Keniaanse regering schat dat voor het Nationale Klimaatactieplan 2013-2017 een substantiële investering van 8,9 miljard euro nodig is. Dat is een equivalent van het nationale budget voor 2013-2014.

Danson Mwangangi, econoom en marktonderzoeker, zegt dat Afrika fossiele brandstoffen nodig heeft voor economische groei en ontwikkeling, en daarmee ook voor armoedebestrijding. Rijke landen zijn volgens hem grotendeels verantwoordelijk voor de huidige uitstoot van broeikasgassen, en het zou oneerlijk zijn Afrika niet die mogelijkheid te geven meer uit te stoten. “Maar niet voor onbepaalde tijd.”

Zelfs als de olie- en gaswinning in Afrika door zou gaan, gaat het om kortetermijnwinst die niet daadwerkelijk zal bijdragen aan een opleving van de economie, zegt Becha. “Bij olie en gas spelen niet alleen concessiekwesties, maar ook belastingkwesties.” Hij wijst op de afwezigheid van een vermogenswinstbelasting in Kenia en veel andere Afrikaanse landen. “Daardoor loopt de overheid veel inkomsten mis.”

Afrikaanse landen moeten opbrengsten uit olie en gas in een fonds storten, zegt hij, dat gebruikt wordt om de economie te stabiliseren.