Afrikaanse boeren bezitten steeds minder land

Als Kiprui Kibet denkt aan zijn toekomst als maïsboer in de Uasin Gishu in Keniaanse Riftvallei-regio, denkt hij alleen maar aan het kleine stuk land dat hij nog over heeft. “Ik ben begonnen op 40 hectare, maar nu heb ik nog maar 0,8 hectare. Mijn vader had tien zonen en ze wilden allemaal een stuk land.”

Experts stellen dat de verdeling van landbouwgrond in Afrika een steeds grotere bedreiging wordt voor de voedselzekerheid. Uit statistieken van de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) blijkt dat een meerderheid van de Afrikaanse boeren minder dan een hectare land heeft.

Allan Moshi, een Zambiaanse expert op het gebied van landbouwgrond, zegt dat investeerders azen op land in Oostelijk en Zuidelijk Afrika. “Zij verwerven grote stukken grond. Niet alleen daardoor blijft er minder over voor de plaatselijke bevolking. Dat wat er over is, moet nog eens verdeeld worden onder erfgenamen. Grote investeerders zijn geïnteresseerd in gewassen met een hoge opbrengst, vooral op het gebied van horticultuur. Er blijft zo steeds minder land over voor voedselgewassen.”

Speculatie

Kleine boeren zijn in Afrika goed voor minstens 75 procent van de landbouwproductie, volgens de FAO. “Zij produceren nog steeds meer dan de grote bedrijven. Die liggen vaak stil, investeerders speculeren ermee, ze verbouwen zelden voedsel op het land”, zegt Isaac Maiyo van Schemers, een organisatie voor kleinschalige landbouw in Kenia. “Kleine boeren in Botswana bezitten minder dan 8 procent van de landbouwgrond, maar ze produceren bijna 100 procent van de maïs”, zegt hij.

Anthony Mokaya van de plaatselijke ngo Kenya Lands Alliance, zegt dat veel landen op het continent nog wetgeving moeten aannemen die de verdeling van land in goede banen leidt. Hoewel Zuid-Afrika en Kenia al regels hebben op dit gebied, werken die in de praktijk nauwelijks, zegt Mokaya.

In Kenia mag landbouwgrond niet verdeeld worden in oppervlakken van minder dan 0,8 hectare, legt Kibet uit. “Maar veel boeren weten dat niet.” In Zuid-Afrika is verdeling van landbouwgrond alleen toegestaan tot het moment waarop de omvang “te klein wordt voor economisch rendabele landbouw.” Maar ook hier geldt dat landeigenaren vaak niet op de hoogte zijn van het bestaan van deze regels.

Titus Rotich, een landbouwvoorlichter in de Keniaanse Riftvallei, zegt dat families 10 of 20 jaar geleden vaak nog 40 hectare hadden en nu nog maar een hectare. “Dat betekent dat het land gebruikt wordt om een huis neer te zetten, wat groenten in de achtertuin te verbouwen en een paar kippen te houden.”