Amazonewoud dreigt in vicieuze cirkel te belanden

Vandaag is het Amazonewoud onderhevig aan zware ontbossing. Daarbovenop komt steeds meer een daling van de neerslag als gevolg van de klimaatverandering.

Dat kan een vicieuze cirkel in gang zetten die de achteruitgang van het Amazonewoud nog zal versnellen, zeggen de onderzoekers op basis van een analyse van waterstromen in het gebied.

Zichzelf versterkend bosverlies

‘Het Amazone-regenwoud is een van de kantelelementen in het systeem van de aarde’, zegt hoofdauteur Delphine Clara Zemp van het Potsdam-instituut voor Klimaatimpactonderzoek in de vakpublicatie Nature.

‘Meer droogte kan tot minder bos leiden, wat dan weer tot meer droogte leidt, enzovoort.’

‘Aan de ene kant, weten we al, verhoogt verminderde neerslag het risico op bossterfte, aan de andere kant kan bosverlies regionale droogteperiodes versterken. Meer droogte kan dus tot minder bos leiden, wat dan weer tot meer droogte leidt, enzovoort.’

‘Maar de gevolgen van deze feedback tussen de planten op de grond en de atmosfeer erboven was tot nog toe niet duidelijk. Onze studie biedt nieuw inzicht in deze kwestie. Ze belicht het risico op zichzelf versterkend bosverlies dat bovenop het bosverlies komt dat een rechtstreeks gevolg is van de verminderde neerslag.’

38 procent van het Amazonewoud

Bij de halvering van de neerslag in het droge seizoen, kan minstens 10 procent van het bos verloren gaan als gevolg van dit zichzelf versterkende effect. Dit bosverlies komt dus bovenop het verlies van bos doordat er minder neerslag valt.

De zichzelf versterkende bossterfte kan tot 38 procent van het Amazonewoud treffen.

De zichzelf versterkende bossterfte kan tot 38 procent van het Amazonewoud treffen.

Het Amazonewoud produceert veel van het water dat het zelf nodig heeft in de vorm van de neerslag, zegt Henrique Barbosa van de Universiteit van São Paulo. Maar naarmate de mens meer bomen kapt en de temperaturen doet stijgen door de uitstoot van broeikasgassen, verstoort het die cyclus. ‘Dat kan uiteindelijk zelfs de ongerepte delen van de bossen treffen.’

Biodiversiteit gaat effect tegen

Biodiversiteit kan dit zichzelf versterkende bosverlies tegengaan, zeggen de onderzoekers. Hoe meer verscheiden de vegetatie in het Amazonegebied, hoe minder kwetsbaar het is.

‘Elke soort reageert anders op stress. Dus een grotere variatie in soorten kan het ecosysteem veerkrachtiger maken’, zegt Marina Hirota van de Federale Universiteit van Santa Catarina. ‘Het behoud van biodiversiteit gaat dus niet alleen over het houden van bomen en kruiden en vogels en insecten, het kan ook een instrument zijn om de sleutelelementen van het systeem van de aarde te stabiliseren.’