Bedreigt IS nu ook Afghanistan?

Met een aanslag die 33 doden en 120 gewonden maakte op zaterdag 18 april presenteert de IS zich nu ook op het Afghaanse strijdtoneel. Maakt de beweging uit Syrië en Irak een kans in Afghanistan en Pakistan? Gie Goris sprak op de dag van de aanslag in Jalalabad met diverse experts in Kaboel.

  • (c) Pajhwok Afghan News De aanslag in Jalalabad trok meteen internationale aandacht omdat IS hem opeiste (c) Pajhwok Afghan News

De aanslag van zaterdagochtend 18 april in de oostelijke stad Jalalabad, vlakbij de grens met Pakistan, was de eerste –en meteen bijzonder moorddadige- aanslag die volgens de media in Afghanistan door IS officieel opgeëist werd. De voorbije weken waren er echter al verschillende incidenten die in de richting van een toenemende aanwezigheid van IS wezen.

Op vrijdag 10 april werd een legerpost in de noordelijke bergprovincie Badakhshan aangevallen door een contingent van zo’n 250 opstandelingen. Daarbij kwamen 18 Afghaanse soldaten om. De Taliban eisten die aanval op, maar het feit dat een aantal soldaten omgebracht werden door onthoofding deed alarmbellen afgaan in Kaboel.

Onthoofdingen en aanvallen op sjiitische Hazara’s verontrusten zelfs Afghanistan

De Taliban gebruikten die methode nooit, dus zou dit incident minstens wijzen op een verhoogde aanwezigheid van extremistische buitenlanders in de rangen van de Taliban, of op een samengaan van Taliban en IS (of Daesh, zoals de groep in Afghanistan genoemd wordt, het acroniem van de Arabische naam van IS).

Op 24 februari werd een bus met terugkerende vluchtelingen uit Iran tegengehouden in de westelijke provincie Zaboel. 31 passagiers werden gekidnapt, allen Hazara’s, de etnische minderheidsgroep die tegelijk ook de sjiitische minderheid is in een overwegend conservatief soennitisch Afghanistan.

Er dook een video op van IS waarin een van de gekidnapten zou onthoofd worden, maar de regering ontkent de authenticiteit van die video.

In elk geval verontrust ook dit incident de Afghaanse samenleving, aangezien het lijkt op een poging om het bloedige soennitisch-sjiitische conflict waarop IS drijft in het Midden-Oosten ook in Afghanistan te introduceren.

De hand van het buitenland

De reacties op de berichten over de komst van IS naar Afghanistan variëren tussen ongeloof en minimaliseren tot alarm en de waarschuwing voor een nieuw decennium van conflict en dodelijk geweld.

Achter elke ontwikkeling in de conflicten die het land nu al sinds 1979 teisteren, zien Afghanen de hand van een buitenlandse speler

Faramarz Tamanna, directeur van het Center for Strategic Studies binnen het ministerie van Buitenlandse Zaken, gelooft niet dat IS een reële bedreiging is. ‘Er zijn misschien enkele groepen en lagere commandanten van de Taliban die overstapten naar IS, maar ik geloof niet dat dit het begin is van een echte doorbraak van IS in Afghanistan.’

‘Volgens mij is dit eerder een schijnoperatie waarmee “bepaalde landen” net proberen te voorkomen dat er ruimte zou ontstaan voor de echte IS in ons land.’

Tamanna was niet bereid om zijn verwijzing naar “bepaalde landen” te concretiseren, maar het is duidelijk dat hiermee op de eerste plaats naar Pakistan en Saoedi-Arabië verwezen wordt. De opmerking van deze hooggeplaatste ambtenaar past ook binnen de Afghaanse traditie om achter elke ontwikkeling in de conflicten die het land nu al sinds 1979 teisteren de hand van een buitenlandse speler te zien.

Ook Mahmoud Saikal, speciaal vertegenwoordiger van dr. Abdullah Abdullah -de nummer twee in de regering van nationale eenheid- aarzelt niet om de verantwoordelijkheid voor de aanwezigheid van buitenlandse strijders in Afghanistan bij Pakistan te leggen. ‘Van waar komen die Tsjetsjenen, Arabieren en Oezbeken in Afghanistan, anders dan vanuit de Noord-Pakistaanse grensgebieden?’, vraagt hij retorisch.

Buitenlandse jihadi’s

Muhammad Hassan Haqyar van het Afghan Islamic Front, die goede contacten onderhoudt met de Taliban en onder andere onderminister voor Mijnen was onder het Talibanregime, gelooft ook niet in de aantrekkingskracht van IS op Afghanen in het algemeen en Taliban in het bijzonder. ‘De Taliban hebben maar één agenda,’ zegt hij, ‘en dat is de bevrijding van Afghanistan van buitenlandse overheersing. Zij willen zeker niet meestappen in de grensoverschrijdende ambities van IS.’

Buitenlandse jihadi’s hebben moeite met de nationalistische agenda van de Taliban

Haqyar denkt wel dat de buitenlandse strijders die zich in de regio bevinden sinds de strijd tegen de Sovjets in de jaren tachtig –en nieuwe rekruten uit onder andere de Arabische wereld, Tsjetsjenië en de Chinese regio Xingjian die zich sindsdien bij hen aansloten in Pakistan- aangetrokken worden door de ideologie van IS.

Zeker nu de Taliban zo uitdrukkelijk stellen dat ze zich alleen met Afghanistan willen bezighouden, om zo hun geloofwaardigheid voor eventuele vredesgesprekken met de regering in Kaboel te versterken.

‘De Amerikanen doden wel de strijders die opereren onder de witte vlag van de Taliban, maar laten de strijders onder de zwarte vlag van IS ongemoeid. Wat betekent dat?’, vraagt Haqyar zich nog af. Daarmee formuleert hij voorzichtig een samenzweringstheorie die opgeld maakt in Afghanistan.

De mythe van Khorasan

Wahid Mojdeh werkte onder andere in het ministerie van Buitenlandse Zaken onder de Taliban en was tijdens de jaren tachtig in Peshawar, Pakistan, persmedewerker van Abdullah Azzam, de man die de jihad internationaliseerde. Hij onderhoudt zeer nauwe contacten met de Taliban, onder andere via hun kantoor in Qatar. Hij legt de nadruk op de “Khorasan-agenda” van IS in Afghanistan en Pakistan.

Khorasan strekte zich uit over delen van hedendaags Oezbekistan, Tadzjikistan, Turkmenistan, Iran, Afghanistan en Pakistan.

Khorasan was de naam van de regio die zich, tijdens de gouden eeuw van de islam, uitstrekte over delen van hedendaags Oezbekistan, Tadzjikistan, Turkmenistan, Iran, Afghanistan en Pakistan.

De referentie aan dat verheerlijkte verleden in Centraal-Azië is vergelijkbaar met IS’ claim dat het in het Midden-Oosten de koloniale grenzen wil uitwissen en vervangen door een grondgebied dat overeenkomt met wat de regio kende in diezelfde gouden periode.

De Amerikaanse inlichtingendiensten signaleerden begin dit jaar over het bestaan van een “Khorasan-groep” binnen Al Qaeda in Syrië –een groep minstens even gevaarlijk geacht werd als IS. Het bewijst in elk geval de aantrekkingskracht van het mythische Khorasan op jihadi’s uit de regio.

In Afghanistan ziet Mojdeh echter weinig toekomst voor IS, omdat hun salafistische geloofsovertuiging en wereldbeschouwing te ver af staat van de conservatieve, maar cultureel diepgewortelde islam in Afghanistan. Mojdeh denkt dan ook dat de alarmkreten over de opkomst van IS in Afghanistan vooral bedoeld zijn voor buitenlands gebruik: ze moeten de westerse donoren ervan overtuigen om met meer geld over de brug te komen.

Ook zonder IS, dodelijke maanden in Afghanistan

In 2014 vielen er volgens de VN 10.548 burgerslachtoffers bij de oorlog in Afghanistan

De plotse aandacht voor de aanslag in Jalalabad lijkt hem daarin gelijk te geven. De simpele opeising door Shahidullah Shahid, zelfverklaard woordvoerder van IS in Afghanistan, volstond om wereldwijde aandacht te creëren.

Westerse media hadden de voorbije jaren nauwelijks nog bericht over het geweld in Afghanistan, ook al vielen er in 2014 volgens de VN 10.548 burgerslachtoffers bij de oorlog in Afghanistan –waaronder 3699 doden, een stijging van een kwart tegenover 2013.

De eerste drie maanden van 2015 toonden opnieuw een stijging (van vier procent) tegenover dezelfde periode van 2014. Maar blijkbaar is dat alles pas nieuws als ook de naam IS toegevoegd wordt aan de lijst gewapende groepen die de –hopeloos verdeelde- regering in Kaboel bestrijden.

Een uitgebreide reportage over de vooruitzichten op vrede in Afghanistan verschijnt in het zomernummer van MO* magazine, op 3 juni. Alleen voor abonnees.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.