Bossen worden woestijnen in Zimbabwe

‘Het tempo waarin de ontbossing hier plaatsvindt, zal Zimbabwe binnen 35 jaar in een woestijn veranderen als er niet snel pragmatische oplossingen komen’, zegt Marylin Smith, natuurbeschermer in Masvingo, de oudste stad van Zimbabwe.

Volgens het VN-Milieuprogramma (UNEP) heeft Zimbabwe tussen 1990 en 2010 jaarlijks gemiddeld 327.000 hectare bos verloren. Smith zegt dat de ontbossing vooral veroorzaakt wordt door de groeiende tabaksteelt, die miljoenen tonnen brandhout nodig heeft.

Volgens Tobacco Industry Marketing Board, de marketingorganisatie voor de tabaksteelt in Zimbabwe, telt het land momenteel ruim 88.000 tabakstelers. ‘Bij de behandeling van tabak worden grote hoeveelheden brandhout gebruikt. Als dat zo doorgaat, hebben we straks geen bossen meer in Zimbabwe’, zegt Thabilise Mlotshwa, ecoloog bij Save the Environment Association, een milieugroep in Zimbabwe. Het is volgens haar moeilijk om het gebruik van brandhout te verbieden, ‘omdat het voor veel mensen op het platteland de enige energiebron is.’

Brandhout

Ontwikkelingslanden zijn sterk afhankelijk van hout als brandstof om te koken en verwarmen. In Afrika kookt 90 procent van de bevolking op hout.

Ontbossing is een complexe kwestie. Uit een recente studie van de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO), bleek dat tussen 1980 en 1990 jaarlijks gemiddeld 15,4 miljoen hectare aan tropische bossen in de wereld verdween (een jaarlijkse ontbossing van 0,8 procent). Het oppervlak dat in die periode ontbost werd, is vergelijkbaar met drie keer de omvang van Frankrijk. Ontwikkelingslanden zijn sterk afhankelijk van hout als brandstof om te koken en verwarmen. In Afrika kookt 90 procent van de bevolking op hout.

Zimbabwe is niet het enige land in Afrika dat kampt met een crisis in de bossen. Uit onderzoek van een panel van de VN en de Afrikaanse Unie bleek dat vanuit Mozambique veel meer hout naar China wordt geëxporteerd dan officieel wordt gerapporteerd.

Ook in Ghana staan de bossen onder druk. Tussen 1990 en 2005 verloor het land meer dan een kwart van zijn nationale bossen. Als de ontbossing op de huidige wijze doorgaat, kunnen alle bossen binnen 25 jaar verdwenen zijn. Er worden in Ghana pogingen gedaan de ontbossing aan te pakken, maar tot nu toe liepen gesprekken vast door gebrek aan samenwerking tussen beleidsmakers en de andere betrokken partijen.

Bedreiging

Volgens milieuorganisatie Greenpeace vormt ontbossing de grootste bedreiging voor het regenwoud in het Congobekken. Houtkapbedrijven, die grotendeels in de Democratische Republiek Congo (DRC) werken, zijn bezig me de kap van meer dan 50 miljoen hectare regenwoud.

Naar schatting 20 tot 25 procent van de jaarlijkse ontbossing zou een gevolg zijn van commerciële houtkap. Zo’n 15 tot 20 procent wordt toegeschreven aan andere activiteiten, zoals de veeteelt, landbouw, mijnbouw en de aanleg van dammen en wegen. Ontbossing wordt echter in hoofdzaak veroorzaakt door de burgerbevolking. De slechte economische situatie in Zimbabwe zet mensen ertoe aan nieuwe bronnen van inkomsten te zoeken, en de houthandel is er daar een van.

Op het platteland is het ontbreken van elektriciteit een van de belangrijkste factoren die leiden tot ontbossing. ‘Net als in veel andere afgelegen delen van het land, hebben we hier geen elektriciteit. We zijn afhankelijk van brandhout voor energie. Je kunt je voorstellen dat dat betekent dat hier erg veel hout gekapt wordt’, zegt Irene Chikono, een 61-jarige onderwijzeres uit Mutoko, dat zo’n 143 kilometer ten oosten van Harare ligt.