Breek het bankgeheim helemaal af, zeg dat CD&V het gezegd heeft

We schreven het al eerder: er vindt een stille revolutie plaats in Belastingland. Waar het vroeger ondenkbaar was dat België aan de VS, Duitsland of Griekenland informatie zou geven over wat Amerikanen, Duitsers of Grieken aan geld staan hebben bij Belgische banken, zal dit nu systematisch gebeuren. U leest dit goed: systematisch. De wet omschrijft immers in detail welke informatie de banken op welke manier moeten doorspelen. En dat laat weinig aan de verbeelding over.

Bovendien moeten Belgische banken per niet doorgespeelde rekening duizend euro boete betalen – boetes die kunnen oplopen tot 2500 euro per achtergehouden rekening. Dat is weliswaar veel minder dan in Duitsland en Oostenrijk waar de boetes kunnen oplopen tot respectievelijk 50.000 en 200.000 euro, maar minister van Financiën Johan Van Overtveldt vindt duizend euro ‘toch een niet onaanzienlijke boete’. Hij wees tevens op het risico van reputatieschade dat de banken zal afschrikken.

België zal op zijn beurt informatie ontvangen van 55 landen over wat Belgen daar bezitten. Een belangrijke vraag is of de Belgische belastingdiensten klaar zijn om die vloed aan informatie op een zinnige manier te verwerken.

Het begon in de VS

Feitelijk is deze internationale samenwerking op belastingvlak begonnen bij de fiscus van de VS die van Zwitserse en andere banken vroeg om heel gedetailleerde informatie te geven over wat Amerikaanse staatsburgers bij hen uit staan hadden. Vanaf dan begonnen andere landen te vragen om wederkerigheid: konden Amerikaanse banken dan hetzelfde doen? Vervolgens richtte de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) het Globaal Forum voor Transparantie en Uitwisseling van Informatie voor Belastingdoeleinden, op.

Dit forum telt intussen al 130 leden, wat veel meer is dan de 34 landen die lid zijn van de OESO die essentieel een organisatie is van relatief welvarende landen. De OESO claimt dan ook dat een initiatief van de Verenigde Naties in deze niet wenselijk is omdat alle landen welkom zijn bij het Forum. En omdat een VN-organisatie te bureaucratisch zou zijn - een standpunt waar veel ontwikkelingslanden en ngo’s het niet mee eens zijn.

België op de valreep

België heeft zich samen met 55 andere landen bereid verklaard de automatische uitwisseling al vanaf 2017 op gang te brengen. Daarom moet het tegen het einde van dit jaar een wet door de Kamer krijgen die de financiële instellingen vanaf 2016 oplegt de informatie te verzamelen en door te spelen aan de Belgische fiscus die het op zijn beurt in 2017 kan doorsturen naar de andere landen. Nog eens 37 andere landen willen tegen 2018 informatie beginnen uitwisselen.

Deseyn: ‘Dat is als een enveloppe doorgeven zonder die zelf open te doen.’

Roel Deseyn, Kamerlid voor CD&V, wijst erop dat België de wet zou kunnen aangrijpen ten eigen bate. Immers, sommige buitenlanders zijn in België actief en belastingplichtig en Deseyn begrijpt niet waarom ook de Belgische fiscus de ingezamelde informatie niet zelf zou kunnen benutten.

‘Dat is zoals een enveloppe doorgeven aan een ander zonder die zelf open te maken. Dat is in strijd met de transparantie die minister van Financiën Van Overtveldt zegt na te streven. De wettekst zelf lijkt dit niet uit te sluiten, de memorie van toelichting wel. En van de minister kreeg ik ook niet echt een duidelijk antwoord.’

Transparantie alleen voor buitenlands geld van Belgen?

De wet schept vanaf volgend jaar tevens de vreemde situatie dat de Belgische fiscus, meer bepaald de directe inkomstenbelasting, alle bancaire informatie krijgt over wat Belgen in het buitenland bezitten, maar die informatie niet kan krijgen over Belgen die hun geld in België houden. Dat “bestraft” diegene die zijn geld naar het buitenland brengt, en is wellicht in strijd met Europese regels inzake vrij kapitaalverkeer, zo liet de Raad van State al verstaan.

De Europese Commissie liet MO* weten dat ze de klachten zal onderzoeken.

De Europese Commissie liet MO* weten dat ze nu geen uitspraak wil doen over de Belgische situatie maar dat ze gebeurlijke klachten van lidstaten, bedrijven, burgers of ngo’s hierover grondig zal onderzoeken. De situatie is des te opmerkelijker omdat de informatie over de rekeningen van Belgen bij Belgische financiële instellingen al verzameld wordt op het zogenaamde Centraal Aanspreekpunt (CAP).

De indirecte belastingen zoals de BTW kunnen die informatie al opvragen. De directe belastingen of de inkomstenbelasting kunnen dit evenwel alleen als ze kunnen bewijzen dat er sprake is van fraude.

CD&V in het offensief?

CD&V wil nu graag dit laatste restant opheffen van het zogenaamde “bankgeheim”, in juridisch jargon de bancaire discretieplicht. ‘Het is echt een restant omdat de indirecte belastingen en de diensten voor de invordering van belastingen die discretie wel al kunnen doorbreken en informatie kunnen krijgen bij het Centraal Aanspreekpunt,’ zegt CD&V-Kamerlid Roel Deseyn.

Van Rompuy: ‘Bancaire discretieplicht legaliseert fiscale fraude.’

Zijn collega en voorzitter van de Kamercommissie Financiën, Eric Van Rompuy, dient daarom een wetsvoorstel in om de bancaire discretieplicht helemaal af te schaffen.

‘Dat is legitiem omdat het een meer efficiënte bestrijding van de fiscale fraude toelaat. De discretieplicht legaliseert immers fiscale fraude omdat hij het onmogelijk maakt om na te gaan of iemand meer of minder dan 1900 euro intresten uit zijn spaarboekjes haalt, en dus al of niet recht heeft op vrijstelling van belasting op de intresten uit spaarboekjes.’

Vraag is hoever de CD&V hiermee wil gaan. Wil ze dit er desnoods doorkrijgen met een alternatieve meerderheid? Voorlopig wil ze niet vooruitlopen op de situatie maar ze sluit het kennelijk ook niet uit.

Mogen ontwikkelingslanden mee doen?

Ook voor ontwikkelingslanden kan het uiteraard interessant zijn om te weten wat hun ingezetenen in het buitenland bezitten. Zwitserland liet evenwel al weten dat het enkel informatie wil uitwisselen met betrouwbare landen en de vrees is dat dit betekent dat ontwikkelingslanden worden uitgesloten.

Van der Maelen: ‘Wissel informatie uit met de partnerlanden van onze ontwikkelingssamenwerking.’

Kamerlid Dirk Van der Maelen van sp-a wil dat ons land die uitwisseling van informatie minstens opzet met de veertien partnerlanden van de Belgische ontwikkelingssamenwerking. Dat zou bijvoorbeeld betekenen dat de Belgische fiscus aan de Congolese fiscus laat weten hoeveel geld Congolezen in ons land staan hebben.

Jan Van de Poel van 11.11.11 hoopt dat België hier een doortastend beleid voert: ‘Alexander De Croo is minister van Ontwikkelingssamenwerking, hij geeft hoog op van het digitale en vindt dat ontwikkelingslanden meer en meer voor hun eigen inkomsten moeten zorgen. Wel, in dit dossier komt dat allemaal samen. Als vice-premier zou hij hier toch een verschil moeten kunnen maken.’

De Croo liet MO* weten dat hij ‘dit welwillend zal bekijken, dat het kan onder bepaalde, duidelijke voorwaarden’. Maar wat die voorwaarden zullen zijn, kon men nog niet zeggen.

Europa, één jaar na LuxLeaks

Er zal dus in de wereld en in Europa meer informatie worden uitgewisseld over wat individuen bezitten in andere landen. Dat zal staten toelaten die individuen beter te belasten. Een heel andere kwestie is evenwel de belasting van multinationale ondernemingen. LuxLeaks legde een jaar geleden bloot hoezeer staten grote belastingvoordelen toekennen aan internationale bedrijven. Vooral de zogenaamde rulings ofte regelingen die belastingdiensten met grote ondernemingen afsluiten, leiden ertoe dat multinationals soms haast geen belastingen betalen.

Voor vooruitgang in dit bij uitstek internationale dossier werd reikhalzend naar de EU uitgekeken. Alle Europese partijen legden na het uitbreken van de LuxLeaks boude verklaringen af, maar erg veel concrete maatregelen zijn er nog niet genomen. De enige harde maatregel is een Europese richtlijn die landen verplicht hun rulings aan mekaar bekend te maken zodat bedrijven niet langer twee keer hetzelfde rulingvoordeel toegekend kunnen krijgen in twee verschillende landen. De Europese Commissie wilde dat dit zou gebeuren voor rulings van de voorbije tien jaar en dat zij zelf ook die informatie zou krijgen.

De lidstaten zorgden er, via de raad van ministers van Financiën, evenwel voor dat meer transparantie enkel geldt voor rulings die de voorbije vijf jaar tot stand kwamen, en dat de rulings enkel tussen de betrokken lidstaten worden uitgewisseld. De Europese Commissie krijgt de rulings niet te zien en kan zich dus ook niet mengen in de dossiers.

‘De vakbond van de multinationals’

Philippe Lamberts, fractieleider van de Groenen in het Europese parlement is daarover snoeihard: ‘Daaraan zie je dat de mentaliteit van de lidstaten eigenlijk nog niet veranderd is. Ze willen blijven fiscaal concurreren met elkaar, multinationals aantrekken door hen fiscale voordelen te geven. Dat komt per saldo ten goede aan de multinationals en verlaagt de gezamenlijke belastinginkomsten van de lidstaten. De premiers en ministers van Financiën werpen zich in deze op als de vakbond van de multinationals. Stuitend. Dat verklaart waarom er zo weinig is gerealiseerd. Want vergeet niet: transparantie inzake rulings was eigenlijk al sinds 1977 verplicht in de EU, maar niemand hield zich aan die regel.’

De enige andere “realisatie” is dat de Europese Commissie toezegde dat er een consultatie komt over het zogenaamde country by country reporting, het idee dat multinationale ondernemingen voortaan land per land verslag zouden uitbrengen over hun activiteiten en de belastingen die ze daarop betalen.

De kracht daarvan schuilt hem vooral in het publiek maken van die verslaggeving zodat het grote publiek eventueel kan vaststellen dat een onderneming met heel veel activiteiten in een bepaald land, daar amper winst maakt en amper belastingen betaalt, terwijl de winst ergens op een ver tropisch eiland wel boven water komt.

Parlement scoort op inhoud, maar weinig macht

‘Als de multinationals minder betalen, moeten de burgers meer betalen.’

Inhoudelijk veel sterker is het onlangs gestemde rapport van de zogenaamde TAXE-commissie die naar aanleiding van LuxLeaks in het Europees Parlement werd opgericht. Vraag is natuurlijk wat er met de aanbevelingen in dat rapport in de praktijk zal gebeuren.

Zegt professor Europese politiek aan de Universiteit Gent, Hendrik Vos: ‘De kwestie is dat het Europees Parlement inzake fiscaliteit alleen maar adviserende bevoegdheid heeft. De resultaten van zo’n commissie hebben dus eigenlijk het statuut van een resolutie, niks meer, niks minder.’

De Portugese socialiste, Elisa Ferreira, die samen met de liberaal Michael Theurer verslaggever was van de TAXE-commissie is minder pessimistisch omdat hun rapport met grote meerderheid werd goedgekeurd.

‘Dat betekent dat we echt wel druk kunnen zetten op de politiek. We moeten de Europese Commissie dwingen om initiatieven te nemen. Dat kan met een zogenaamd initiatiefrapport waarin we de Commissie aanmanen om een bepaald concreet initiatief te nemen. Dat is in het verleden nog gebeurd.’

‘We denken dat dit belangrijk genoeg is: als de grote ondernemingen maar één procent belastingen betalen, worden de gewone burgers en de kleine ondernemingen het kind van de rekening. Wie durft te zeggen dat hij dit niet belangrijk vindt?’