Canada laat mijnbouwsector betijen

De Canadese mijnbouwsector behoort tot de grootste ter wereld. Meer dan 40 procent van alle mijnen in Latijns-Amerika is Canadees, in totaal zo’n 1500. Er zijn veel conflicten tussen deze bedrijven en de lokale bevolking.

“Alleen al de afgelopen jaren zijn er bij conflicten rond Canadese projecten vijftig doden en driehonderd gewonden gevallen, blijkt uit voorlopige cijfers”, zegt Shin Imai, advocaat bij het Justice and Corporate Accountability Project. “Daar is niet of nauwelijks rekenschap van afgelegd.” Het gaat om doodslag, misbruik en verkrachting door veiligheidspersoneel dat voor Canadese mijnbouwbedrijven werkt. Maar het gaat ook om problemen zoals milieuschade, illegale onteigeningen en verstoring van democratische processen.

“Canada heeft zich verbonden aan vrijwillige afspraken over maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar heeft geen enkele regeling voor mensen die schade ondervinden van Canadese mijnbouw”, zegt Jen Moore van MiningWatch Canada. “Canada zou bijvoorbeeld een onafhankelijk bureau kunnen instellen dat beschuldigingen van misbruik in andere landen kan onderzoeken.”

Hoorzitting

Moore is een van de mensen die deze week hebben getuigd op een hoorzitting van de Inter-American Commission on Human Rights (IACHR). Dertig ngo’s hebben samen een rapport opgesteld met zorgen. Al in 2005 heeft het Canadese parlement hier aanbevelingen over gedaan. “Maar in tien jaar tijd is er niets gebeurd”, aldus Moore. “Ze hebben de vrijwillige afspraken versterkt, maar doen niets aan het feit dat er allerlei soorten zaken tussendoor glippen.”

De Inter-American Commission on Human Rights (IACHR) is onderdeel van de Organisatie van Amerikaanse Staten, en is daarmee een van de oudste multilaterale mensenrechtenorganisaties ter wereld. De commissie heeft zich vaker gebogen over mijnbouw, maar nooit eerder over het gevoelige thema van de verantwoordelijkheid van het “thuisland”, dat wil zeggen, of bedrijven kunnen worden vervolgd in het land waar ze vandaan komen. Dit is van belang in een economie waar ketens lang zijn en bedrijven in rijke landen activiteiten ontplooien in landen die een zwakke regelgeving hebben. Door dit te erkennen en te bespreken heeft de IACHR al een grote stap vooruit gemaakt, vinden de betrokken ngo’s.

Verweer

De Canadese regering hield deze week vol dat het “een van de sterkste juridische kaders voor de mijnbouwsector ter wereld” heeft. In 2009 heeft het land een vrijwillig mvo-beleid opgesteld voor grondstofbedrijven. Daarnaast heeft het twee klachtenmechanismes over buitenlandse projecten, al hebben die geen echte bevoegdheden om op te treden. Het grootste verweer tegen de kritiek van de ngo’s deze week was echter dat lokale klachten, volgens de regering, in lokale rechtbanken moeten worden behandeld, en dat Canada zelf niet verplicht is om Canadese bedrijven op het matje te roepen voor schendingen.

“Het feit dat ze ingeschreven zijn in Canada is duidelijk niet genoeg verbinding met Canada om Canada’s verplichtingen te laten gelden”, zei Dana Cryderman, de vertegenwoordiger van Canada op de hoorzitting. Ze verwees naar de Mensenrechtenverklaring die ten grondslag ligt aan het werk van de IACHR.

Legalistisch

Maar deze redenering ergerde sommige commissieleden van de IACHR, inclusief de voorzitter, Rose-Marie Antoine. “Ondanks de verzekering van Canada van goed beleid blijven we ernstige schendingen zien […] en dus schiet het beleid tekort”, was haar reactie. “Aan de ene kant zegt Canada: ‘Ja we zijn verantwoordelijk en we willen mensenrechten versterken. Maar aan de andere kant houdt Canada zijn handen ervan af. We moeten het niet zo legalistisch benaderen als we echt bezorgd zijn om mensenrechten.’

Antoine kondigde aan dat het volgende rapport van de commissie zal gaan over de effecten van de mijnbouw op de inheemse bevolking, en ze verklapte alvast dat het voor het eerst een hoofdstuk zal bevatten over, wat ze noemde, “de zeer netelige kwestie van extraterritorialiteit”.