‘China executeert meer mensen dan de rest van de wereld samen’

Amnesty International (AI) voert al sinds 1977 campagne tegen de doodstraf. Met het jaarlijkse rapport wil de mensenrechtenorganisatie het gebruik van de doodstraf in kaart brengen en aanklagen. ‘De doodstraf is een mensonwaardige straf die het recht op leven ontneemt’, zegt Lore Van Welden, woordvoerster van Amnesty International Vlaanderen. ‘Bovendien loop je altijd het risico om onschuldigen te executeren. In de VS worden jaarlijks mensen vrijgesproken in “death row.”’

In 2016 werden 1.032 mensen terechtgesteld in 23 landen. Dat zijn er een 600-tal minder dan vorig jaar. Toen werden er 1.634 mensen terechtgesteld. Dat is niet het enige lichtpuntje. Nauru en Benin schrapten de doodstraf voor alle misdaden en Guinea deed dit voor gewone misdrijven. 

Tsjaad, India, Jordanië, Oman en de Verenigde Arabische Emiraten executeerden in 2015 mensen, maar beweren dit niet gedaan te hebben in 2016.

Sub-Sahara Afrika: meer doodvonnissen, minder executies

Volgens Amnesty International heeft de daling van het aantal executies vooral te maken met Pakistan en Iran. Pakistan executeerde 73 procent minder mensen en ging van 326 naar 87 doodstraffen. Iran executeerde 42 procent minder en ging van 977 naar 567 executies.

Sub-Sahara Afrika geeft een gemengde boodschap. In totaal zijn er minder terechtstellingen geregistreerd, maar het aantal doodvonnissen is wel meer dan verdubbeld. Nigeria heeft de sterkste stijging van doodvonnissen.

‘Het einde van de doodstraf lijkt nabij’, zegt Salil Shetty

Het aantal executies is met 28 procent gedaald in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, maar Iran en Saoedi-Arabië blijven wel nog in de top vijf staan. De andere landen die de top vijf vervolledigen zijn China, Irak en Pakistan. Waarbij China op de eerste plaats staat en Iran en Saoedi-Arabië de top drie vervolledigen, in die exacte volgorde.

Zonder China meegerekend, zijn die vier landen verantwoordelijk voor 87 procent van de terechtstellingen.

‘De meeste staten vinden het niet langer kunnen dat de staat een einde maakt aan een mensenleven. Met slechts vier landen die verantwoordelijk zijn voor 87% van alle geregistreerde terechtstellingen lijkt het einde van de doodstraf nabij’, zegt Salil Shetty, secretaris-generaal van Amnesty International.

Liegebeest

Amnesty International heeft naast het doodstrafrapport ook een onderzoek gepubliceerd over de toepassing van de doodstraf in China. Uit dit onderzoek blijkt dat het land een uitgebreid geheimhoudingssysteem toepast om het werkelijke aantal executies verborgen te houden.

Volgens de ngo heeft China in 2016 duizenden mensen geëxecuteerd. ‘Dat zijn er meer dan alle andere landen in de wereld samen’, zegt Lore van Welden. Sinds een paar jaar is Amnesty International gestopt met executie cijfers van China toe te voegen in het doodstrafrapport. ‘China misbruikte ons rapport door het te gebruiken als bewijs dat ze niet zoveel mensen executeerden.’

‘China misbruikte ons rapport door het te gebruiken als bewijs dat ze niet zoveel mensen executeerden’

Uit hun onderzoek blijkt dat honderden gekende doodstrafzaken niet opgenomen zijn in de Chinese nationale online database met gerechtelijke vonnissen en arresten.

Zo vond Amnesty International Chinese mediaberichten terug van minstens 931 mensen die geëxecuteerd werden tussen 2014 en 2016. Slechts 85 van die zaken zijn terug te vinden in de nationale online database van het land.

Volgens de ngo argumenteert China dat dit hun eerste stappen naar transparantie zijn en ze niets te verbergen hebben. ‘De Chinese regering erkent wel dat zij inzake openheid en juridische transparantie nog een achterstand heeft, maar ze blijft ook haar uiterste best doen om de ware omvang van de executies te verbergen’, zegt Salil Shetty.

Vietnam staat eigenlijk op de derde plaats

In februari 2017 publiceerde de Vietnamese media dat het land, tussen 2013 en 2016, 429 mensen terecht stelde. Enkel China en Iran executeerden meer mensen. Voor het jaar 2016 kon Amnesty International geen afzonderlijke gegevens verkrijgen.

Ook Maleisië choqueert. Door druk van het parlement heeft de regering bekendgemaakt dat in 2016 meer dan duizend mensen in de dodencel zitten en negen mensen geëxecuteerd werden.

‘De doodstraf is een valse oplossing’

Wit-Rusland, Botswana, Nigeria en Palestina zijn in 2016 weer begonnen met executies. De Malediven dreigen hier ook mee, na een pauze van zestig jaar.

‘De meeste landen doen dit in de hoop zich te profileren als een sterk land, maar er is geen bewezen verband tussen dalende misdaadcijfers en het uitvoeren van de doodstraf. Dit is een valse oplossing’, zegt Lore Van Welden.

In de Filipijnen is de overheid aan het uitdokteren hoe ze de doodstraf opnieuw kan herinvoeren. De doodstraf was daar sinds 2006 afgeschaft.

VS niet langer in top 5

Sinds 2006 staan de Verenigde Staten (VS) niet meer in de top vijf voor het meeste aantal executies. Het land staat nu op de zevende plaats, Egypte staat op de zesde plaats. De VS zijn het enige land in het hele Amerikaanse continent dat de doodstraf uitvoert.

Sinds 2009 is het aantal executies, behalve voor 2012 waar het gelijk bleef, elk jaar gedaald.

Sinds 2009 is het aantal executies, behalve voor 2012 waar het gelijk bleef, elk jaar gedaald. In 2016 executeerden ze 20 mensen, dat is hun laagste cijfer sinds 1991.

Volgens Amnesty International is dit een duidelijk teken dat rechters, aanklagers en jury’s steeds meer afstappen van de doodstraf als rechtsmiddel. In 2016 werd er 32 keer het doodvonnis gegeven, dat is het laagste cijfer sinds 1973.

Toch nuanceert de ngo. De daling in executies kwam voornamelijk door de juridische geschillen over de dodelijke injectieprocedure. Volgens Amnesty International zal het aantal executies terug toenemen als deze juridische problemen opgelost zijn.