Qatar lijdt onder blokkade en vraagt EU om hulp

Al Marri was 20 juni in het Europees Parlement te gast om te spreken over de situatie in Qatar. Hij vroeg aandacht voor de schendingen van mensenrechten die een gevolg zouden zijn van de blokkade van Qatar door Saoedi-Arabië, Bahrein en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). De NHRC richtte zich specifiek op de Golfstaten maar ook Egypte onderschreef de blokkade van meet af aan.

De NHRC zegt in een rapport dat er in de eerste week van de blokkade al 764 meldingen zijn gemaakt van mensenrechtenschendingen. Vermoedelijk liggen de daadwerkelijke cijfers nog veel hoger, aangezien veel mensen niet in staat zijn om een melding te maken of niet op de hoogte zijn van de mogelijkheden hiertoe. Aan het begin van de blokkade beloofde de regering van Qatar nog dat er geen gevolgen zouden zijn voor de bevolking.

Sinds 5 juni hebben Saoedi-Arabië, de VAE, Bahrein en Egypte een diplomatieke en economische blokkade opgelegd aan Qatar. Daarnaast is er ook een reisverbod opgelegd. Alle land-, zee-, en luchtroutes naar de golfstaat zijn afgesloten voor handel en voor personen. De kleine Golfstaat grenst in het zuiden aan Saoedi-Arabië en wordt voor de rest volledig omringd door het water van de Perzische golf. Voor de import van goederen is het dan ook sterk afhankelijk van de Saoedi’s.

‘De strijd tegen terreur mag nooit een excuus zijn om mensenrechten met de voeten te treden. Het gaat hier niet meer over politiek, maar over schendingen van mensenrechten.’

Qatar wordt er door de andere golfstaten van beschuldigd terroristische groepen als de Moslimbroederschap, IS en Al Qaida te steunen. Bovendien heeft het land, in vergelijking met de andere Golfstaten, goede relaties met het sjiitische Iran dat door het soenitische Saoedi-Arabië als vijand in de regio wordt beschouwd.

Ook Jemen, tenminste het zuidelijke deel dat door de internationaal erkende president Hadi wordt bestuurd, en de Malediven hebben hun banden met Qatar gebroken.

De crisis begon toen Arabische landen Qatarese media blokkeerden, waaronder de Arabische zender van Al Jazeera. Vanuit het staatspersagentschap zouden berichten zijn verspreid waarin de Qatarese emir Iran een stabiele factor in de regio noemde. Volgens Qatar was het staatspersagentschap echter doelwit van hackers geworden en waren de berichten nep.

Mensenrechten

Al Marri: ‘De strijd tegen terreur mag nooit een excuus zijn om mensenrechten met de voeten te treden. Het gaat hier niet meer over politiek, maar over schendingen van mensenrechten.’ Hij benadrukte dat het niet alleen de Qatarezen zijn die getroffen worden door blokkade, maar ook burgers van de landen die de blokkade hebben opgelegd.

Vooral Qatarezen die in Saoedi-Arabië, de VAE of Bahrein wonen en burgers van die landen die in Qatar wonen, krijgen te maken met de gevolgen van de blokkade. Geschat wordt dat 11.378 burgers uit die drie landen in Qatar wonen en 1927 Qatarezen in de buurlanden. Deze mensen hebben aan het begin van de blokkade 14 dagen de tijd gekregen om het land te verlaten.

Al Marri benadrukt dat vele families uiteengerukt worden door de blokkade. Burgers die aan de andere kant van de grens wonen, worden opgeroepen om terug te komen naar hun eigen land, ook als ze een partner en kinderen hebben van de Qatarese nationaliteit.

Een Saoedische weduwe in Qatar, met twee kinderen van de Qatarese nationaliteit, getuigde tegen de NHRC: ‘De Saoedische autoriteiten hebben mij verteld dat ik moet terugkeren naar Saoedi-Arabië zonder mijn kinderen. Ik kan mijn kinderen niet alleen laten in Qatar, maar ik ben bang dat er maatregelen tegen mij worden genomen als ik er niet aan toegeef.’

Ook mensen die voor hun werk dagelijks de grens moeten oversteken, wordt nu de toegang tot het land waar zij werken ontzegd. Hierdoor komen hele families zonder inkomens te zitten. Studenten die in een van de buurlanden studeren komen eveneens in de problemen. Ze kunnen hun examens niet afleggen of zelfs hun school niet afmaken. Daarnaast ondervinden patiënten gevolgen. Een Qatarees die in Saoedi-Arabië woont, getuigt: ‘Ik heb gezondheidsproblemen en zou een operatie ondergaan in Riyad. Maar de beslissing om de banden met Qatar te verbreken dwingt me om terug te keren naar mijn eigen land zonder mijn behandeling af te maken. Dat zal mijn gezondheid beïnvloeden, maar ik ben bang voor de acties die tegen mij kunnen worden ondernomen als in Saoedi-Arabië blijf.’

‘Ik moet terugkeren naar Saoedi-Arabië zonder mijn kinderen. Ik kan mijn kinderen niet alleen laten in Qatar, maar ik ben bang dat er maatregelen tegen mij worden genomen als ik er niet aan toegeef.’

Bovendien staat de vrijheid van meningsuiting onder druk. In de VAE staan er straffen van 3 tot 15 jaar gevangenisstraf en boetes tot 500.000 Dirham (ruim 122.000 euro) op sympathie-uitingen voor Qatar. Een Facebook-like kan volgens de NHRC al genoeg zijn voor een straf. Daarnaast zijn verschillende Qatarese media geblokkeerd in andere Arabische landen. Ook zouden er al verschillende journalisten zijn gedwongen ontslag te nemen.

Al Marri: ‘We willen het Europees Parlement vragen om stelling te nemen en meer te doen tegen de blokkade. Het is een straf voor burgers uit alle betrokken landen. We hebben al steunbetuigingen gekregen van een aantal individuele lidstaten, maar hopen ook op een verenigd standpunt van het Europees Parlement. We hebben een positief geluid nodig vanuit de Europese Unie.’

Het Bulgaarse parlementslid Andrey Kovatchev van de christendemocratische fractie zei zich te willen inzetten voor de getroffen burgers. Een vergelijking met de Europese geschiedenis blijft niet uit.

‘Er moet een einde komen aan die beperkingen. Het is duidelijk dat een nieuwe Berlijnse muur niet de oplossing is.’

Zijn fractiegenoot Ramona Manescu uit Roemenië drukt zich voorzichtiger uit ‘We steunen het initiatief van Koeweit om als bemiddelaar op te treden in het conflict. We willen een partner zijn voor alle Golfstaten. Maar het is duidelijk dat we moeten optreden voor de rechten van de mens.’

Kroonprins

Behalve Koeweit stelt ook Turkije zich op als bemiddelende partij. Qatar is een belangrijke partner van Turkije in de regio. Turkije heeft een militaire basis in Qatar waar het al extra soldaten heen stuurde sinds het begin van de crisis. Ook werden er al voedselvoorraden vanuit Turkije naar de golfstaat gestuurd. Erdoğan heeft intussen al gebeld met Koning Salman van Saoedi-Arabië en zijn zoon Mohammed Bin Salman, die op 21 juni nog benoemd werd tot kroonprins. Die nieuwe kroonprins vervult de functie van defensieminister. Hij stelt zich bijzonder hard op tegenover Iran en heeft al laten weten dat een dialoog met het land onmogelijk is.

Het is nog maar de vraag of de benoeming van Mohammed Bin Salman een gunstig effect zal hebben op de spanningen met Qatar, aangezien de banden tussen Qatar en Iran juist een van de aanleidingen vormden voor de blokkade. Overleg tussen Turkije en Saoedi-Arabië lijkt voorlopig echter een positief resultaat te hebben opgeleverd. In een verklaring laten de landen weten dat er toenemende pogingen zullen worden gedaan om de spanningen te laten afnemen.