Corruptie grootste obstakel ontwikkeling Papoea-Nieuw-Guinea

Papoea-Nieuw-Guinea staat momenteel op de 157ste plaats van 187 landen als het gaat om menselijke ontwikkeling. Corruptiebestrijders in het land zeggen dat het witwassen van geld aangepakt moet worden. Zij hopen dat dat een afschrikkingseffect tot gevolg heeft en ertoe leidt dat gestolen publiek geld terecht komt bij ziekenhuizen en scholen, en niet bij luxe vakantieverblijven van politici.

‘Onze politieagenten, onderwijzers en gezondheidswerkers leven en werken in erbarmelijke omstandigheden’, zegt Lawrence Stephens, voorzitter van Transparency International in de hoofdstad Port Moresby. Stephens zegt dat zich situaties voordoen waarbij de overheid een contract voor farmaceutische en medische middelen toekent aan een bedrijf dat niet gekwalificeerd is tot inschrijving en 40 procent meer vraagt dan de duurste gekwalificeerde inschrijver. ‘Voor dat geld kunnen 160 huizen gebouwd worden. Dan weten we dat corrupte individuen ontwikkeling te gronde richten.’

Diefstal hulpgeld

Ongezonde invloed van private partijen op de politiek en aanbestedingsprocessen heeft verwoestende gevolgen voor de nationale ontwikkeling.

Het anticorruptieteam op Papoea-Nieuw-Guinea, de Investigation Task-Force Sweep (ITFS) die in 2011 gelanceerd werd door de regering, noemt het land een ‘mobocratie’, waar een bestuurlijk patronagesysteem en een cultuur van geheimhouding geleid hebben tot de verduistering van naar schatting de helft van het budget voor ontwikkeling (2,5 miljard euro) tussen 2009 en 2011.

Grootschalige diefstal van publieke fondsen, inclusief buitenlands hulpgeld, zou hebben plaatsgevonden via overheidsdepartementen die verantwoordelijk zijn voor planning, gezondheidszorg, olie, energie, financiën en justitie.

Ongezonde invloed van private partijen op de politiek en aanbestedingsprocessen heeft verwoestende gevolgen voor de nationale ontwikkeling. Sam Koim, voorzitter van de ITFS zegt dat van de 302 gevallen van corruptie die in onderzoek zijn, samen goed voor een bedrag van 1,7 miljoen euro, in 91 gevallen tot vervolging is overgegaan. Achtentwintig hoge ambtenaren werden geschorst of ontslagen en twee parlementsleden en twee hoge ambtenaren werden veroordeeld tot gevangenisstraffen.

Tot nu toe werd 2,7 miljoen euro aan verdwenen geld teruggehaald. Als dit bij alle lopende zaken ook zou gebeuren, kan het bedrag oplopen tot 165 miljoen euro. Onderzoek naar belastingontduiking door bedrijven heeft geleid tot terugbetaling van 7,4 miljoen euro.

Jaarlijks gaat wereldwijd naar schatting een biljoen dollar voor ontwikkeling verloren aan corruptie. Daardoor groeit de ongelijkheid in landen zoals Papoea-Nieuw-Guinea, waar 40 procent van de bevolking van 7 miljoen mensen onder de armoedegrens leeft. De moedersterfte in het land is 711 per duizend geboorten en slechts 63 procent van de bevolking kan lezen en schrijven. Negentien procent heeft toegang tot sanitaire voorzieningen.

Rol banken

Het grootste deel van het gestolen geld wordt via banken naar het buitenland gesluisd. Ongeveer 137 miljoen euro illegaal geld belandt jaarlijks in Australië, volgens de Australische Federale Politie. Diverse politici uit Papoea-Nieuw-Guinea hebben luxe huizen gekocht in het Noord-Australische Cairns. Deze huizen hebben een totale waarde van 7,9 miljoen euro.

‘Zonder medewerking van banken en financiële instituten is het onmogelijk financiële misdaden te begaan, zoals fraude en witwassen’, stelt de ITFS. In een vorig jaar verschenen rapport wees de ITFS op talloze hiaten op het gebied van controle. Zo ontbraken geschreven contracten, toezichtprocedures en transactieoverzichten, en lieten banken verdachte transacties zonder nader onderzoek passeren.

Het rapport stelt dat banken niet alleen administratieve handelingen moeten verrichten, maar ook proactieve stappen moeten zetten om illegale transacties tegen te houden en bankrekeningen te sluiten. Daarnaast zouden ontvangende landen actie moeten ondernemen, zeggen experts. Jason Sharman van het Centre for Governance and Public Policy van de Griffith University in Queensland, stelt dat er behoefte aan beter toezicht vanuit de overheid, zodat Australische banken geen geld accepteren van verdachte personen.