Brussels opvangcentrum sluit de deuren: meer dan 250 mensen staan binnenkort op straat

Voor zo’n 261 Brusselse daklozen zal de eerste maand van de zomervakantie eindigen in een nachtmerrie. Door een gebrek aan financiële steun moet het noodopvangcentrum in Etterbeek op 31 juli zijn deuren sluiten, waardoor heel wat mensen in nood weer op straat terechtkomen.

Het noodopvangcentrum in kwestie was tot anderhalf jaar geleden nog gehuisvest in Haren. Het wordt beheerd door een consortium van drie partners: CAW Brussel, Croix Rouge de Belgique en Dokters van de Wereld. Zij zetten sinds december 2018 hun schouders onder de werking van het centrum.

In het centrum vangen de organisaties bijzonder kwetsbare mensen op uit de thuis- en daklozenzorg. Gezinnen met kinderen, alleenstaande mannen en vrouwen, bejaarden… Ze kregen er allemaal onvoorwaardelijk een plek. Sommigen hebben de Belgische nationaliteit, maar de meesten hebben geen geldige papieren.

Financiële steun valt weg

De regionale overheid maakt nu geen financiële middelen meer voor het noodopvangcentrum, dus moet het noodgedwongen zijn deuren sluiten en 261 mensen op straat zetten. Ook de federale overheid biedt geen structurele steun, tenzij tijdens de wintermaanden.

Onder de bewoners die binnenkort op straat staan, zijn 56 kinderen, zelfs baby’s. De oudste bewoner is 95 jaar.

Dat komt hard aan bij zowel de bewoners als de organisaties die het centrum draaiende hielden. ‘Na de winter van 2018 kregen we doorlopende financiële steun van de regionale overheid’, aldus Joachim Joris, projectcoördinator bij het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) Brussel. ‘Zo konden we een sterke werking en methodologie van medische en psychosociale begeleiding ontwikkelen in het centrum.’

Maar die steun wil Brussel nu niet meer geven, tot grote teleurstelling en bezorgdheid van het CAW en zijn partnerorganisaties: ‘Er heerst al een tekort aan opvangplaatsen in Brussel én we zitten in een pandemie. De capaciteit voor opvang in Brussel was in de winter al verzadigd en zal door de coronamaatregelen nog minder zijn. Contactonderzoek wordt zo ook moeilijker, waardoor de vele inspanningen om deze daklozen te beschermen tegen het virus op de helling staan. Bovendien zullen al deze mensen weer moeten aanschuiven bij voedselbanken, die op hun beurt overweldigd zijn’, aldus Joachim.

De organisaties maken zich grote zorgen over het lot van de bewoners nu ze terug op straat zullen belanden. Onder hen bevinden zich 56 kinderen, waaronder zelfs baby’s. De oudste bewoner is 95 jaar.

Meer dan opvang alleen

‘De meerwaarde en relevantie van deze noodopvang is zo belangrijk dat ze een structureel karakter verdient.’

Het noodopvangcentrum bood niet alleen onderdak en eten, maar zette ook erg in op toegang tot medische hulp en sociale begeleiding naar een stabiele oplossing. En dat lukte volgens Joachim aardig goed. ‘We kennen een positieve uitstroom van 60 procent. Dat wil zeggen dat meer dan de helft van de mensen die hier toekomen weer kunnen vertrekken met een positieve uitkomst.’

Dat betekent: ‘Door een asielaanvraag in te dienen, terug te gaan naar hun land van herkomst of een ander gewenst land of een duurzame woonoplossing te hebben gevonden.’ Bovendien vond 73 procent van de kinderen een plek op een Brusselse school.

Daarom verdient het noodopvangcentrum volgens Joachim meer dan louter ‘enkele maanden steun’. ‘De meerwaarde en relevantie van deze noodopvang is zo belangrijk dat het een structureel karakter verdient. Maar nu komt er een crisis in een crisis, waar de overheid de hulp blokkeert.’

Het team van CAW Brussel, dat zelf actief is op het terrein, wilde niet bij de pakken blijven zitten. Ze begonnen een actie op Facebook om hun stem te laten horen en bewustwording over het probleem te creëren. Op de Facebook-pagina ‘Sluiting Noodopvang Brussel’ posten ze sinds begin juli dagelijks het verhaal van een van de bewoners, dat telkens eindigt met ‘binnen x aantal dagen sta ik op straat’.

Bovendien linken ze naar een petitie met de titel ‘Zet geen 250 mensen op straat’, waarin ze het belang van een structurele oplossing voor daklozen benadrukken. De petitie is gericht aan de federale overheid en het Brussels gewest.

‘Centra slechts enkele maanden openen, is een pop-up-aanpak. Die werkt bij de organisatie van tijdelijke evenementen, maar niet bij mensen met verschillende problematieken die gespecialiseerde hulp nodig hebben’, zegt Kris Gysen, inhoudelijk directeur van CAW Brussel.

‘Vooraf was bekend dat deze afspraak in het armoedebestrijdingsplan zeer duidelijk beperkt was tot de winterperiode’, klinkt het bij het kabinet Nathalie Muylle (CD&V). Muylle is federaal minister van Werk, Economie en Consumentenzakenvoor, maar ook bevoegd voor Armoedebestrijding, Gelijke Kansen en Personen met een beperking. Daarnaast zijn het de gemeenten die bevoegd zijn voor de opvang en bijstand van daklozen. ‘De federale overheid zal tijdens de winterperiode steun bieden zodat elke dakloze toegang heeft tot huisvesting en sociale begeleiding.’

‘Door COVID-19 maakte minister Muylle bijkomend budget vrij om het opvangcentrum in Etterbeek tot twee maal toe met twee maanden te verlengen. Eerst tot 31 mei, nu tot 31 juli. Daarna niet meer, tenzij de gezondheidscrisis opnieuw negatief evolueert, maar dat blijkt niet zo te zijn. Daarnaast kregen steden als Gent, Antwerpen, Luik en Charleroi een subsidie van 400.000 euro om zieke daklozen op te vangen.’

‘De zoektocht naar alternatieve accommodaties was afgelopen maanden steeds een belangrijk punt. Mede daarom hebben we het verlengd tot eind juli, opdat er genoeg tijd zou zijn voor het vinden van alternatieven. Daarnaast zullen er psycho-medisch-sociale gesprekken plaatsvinden met de bewoners om duurzame alternatieven voor noodopvang voor te stellen. Het centrum in Etterbeek zal ook volgende winter beschikbaar zijn voor noodopvang.’