Droogte dwingt Argentijnse boeren om regen op te vangen

De provincie Chaco is steppegebied met een arme bevolking. ‘In de periodes van droogte valt hier echt geen druppel uit de hemel. Als het dan regent, is het meteen te veel’, verklaart Juan Ramón Espinoza, landbouwer in Corzuela, een plattelandsgemeente van tienduizend inwoners.

‘We hebben hier altijd een tekort aan water gehad, maar ieder jaar wordt het erger. Er zijn seizoenen dat we het vier tot vijf maanden zonder regen moeten stellen’, legt hij uit.

Ontbossing voor soja

De inwoners van Corzuela vermoeden dat de ontbossing voor nabijgelegen sojaplantages heeft geleid tot steeds erger wordende droogtes. ‘Ze komen met hun bulldozers om hier terreinen van 4000 à 5000 hectare vrij te maken. Er blijft geen enkele boom staan’, hekelt Espinoza.

Lokale, kleine boeren hebben geen water om te drinken, te wassen, koken of om hun groentetuin te irrigeren.

Daarnaast leiden ook de globale gevolgen van de klimaatverandering tot langere, intensere periodes van droogte. Het feit blijft dat lokale, kleine boeren geen water hebben om te drinken, te wassen, koken of om hun groentetuin te irrigeren.

Het lag voor de hand om tanks te bouwen waarmee deze boeren regenwater kunnen opvangen en opslaan, om te gebruiken in tijden van schaarste. Maar ze hadden noch het geld noch de technologie om zo’n systeem op poten te zetten.

De inwoners hebben uiteindelijk fondsen en andere hulp gekregen van het VN-ontwikkelingsprogramma, via het zogenaamde GEF Small Grants Programme (SGP). Het project wordt uitgevoerd door de Argentijnse overheid.

Grondwaterpeil gezakt

De eerste fase in deze regio vond plaats van 2013 tot 2015, toen er vijf grote tanks werden gebouwd voor 38 gezinnen. In maart van dit jaar startte een tweede fase om nog eens acht grote tanks en dertig kleinere te plaatsen.

De technologie is eenvoudig en goedkoop. De daken van de boerderijen worden uitgerust met dakgoten en regenpijpen waarmee het water in de kleinere tanks van 16.000 liter of de grote van 52.000 liter stroomt.

‘Zodra de mensen voldoende getraind zijn om deze regenwaterputten zelf te bouwen, kunnen ze elk huis ermee uitrusten’, verklaart María Eugenia Combi als technica bij SGP.

In deze regio zijn waterwinputten de klassieke bron van water voor menselijke consumptie en landbouw, zoals kleinschalige veeteelt en groenteteelt. Maar de droogte heeft het grondwaterpeil doen dalen en het water in heel wat putten bevat te veel sodium en is soms besmet met arseen.

‘Ik ging vroeger water halen van de publieke waterput’, vertelt Olga Ramírez, inwoner van Corzuela. ‘Mijn man gebruikte daar een pony voor. Soms moesten we water kopen en was er geen geld meer voor vlees.’

‘De lokale boeren gebruiken het regenwater om te wassen, koken, maté te maken en de kippen en andere dieren in de tuin water te geven. Vroeger hadden we enkel genoeg water om te drinken en een bad te nemen’, zegt Jésica Garay, een jonge moeder die voor leerkracht studeert.

Gezonde voeding

SGP is actief in 120 landen. Het ontstond in 1992 als een manier om te tonen dat kleinschalige initiatieven op het niveau van de gemeenschap een positieve impact kunnen hebben op wereldwijde milieuproblemen. De maximumgift per project bedraagt 50.000 dollar, vandaar de naam Small Grants Program.

Francisco Lopez Sastre, het hoofd van SGP in Argentinië, verklaart dat het promoten van groentetuinen als aanvulling op het watertankproject een impuls zal geven aan de consumptie van fruit en groenten. Die is momenteel zeer laag bij lokale families vanwege de hoge prijs. ‘De voordelen zijn duidelijk: gezinnen houden meer geld over, krijgen een betere gezondheid en meer voedselsoevereiniteit.’

SGP voert nog dertien andere projecten uit in Chaco, waarvan er twee te maken hebben met water voor menselijke consumptie bij plattelandsgemeenschappen, in combinatie met agro-ecologische tuinen.

De provincie met een miljoen inwoners kent de grootste armoede van Argentinië, blijkt uit onafhankelijke studies. Meer dan 57 procent van de mensen hier leeft in armoede, en 17 procent zelfs in extreme armoede.