‘Klimaatverandering werkt terrorisme in de hand’

De toenemende gevolgen van de klimaatverandering vormen op zich geen oorzaak voor terreur, stelt het rapport, maar het is wel een zogenaamde “threat multiplier” die bestaande spanningen en conflicten aanzwengelt.

‘De complexe risico’s die voortkomen uit de klimaatverandering, kwetsbaarheid en conflict, kunnen bijdragen aan het ontstaan en de groei van gewapende groepen’, stelt het rapport. ‘Dat betekent niet dat er een directe link is tussen de klimaatverandering en geweld door dergelijke groepen. Maar grote veranderingen in het klimaat en het milieu dragen wel bij aan een ideale omgeving waarin de groepen zich volop kunnen ontwikkelen, en het helpt ze in hun strategieën.’

Natuurlijke rijkdommen

Terreurgroepen maken via twee mechanismen dankbaar gebruik van de gevolgen van de klimaatverandering, zoals natuurrampen en water- en voedselschaarste. De lokale bevolking wordt kwetsbaarder en het gezag van de overheid neemt af. Terreurgroepen kunnen zich in die omgeving beter ontwikkelen en vrijer bewegen. In sommige gevallen nemen de gewapende groepen zelfs de plaats van de overheid in en staan ze zelf in voor dienstverlening.

In de tweede plaats wordt de lokale bevolking niet alleen kwetsbaarder voor de gevolgen van de klimaatverandering zelf, maar ook voor rekrutering door terroristische groeperingen. Die kanaliseren frustraties en bieden de kans op een inkomen en economische voordelen.

Sneeuwbaleffect

Opvallend is ook dat groepen dankbaar gebruik maken van de schaarste die ontstaat. ‘De groepen gebruiken natuurlijke rijkdommen steeds vaker als oorlogswapen’, stelt het rapport. ‘De groepen controleren de toegang tot natuurlijke rijkdommen en werken zo de schaarste in de hand’, stelt het rapport. Op die manier groeit hun macht steeds verder, met name in regio’s waar mensen erg afhankelijk zijn van die rijkdommen voor hun overleven.

‘De groepen gebruiken natuurlijke rijkdommen steeds vaker als oorlogswapen.’

‘Als we kijken naar de interactie tussen de klimaatverandering, kwetsbaarheid en terreurgroepen, dan zien we het risico van een sneeuwbaleffect en steeds meer geweld, conflict en kwetsbaarheid’, zegt het rapport. ‘Naarmate de gevolgen van de klimaatverandering erger worden, speelt dat steeds meer in de kaart van de groepen, waardoor de situatie nog meer destabiliseert en de bevolking nog kwetsbaarder wordt.’

Het rapport geeft enkele voorbeelden van plaatsen waar de klimaatverandering nu al terrorisme in de hand werkt, zoals de regio rond het Tsjaadmeer in Centraal-Afrika. De regio heeft te kampen met voedsel- en watertekort, een economie die in elkaar dreigt te klappen en een zwakke overheid. Die cocktail bleek de ideale voedingsbodem voor de opkomst van Boko Haram.

Ook in Syrië is de burgeroorlog aangewakkerd door een van de grootste en langstdurende perioden van droogte in de geschiedenis van het land. De droogte deed honderdduizenden mensen naar de stad verhuizen, waar de spanningen opliepen. In Syrië gebruikt IS water als een oorlogswapen en als inkomstenpost, stelt het rapport. In Raqqa bijvoorbeeld leverde een belasting op water de groep inkomsten op.

In Afghanistan gaat meer dan de helft van de lokale conflicten over land en water. De dalende neerslag en oprukkende verwoestijning dreigen er nog meer geweld met zich mee te brengen.

Uitdaging

Volgens de auteurs zal de klimaatverandering steeds nadrukkelijker een uitdaging vormen voor de overheden, die voldoende zekerheid moeten zien te bieden om de stabiliteit te verzekeren. Zeker bij plotse rampen staat de relatie tussen overheid en bevolking onder druk. Als overheden snel reageren, kan dat het wederzijds vertrouwen versterken. Maar een trage reactie heeft het omgekeerde effect en dreigt te leiden tot meer instabiliteit en geweld.

Ook Westerse regeringen doen er goed aan om terreurgroepen in dat bredere kader te zien, stellen de auteurs.

‘Klimaatverandering creëert mee een specifieke context die de opkomst en groei van die groepen stimuleert.’

‘Er is in de politiek de neiging om de gewapende groepen enkel te zien in een context van oorlog en terrorisme’, stelt het rapport.

‘Maar de factoren zijn veel complexer en diverser. Staten worden in toenemende mate geconfronteerd met groepen die de lijnen doen vervagen tussen oorlog en burgeroorlog, tussen traditionele en niet-traditionele conflicten, tussen ideologisch, politieke en economische belangen, en tussen gewapend conflict en criminaliteit. De klimaatverandering, in combinatie met andere spanningen en invloeden, creëert een specifieke context die de opkomst en groei van die groepen stimuleert.’