Grote banken, vuile winsten

In de periode 2012-2013 is er volgens het rapport Dirty Profits 3 voor maar liefst 144 miljard euro geïnvesteerd in 25 controversiële bedrijven. Zij maken zich schuldig aan milieuvervuiling en schending  van mensenrechten. Nieuw dit jaar is de aandacht voor de farmaceutische industrie, die betrokken zou zijn bij grootschalige corruptie en duizenden mensenlevens eist.

Slechte leerlingen

Ook banken actief in ons land investeren in sectoren en bedrijven met een dubieus karakter. Volgens het rapport zijn vooral Deutsche Bank, BNP Paribas en ING de slechte leerlingen. BNP Paribas kwam deze zomer nog in opspraak toen bleek dat ze het regime in Soedan aan financiering had geholpen ten tijde van de Darfoercrisis. Deutsche Bank investeerde vanaf 2012 dan weer 1572 miljoen euro in GlaxonSmithKline, een bedrijf dat vaccins test op kansarme Indiase meisjes zonder toestemming van de ouders.

Voor Frank Vanaerschot, die voor Fairfin meewerkte aan het rapport, is er nog een lange weg af te leggen door banken. ‘In sommige gevallen is een beleid rond duurzame investeringen gewoon afwezig. In andere gevallen is er wel een investeringsbeleid dat rekening houdt met mensenrechten, maar is het niet sluitend of niet streng genoeg.’

Duurzaam alternatief

Gelukkig kan het ook anders. Dat bewijzen VDK en Triodos in ons land. Beide banken deden volgens het rapport geen investeringen in de 25 onderzochte bedrijven. Volgens Lieve Schreurs van Triodos zet de bank bewust in op duurzame investeringen. ‘Onze bank wil investeringen gebruiken als hefboom voor positieve verandering. Naast een financiële analyse, wordt er bij beleggingen en kredietverlening ook steeds een duurzaamheidsanalyse gemaakt.’

Zowel Triodos als VDK hanteren bepaalde uitsluitingscriteria die betwiste sectoren als kernenergie, wapenhandel en niet-conventionele oliewinning uitsluiten van investeringen. ‘We moeten pragmatisch omgaan met zulke criteria. Wat vandaag aanvaardbaar is, is dat mogen misschien niet meer. Daarvoor volgen we de actualiteit op de voet en zijn rapporten als deze van belang,’ klinkt het bij VDK. ‘Elke bank met een gerust geweten zou beter rekening houden met zulke initiatieven.’

Verantwoording

En daar knelt vaak nog het schoentje. De meeste banken zijn zich bewust van de problematiek. Volgens Vanaerschot van Fairfin worden de cijfers uit het rapport dan ook niet betwist in de bankenwereld. Zo wordt het klimaatprobleem niet ontkent, maar primeert nog al te vaak het economisch paradigma. ‘In de marge van de klimaattop hadden we gesprekken met ING. Ze erkennen de nefaste gevolgen van de olieproductie op ons milieu, maar tegelijkertijd is de olie-industrie voor hen te belangrijke investeringspoot om te laten vallen.’

Toen nu toe is er geen wetgeving die banken ter verantwoording kan roepen voor hun investeringen in controversiële bedrijven.

Tot nu toe is er geen wetgeving die banken ter verantwoording kan roepen voor hun investeringen in controversiële bedrijven. Initiatieven die in België werden genomen rond het verbod op investeringen in klustermunitie en wapens uit verarmd uranium, draaiden op niets uit. Volgens Marjon Meijer van Fairfin hangt nog teveel af van de goodwill van banken zelf. ‘Elke bank stelt vandaag zijn eigen uitsluitingscriteria op. Er zijn wel internationale standaarden, maar deze operationeel maken doet elke bank afzonderlijk.’

Dus ligt de verantwoordelijkheid vandaag voor een deel ook bij de klant. ‘Banken opereren met ons geld, dan mogen we toch op zijn minst eisen dat daar geen misdaden mee worden gefinancierd?’ zo klinkt het bij Fairfin. Een gewaarschuwd man is er twee waard.