Een clandestien ongeluk komt nooit alleen

OR.C.A. (Organisatie voor Clandestiene Arbeidsmigranten vzw) hoort dagelijks heel wat pijnlijke verhalen. Jonge mannen die van een stelling vallen en daarbij voor altijd rolstoelgebruikers worden. Iemand die met een slijpschijf in zijn hals is geraakt waardoor hij nooit meer vast voedsel kan eten. Een persoon die, nadat hij een stuk afval tegen zijn slaap kreeg, in coma geraakte en zichzelf uiteindelijk van het leven beroofde. Dit zijn nog maar een paar bestaande getuigenissen die voor ontsteltenis zorgen.

Ellenlange procedure

Als een clandestiene werknemer, die een arbeidsongeval heeft gehad, zijn verhaal heeft gedaan bij OR.C.A., trekt de organisatie eerst na wanneer de feiten zijn voorgevallen. Daarna wordt er contact opgenomen met het FAO (Fonds voor Arbeidsongevallen). Zij checken of er al een arbeidsongevallenverzekering is afgesloten door de werkgever. Zonder verzekering wordt de Sociale Inspectie ingeschakeld.

Zodra er een arbeidsongeval gebeurt bij een bedrijf met verzekering, moet de verzekeringsmaatschappij zijn verantwoordelijkheid nemen. Vervolgens moeten er zoveel mogelijk bewijzen gevonden worden voor de arbeidsrelatie tussen werknemer en werkgever. Dat is niet simpel als je enkel beschikt over een mondelinge arbeidsovereenkomst.

Zo is er Victor. Hij werkte begin 2005 op een bouwwerf en viel van een stelling. De werkgever bracht hem niet naar het ziekenhuis maar dumpte Victor langs de kant van de weg. Er werd aangifte gedaan bij FAO (Fonds voor Arbeidsongevallen). Uiteindelijk, na maar liefst zeven jaar, is het arbeidsongeval erkend. Nu is er echter discussie over de graad van vergoeding. Eind 2016 hoopt OR.C.A. op een eindbeslissing, elf jaar na de feiten.

Verzekeringsmaatschappijen zijn geen zekerheid

Als het ongeval correct wordt aangegeven en erkend, is de verwachting dat alles goed komt, maar niets is minder waar.

Als het ongeval correct wordt aangegeven en erkend, is de verwachting dat alles goed komt, maar niets is minder waar. Er zijn talrijke verhalen over verzekeringen die moeilijk doen.

Igor werkt voor een Brusselse werkgever. Bij de controle door de verzekeringsmaatschappij werd hij ondervraagd in het Frans, een taal die hij niet machtig is. Hij kon heel moeilijk zijn correcte verhaal doen waarna de verzekeringsmaatschappij weigerde te helpen. Intussen is Igor teruggekeerd naar Oekraïne. In november 2015, vier jaar na de feiten, oordeelde de rechter dat de verzekeringsmaatschappij wel degelijk moet tussenkomen.

Verzekeringsmaatschappijen willen vaak zo weinig mogelijk betalen waardoor de slachtoffers in de kou blijven staan. Ahmed werkte in een Brussels taxibedrijf als mecanicien. Bij het herstellen van een auto in 2008 raakten zijn tenen geklemd en waren gebroken. Na vijf jaar erkende het arbeidshof het ongeval. Ahmed heeft tot vandaag nog altijd geen geld ontvangen van de verzekering. Zij beweert namelijk dat Ahmed niet als mecanicien werkte en geen recht heeft op dit loon.

Bevooroordeelde banken?

‘Het identiteitsdocument is niet in het Nederlands of Frans’ en ‘er is geen document met een verblijfadres’, zijn vaak gehoorde excuses.

Een ander probleem dat kan opduiken na een erkenning van het arbeidsongeval, is dat er een rekening moet worden geopend op naam van het slachtoffer. Hierop kan het teruggevorderde geld worden gestort. Zelfs als een persoon geen wettelijke verblijfsvergunning heeft, is dit mogelijk, zegt de wet.

Toch zijn er al vaak problemen opgedoken zodra slachtoffers dit in praktijk willen brengen. ‘Het identiteitsdocument is niet in het Nederlands of Frans’ en ‘er is geen document met een verblijfadres’, zijn vaak gehoorde excuses.

Altijd een graad erger

OR.C.A. heeft een paar jaar geleden al een oproep gedaan om verandering te brengen in de situatie van clandestiene arbeidsongevallen. Jammer genoeg is er toen niet veel gehoor aan gegeven. ‘De doelstelling moet zijn dat werknemers zonder wettig verblijf in een menswaardige situatie hun arbeidsrechten kunnen afdwingen. Het einde van de ene juridische procedure betekent gewoon de inleiding van een nieuwe. Dit is extreem zwaar voor mensen die al constant in overlevingsmodus zitten’, zegt OR.C.A in hun jaarverslag.