Geweldloos verzet is vaak effectiever dan geweld

De cijfers kwamen op tafel tijdens de gisteren afgesloten vierjaarlijkse bijeenkomst van War Resister’s International (WRI), een wereldwijde beweging van vredesactivisten die zich bezighouden met onderwerpen die variëren van de strijd tegen mensensmokkel tot vrede en verzoening in Rwanda.

Vorig jaar gaf de wereld 1,76 biljoen dollar uit aan militaire activiteiten, volgens het International Peace Research Institute (Sipri) in Stockholm. Naar schatting sterven dagelijks duizend mensen als gevolg van wapengeweld. Terwijl dood en verderf dagelijks de media halen, is er veel minder aandacht voor de vreedzame strijd van activisten. Van hen verzamelden zich er de afgelopen dagen 120 in Kaapstad, waar ze werden toegesproken door de Zuid-Afrikaanse aartsbisschop Desmond Tutu en anderen.

Strategische dreiging

Niet alleen in het verleden wierpen vreedzame campagnes vaak vruchten af, er zijn ook recente successen te melden. De Palestijnse BDS-beweging, die oproept tot boycots, desinvestering en sancties, heeft diverse successen geboekt, zegt Omar Barghouti, een van de oprichters van de Palestijnse campagne voor de Academische en Culturele Boycot van Israël (PACBI).

De BDS-beweging dringt er bij bedrijven op aan investeringen terug te trekken uit bedrijven die direct profiteren van de bezetting van Palestina. In de afgelopen drie jaar besloten verschillende grote pensioenfondsen in Europa zich terug te trekken uit Israëlische banken, waaronder de grote Nederlandse pensioenverzekeraar PGGM. Ook Noorse en Luxemburgse fondsen trokken zich dit jaar terug uit Israëlische bedrijven.

Barghouti wijst er verder op dat Bill Gates onlangs zijn aandelen in het Brits-Deense G4S – een van de grootste particuliere beveiligingsbedrijven in de wereld – heeft verkocht. Ook de Amerikaanse Methodistenkerk en Presbyteriaanse Kerk verkochten aandelen in bedrijven die (indirect) betrokken zijn bij de bezetting. Het gaat dan onder meer om Caterpillar, HP en Motorola Solutions.

De Israëlische regering vat die acties niet licht op, zegt Barghouti en ziet de BDS-beweging “eerder als een strategische dan een maatschappelijke bedreiging.” Ook elders in de wereld erkennen regeringen de kracht van geweldloos verzet. Een Zuid-Soedanese activist, die anoniem wil blijven, zei dat de regering in Khartoem een algeheel verbod heeft afgekondigd op ngo’s die trainingen in geweldloosheid geven aan vluchtelingen.

Afrikaans netwerk

Tijdens de WRI-bijeenkomst werd de tweede editie van het Handbook for Nonviolent Campaigns gepresenteerd. Het handboek beschrijft diverse geweldloze bewegingen in de wereld, van de protestbeweging tegen Indonesische militairen in West-Papoea tot de solidariteitsbeweging voor de Eritrese diaspora. 

In Kaapstad werd verder een Pan-Afrikaans Netwerk voor Geweldloosheid en Vredesopbouw gelanceerd, het eerste initiatief in zijn soort in Afrika. Het netwerk is bedoeld om Afrikaanse activisten die zich bezighouden met geweldloos verzet, met elkaar in contact te brengen. In het netwerk zijn momenteel 33 landen vertegenwoordigd. Het bestuur telt zestien leden, die elk uit een ander land afkomstig zijn.