Grootgrondbezitters trekken nog steeds aan de touwtjes in Colombia

De Colombiaanse regering en de Farc-rebellen beloven tegen 23 maart een vredesakkoord rond te hebben. De kern van het conflict, met name het economisch model zelf en de ongelijke verdeling van de grond, is echter niet bespreekbaar. Daarom zet Broederlijk Delen deze problematiek wel in de kijker in de vastencampagne die morgen start.

  • © Broederlijk Delen Deyanira Gonzalias is een van de leidsters van de Colombiaanse ngo UOAFROC uit Cauca. ‘Suikerriet is voor ons het groene monster’, zegt Deyanira op de persconferentie van Broederlijk Delen. © Broederlijk Delen
  • © Broederlijk Delen “Met een mensenleven speel je niet” het campagnebeeld van Broederlijk Delen © Broederlijk Delen

Al meer dan 50 jaar wordt Colombia verscheurd door een intern conflict dat vooral draait om toegang tot zijn overvloedige natuurlijke rijkdommen. In het verleden waren dat al goud en zilver, smaragd en biodiversiteit, koffie, cacao en bananen, om niet te spreken over de coca, cocaïne en de gewelddadige kartels die met die handel gepaard gingen.

Extreme ongelijkheid en extreem geweld

Het gevolg is dat Colombia gebukt gaat onder een extreme ongelijkheid in grondbezit: 52 procent van de grond is in handen van 1,1 procent van de eigenaars, zo blijkt uit cijfers van het VN-Ontwikkelingslprogramma UNDP. 14 procent van het grondgebied- 8 miljoen ha- is verlaten of is gewelddadig toegeëigend. Colombia telt zes miljoen interne vluchtelingen. Na Syrië is dit het land met het grootste aantal interne vluchtelingen. In de voorbije decennia heeft de burgeroorlog er aan 220 000 mensen het leven gekost.

Na Syrië is dit het land met het grootste aantal interne vluchtelingen.

Ook de Colombianen, of toch het grootste deel ervan, vinden dat het genoeg is geweest. De vredesbesprekingen tussen de regering en de Farc-rebellen zijn drie jaar geleden van start gegaan en zouden eind maart moeten afgerond worden. Na 12 jaar proberen, lijkt men nu echt in de buurt te komen van een historische kans op vrede. Toch blijft het een broze hoop omdat de grond van de zaak – de ongelijke grondverdeling- niet wordt aangepakt.

Megaprojecten tegen ontwikkeling

Terwijl president Santos in Havana onderhandelt, gaat zijn regering onverminderd door met de ontwikkeling van een economisch model dat meer dan ooit gebaseerd is op grootschalige exploitatie van de natuurlijke rijkdommen. Agro-industrie en energie- en mijnbouwprojecten staan centraal in het ontwikkelingsbeleid van de regering Santos.

Colombia is een van de landen ter wereld met het grootste potentieel aan gronden voor landbouwgebruik maar de voorbije vijftien jaar ging het land zich steeds meer concentreren op agro-industrie voor de export. Tussen 2004 en 2010 steeg de landbouwexport met jaarlijks 13 procent. Tegelijk steeg echter ook de import van basisvoedingsmiddelen. Op dit ogenblik voert Colombia zelfs zijn rijst in. Goedkope voedselimport maakt het voor Colombiaanse boeren onmogelijk om nog te overleven van hun landbouw. Voor hun overleven hebben ze de keuze: ofwel naar de stad trekken, ofwel illegale teelten verbouwen.

Tijdens de regeerperiode van president Alvaro Uribe (2002-2010) nam de toegekende grondoppervlakte voor mijnbouw toe met een factor 8, en huidig president Santos trekt dit ontginningsmodel door. Het Nationaal Ontwikkelingsplan 2014-2018 duidt 516 strategische mijnbouwzones aan die zo’n 20 procent van het nationale grondgebied omvatten.

80 procent van alle mensenrechtenschendingen en 87 procent van alle gevallen van gedwongen verhuizingen vindt vandaag plaats in gemeenten met mijnbouw- en energieprojecten. 90 procent van de schendingen van rechten van inheemsen en de Afro-Colombiaanse bevolking vindt plaats in zones waar de traditionele landbouw en visvangst door goud- en petroleumwinning vervangen zijn.

Suikerriet is voor ons het groene monster.

Deyanira Gonzalias is een van de leidsters van de Colombiaanse ngo UOAFROC uit Cauca. ‘Suikerriet is voor ons het groene monster’, zegt Deyanira op de persconferentie van Broederlijk Delen. ‘Vroeger behoorde de grond in deze regio voor 100 procent toe aan de Afro-Colombiaanse gemeenschappen, vandaag schiet daar nog 5 procent van over. Grote bedrijven palmen onze grond in met geweld. Mensen die niet willen verkopen, worden met de dood bedreigd of effectief uitgemoord. De bedrijven vervuilen

en ontwrichten onze omgeving. We verliezen onze cultuur, ons territorium, onze spiritualiteit.’ Zelf geeft ze vorming aan de lokale gemeenschappen. Met haar team werken ze met rondtrekkende scholen om aan bewustwording te werken, hun rechten te leren kennen en hun cultuur die langzaam maar zeker dreigt te bezwijken onder zoveel economisch geweld door te geven.

De vredesonderhandelingen bekijkt ze met enig scepticisme. ‘Ik geloof er eigenlijk niet in omdat het de regering is die ons in deze crisis houdt. Het is het overheidsbeleid dat ons in deze situatie brengt. Duurzame vrede kan alleen bewerkstelligd worden van onderuit, wanneer de lokale gemeenschappen erbij betrokken worden.’

België en Europa

© Broederlijk Delen

“Met een mensenleven speel je niet” het campagnebeeld van Broederlijk Delen

De Europese Unie is na de VS de voornaamste handelspartner en buitenlandse investeerder voor Colombia. De belangrijkste exportproducten naar de EU vanuit Colombia zijn petroleum en steenkool (70 procent), naast bananen, koffie, bloemen en palmolie voor biobrandstoffen. In 2013 werd het handelsakkoord tussen de EU en Colombia van kracht, een akkoord dat er niet zonder slag of stoot is gekomen precies omwille van de talrijke schendingen van mensenrechten en milieuschade, in de hand gewerkt door de oprukkende multinationals. In 2014 is er een Belgische handelsmissie naar Colombia getrokken om de markt alvast te verkennen.

In de politieke dialoog met Colombia hebben Europese en Belgische politici steeds hun engagement uitgesproken voor het toezicht op de mensenrechtensituatie en voor vredesopbouw. Europa beloofde ook een fonds op te richten om de post-conflictfase in Colombia te ondersteunen zodra een definitief akkoord bereikt wordt.

Broederlijk Delen roept de Europese en Belgische beleidsmakers op om hun verantwoordelijkheid te nemen en duurzame en rechtvaardige vrede mogelijk te maken en geen deel te worden van het onrecht dat Colombia al decennia lang verteert. De slogan van de campagne is “Met een mensenleven speel je niet.”

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Latijns-Amerika & ecologie
    Alma De Walsche schrijft over ecologische thema’s, van klimaat- en energiebeleid, over landbouw- en voedsel tot transitie-initiatieven en baanbrekers. Ze volgt al enkele decennia Latijns-Amerika, met een speciale focus op de Andeslanden.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.