Hernieuwbare energie in Brazilië loopt helemaal fout

Brazilië ging er lang prat op een van de voorlopers te zijn op het vlak van hernieuwbare energie. Vandaag loopt het daar helemaal fout, het gevolg van corruptie, een ongunstige markt en desastreuze beslissingen.

  • Divulgação Petrobras / Flickr (CC by 3.0) Olieplatform P-51 van Petrobras. De aanhoudende daling van de olieprijs, die de investeringen in de oliewinning op zee bedreigt, is een bijkomend probleem voor Petrobras Divulgação Petrobras / Flickr (CC by 3.0)

Brazilië haalt 42 procent van zijn energie uit hernieuwbare bronnen, drie keer meer dan het wereldwijde gemiddelde. Maar het land is zijn pioniersrol kwijt.

In 2006 werden grote olievoorraden ontdekt op 300 kilometer voor de Braziliaanse kust. De overheid formuleerde toen de ambitie om een van de grote olie-uitvoerende landen te worden.

Petrobras-schandaal

Langs de kust verrezen raffinaderijen, petrochemische complexen en scheepswerven. Maar de droom spatte in 2014 uit elkaar met het enorme corruptieschandaal rond Petrobras. Miljarden euro’s van het staatsoliebedrijf bleken te zijn afgeleid.

Ongeveer vijftig beschuldigden zijn politici; de meeste zitten momenteel nog in het parlement.

Bijna tweehonderd mensen zijn al in beschuldiging gesteld, voor het betalen of ontvangen van smeergeld bij de toewijzing van oliecontracten. Ongeveer vijftig beschuldigden zijn politici; de meeste zitten momenteel nog in het parlement.

Topmensen van de grote bouwbedrijven in Brazilië zitten achter de tralies. Dat heeft zware gevolgen voor de vastgoedmarkt en grote infrastructuurwerken.

De daling van de olieprijs

Het schandaal speelt een grote rol in de economische en politieke crisis die Brazilië momenteel teistert. De economie kromp met meer dan 3 procent in 2015, de inflatie stijgt zienderogen, net zoals het begrotingstekort. Ondertussen is een afzettingsprocedure gestart tegen president Dilma Rousseff en heerst er chaos in het parlement.

Bijkomende problemen voor Petrobras zijn de aanhoudende daling van de olieprijs, die de investeringen in de oliewinning op zee bedreigt, en de verliezen die het bedrijf heeft opgestapeld in de jaren dat de prijzen voor petroleumderivaten waren bevroren.

De regering heeft Petrobras’ monopolie op de raffinage van olie gebruikt om de inflatie te beperken door de prijzen te controleren, vooral die van benzine. Toen dat na de herverkiezing van Rousseff in oktober 2014 bekend werd, nam de inflatie toe; vandaag bedraagt ze al meer dan 10 procent op jaarbasis.

Een enorme schuldenberg

Petrobras moest veel van zijn activa verkopen om zijn immense schuldenberg te verkleinen. Geen enkele van de vier geplande raffinaderijen is helemaal gerealiseerd. Van twee geraakte men niet verder dan de aardewerken. Een is voor 80 procent klaar maar blijft onafgewerkt. De enige die wel van start ging, draait slechts op halve capaciteit.

De ineenstorting van de scheepswerven, die de booreilanden en tankers hadden moeten leveren, is bijna algemeen. Van het plan van de regering om een sterke scheepsbouwindustrie uit te bouwen komt niets in huis.

De ambitie met ethanol

Ook de grote ambitie met ethanol sneuvelde. De brandstof op basis van suikerriet kende een opleving door de opkomst van de flexibele auto in 2003. Die kan zowel op benzine als ethanol rijden, of op een mengsel van de twee. De consument kan zo op elk moment kiezen wat voor hem het voordeligst uitkomt.

Petroleum kreeg weer voorrang en de regering hield de benzineprijzen laag met subsidies. Veel ethanolfabrieken gingen failliet.

Daardoor kwam het ethanolgebruik bijna op dezelfde hoogte als het benzinegebruik. Het monopolie van de fossiele brandstoffen werd doorbroken. Brazilië scoorde steeds beter voor hernieuwbare energie.

Maar ondertussen kreeg petroleum weer voorrang en hield de regering de benzineprijzen laag met subsidies. Veel ethanolfabrieken gingen failliet. Suikerrietbedrijven moesten door financiële problemen hun fabrieken verkopen aan multinationals als Bunge, Cargill, Louis Dreyfus en Tereos.

Brazilië heeft zijn ambitie om een internationale markt voor ethanol te creëren zo goed als opgeborgen. Voormalig president Luiz Inácio Lula da Silva (2003-2010) promootte de productie en consumptie van ethanol in andere landen nog sterk. Zijn opvolger Rousseff doet dat niet meer.

Het negatieve imago van waterkracht

Een andere beslissende factor in de energiematrix is de dominantie van waterkracht. Door voor gigantische centrales te kiezen in het Amazonegebied, met de Belo Monte-centrale op de Xingú-rivier als boegbeeld, staat waterkracht zwaar ter discussie. Door verzet van zowel de inheemse bevolking als van milieuorganisaties lag de bouw van de Belo Monte al tientallen keren stil.

Het project heeft nu al meer dan een jaar vertraging. In maart van dit jaar zou men normaal de waterreservoirs moeten beginnen vullen maar door een schorsing van de vergunning dreigt men ook die deadline niet te halen.

Bijna geen stroom in de zomer

In 2019 moet de Belo Monte operationeel zijn. Het geïnstalleerde vermogen zal 11.233 megawatt bedragen maar in de zomer zal er bijna geen stroom geproduceerd kunnen worden aangezien het debiet van de Xingú enorm schommelt en het reservoir te weinig water opslaat om de turbines te laten draaien in de droge maanden.

Het project krijgt daarom zware kritiek, ook van voorstanders van waterkrachtenergie zoals fysicus José Goldemberg.

De controverse hypothekeert de regeringsplannen voor de bouw van een andere grote centrale in het Amazonegebied, in São Luiz del Tapajós, op de Tapajós-rivier. Deze centrale van 8040 megawatt botst op het verzet van het Munduruku-volk, dat langs de rivier woont en ook in de zone waar het reservoir moet komen.

Bijna gokken

Door de waaier aan interessante energiebronnen, de vele negatieve ervaringen en de complexiteit van het nationale energienetwerk wordt beslissingen nemen over energie in Brazilië bijna gokken.

Waterkrachtcentrales die in de jaren 1980 in het Amazonegebied gebouwd zijn, hebben ecologische en sociale rampen veroorzaakt

Waterkrachtcentrales die in de jaren 1980 in het Amazonegebied gebouwd zijn, zoals de Tucuruí en de Balbina, hebben ecologische en sociale rampen veroorzaakt. De Belo Monte heeft het imago van deze energiebron nog meer beschadigd.

Met alternatieven zoals kernenergie zijn de ervaringen ook negatief. De derde centrale, die momenteel in aanbouw is in Angra dos Reis, 170 kilometer van de stad Rio de Janeiro, heeft al een vertraging van meer dan dertig jaar.

De centrale maakte deel uit van een plan voor acht centrales dat nog tijdens de dictatuur (1964-1985) werd gelanceerd. De militaire machthebbers sloten daarvoor in 1975 een overeenkomst met Duitsland, dat de technologie en installaties moest leveren.

De economische crisis onderbrak dat programma in de jaren 1980. Eén kerncentrale werd in 2000 afgewerkt, een andere is nog altijd in aanbouw omdat de onderdelen al meer dan 30 jaar geleden ingevoerd zijn. De uiteindelijke kostprijs zal bijzonder hoog zijn.

Verouderde waterkrachtcentrales

De overheid en andere sectoren die over het energiebeleid in Brazilië bepalen, kunnen zich vandaag niet voorstellen dat ze niet langer op waterkracht inzetten. Maar door de vooruitgang van windenergie, de opkomst van nieuwe technologieën voor energieopslag, en vooral de goedkopere kostprijs voor de productie van zonne-energie dreigen de waterkrachtcentrales, die gebouwd worden voor meer dan honderd jaar, steeds meer verouderd te raken.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.