Kameroen vaccineert tegen wil en dank

Het rotavirus veroorzaakt diarree, een van de meest voorkomende oorzaken van baby- en kleutersterfte in Kameroen. “Diarree zorgt er jaarlijks voor dat meer dan 5.800 kinderen jonger dan vijf jaar sterven”, zegt Desire Noulna van EPI, het Immunisatieprogramma van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Volgens de cijfers van GAVI, een publiek-private samenwerking die vaccinatie in arme landen een boost wil geven, is het rotavirus de oorzaak van 600 sterfgevallen per dag in Afrika, naast duizenden ziekenhuisopnames.

Zuid-Afrika

Rotavirus veroorzaakt maag-darmontsteking bij kinderen en is wereldwijd verantwoordelijk voor 2,4 miljoen ziekenhuisbezoeken en 527.000 doden per jaar waarvan 85 procent in ontwikkelingslanden, voornamelijk in Zuid-Azië en Afrika ten zuiden van de Sahara.

Sinds 2009 raadt de WHO het vaccin tegen rotavirus aan, als onderdeel van elk Afrikaans vaccinatieprogramma. Kameroen introduceerde het vaccin vorige maand, nadat tien andere Afrikaanse landen dat eerder deden: Botswana, Gambia, Ghana, Malawi, Marokko, Ethiopië, Rwanda, Tanzania, Zuid-Afrika en Soedan.

Zuid-Afrika was in 2009 het eerste land dat het vaccin tegen rotavirus in zijn nationale vaccinatieprogramma opnam. Volgens de WHO leidde dit in twee jaar tijd tot een afname van 54 tot 69 procent van ziekenhuisopnames als gevolg van het rotavirus, zowel op het platteland als in de steden.

In Ethiopië redde het vaccin al 3.700 levens en zorgde het voor een besparing van 800.000 dollar per jaar. Voor Ghana voorspellen de cijfers jaarlijks 1554 minder doden en 53 procent minder uitgaven voor ziektebehandelingen.

Gebrekkig sanitair

De komende maanden zal Kameroen uitgebreid campagne voeren over het vaccin. Sommige experts zien in de gebrekkige sanitaire voorzieningen in het land echter een bedreiging in de doeltreffendheid ervan.

“Sommige wijken in grote steden zitten soms maanden zonder drinkwater. Zelfs het aangevoerde water is van slechte kwaliteit”, zegt Obed Fung, gezondheidsexpert van de Foretia Foundation die ontwikkelingswerk doet in Kameroen.

Volgens de Afrikaanse Ontwikkelingsbank heeft slechts 45 procent van de plattelandsbevolking en 77 procent van de stedelingen vlot toegang tot drinkwater. Slechts 13,5 procent van de bewoners van het platteland en 17 procent van de stedelingen kan gebruik maken van goede sanitaire voorzieningen.

Drinkwater wordt door 15 procent van de stadsbewoners en 18 procent van de plattelandsbewoners bij bronnen gehaald die vaak op meer dan 30 minuten wandelafstand liggen. Een taak die meestal is weggelegd voor vrouwen en meisjes. “De gebrekkige toegang tot schoon water kan het succes van de campagne verstoren”, zegt Noulna.

Argwaan onder de bevolking

Daarnaast leeft er ook argwaan tegen vaccins onder sommige bevolkingsgroepen in Kameroen.

“Het nationale vaccinatieprogramma adviseert momenteel negen verschillende vaccins voor kinderen en de bevolking vindt dat overdreven”, zegt arts Paul Onambele. Verder circuleren en geruchten dat de vaccins een verdoken sterilisatieprogramma zijn voor vrouwen, zo weet hij.

Een studie van EPI wees uit dat 1 op 3 van de gezinnen tegen vaccinatie is van kinderen en zwangere vrouwen om religieuze redenen. “De controverses over de doeltreffendheid en veiligheid van de vaccins, en de ethische bezwaren ertegen, dwarsbomen het vaccinatieprogramma in Kameroen, vooral in het Noorden dat ook beïnvloed wordt door Nigeria en de stemmen die daar opgaan tegen vaccinatie”, zegt Onambele.

Haman Alima, een moeder uit Yaoundé zegt dat ze zelf nooit gevaccineerd is en toch gezond is. Haar kind is alleen ingeënt omdat ze dat in het ziekenhuis moeilijk kon weigeren, zegt Alima. “Dat is een gevaarlijke houding, zeker in tijden waarin polio weer de kop opsteekt”, zegt Clarisse Loe Loumou van GAVI.

GAVI en EPI zijn vastberaden om hun werk voort te zetten en gemeenschappen te informeren en betrekken bij de vaccinatieprogramma’s.