Kenia verstrengt gedragscode voor journalisten in strijd tegen hate speech

In december 2007 en januari 2008 werd Kenia na de verkiezingen overspoeld door een golf van geweld. Daarbij kwamen tweeduizend mensen om, en meer dan drieduizend mensen moesten hun huis ontvluchten. De media zouden destijds niet genoeg gedaan hebben om het etnische geweld te voorkomen.

De Keniaanse Communicatie Autoriteit (CAK) heeft journalisten nu een bewaarplicht opgelegd, om eventueel bewijsmateriaal te kunnen achterhalen. Gasten in radio- en tv-programma’s mogen zich daarnaast niet haatdragend uitlaten.

Mediamanagers tekenden ook een gedragscode van de Mediaraad van Kenia (MCK) voor verslaggeving over opiniepeilingen. De raad is belast is met het bescherming van de onafhankelijkheid van de media en het hooghouden van professionele standaarden.

Hate speech

Niet iedereen ziet de richtlijnen als een slechte zaak. Volgens Dennis Odunga, verslaggever bij de Daily Nation, de grootste krant in Kenia, zal het afdwingen van de regels een uitdaging zijn zolang er straffeloosheid heerst. De CAK-richtlijnen zijn slechts een herinnering dat op een eerlijke manier verslag gedaan moet worden, in overeenstemming met de journalistieke standaarden, zegt hij. ‘Notities en opnamen bewaren is niet nieuw in de mediawereld. Dat doen we altijd als het om gevoelige kwesties gaat zoals bij onderzoeksjournalistiek.’

In het geval van radio en tv, moeten de interviewers stevig de leiding nemen en gasten op een nette manier onderbreken zodra er etnische emoties oplaaien

Odunga zegt dat het mogelijk is om hate speech in zowel de gedrukte als elektronische media te voorkomen. In het geval van radio en tv, moeten de interviewers stevig de leiding nemen en gasten op een nette manier onderbreken zodra er etnische emoties oplaaien, stelt hij. ‘Vrijheid van meningsuiting en vrije informatie is niet absoluut.’

Eerlijke verslaggeving blijft sowieso een lastig punt, constateert Odunga, aangezien de media erom bekend staan te worden gedreven door belangen van de eigenaren en redactionele belangen.

Victor Bwire, plaatsvervangend directeur van de MCK, zegt dat er geen nieuwe richtlijnen zijn aangekondigd door de Keniaanse Communicatie Autoriteit. De autoriteiten hebben volgens hem alleen benadrukt dat de richtlijn voor radio en tv uit 2016 nageleefd moet worden. Die code is volgens hem in overleg met mediavertegenwoordigers opgesteld. ‘Dit is niet nieuw, we hebben alleen kwesties toegevoegd, zoals gevoelige zaken op gebied van gender en nieuwe verschijnselen zoals nepnieuws.’

Kennedy Epalat, radioverslaggever bij de Kenya Broadcasting Corporation, zegt dat de stap van de CAK is ingegeven vanuit het idee dat de media mede-oorzaak waren van het geweld in 2007/2008. Met name plaatselijke radiostations zouden daarin een rol gespeeld hebben. ‘Door opnames en scripts zes maanden te bewaren, blijft bewijsmateriaal bewaard als er haat gezaaid wordt’, zegt hij.

Epalat constateert net als Odunga dat het afdwingen van de regels lastig is. ‘Aangezien de meeste media in handen zijn van invloedrijke politici en individuen van goeden huize, moeten we nog zien of overtreders van de regels vervolgd worden.’