Koers Nieuwe Ontwikkelingsbank nog onduidelijk

De NDB heeft een startkapitaal van 100 miljard dollar en is een alternatief voor westerse financiële instellingen zoals het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank. De bank zal naar verwachting infrastructuur en duurzame ontwikkeling gaan financieren in het Zuiden. De ngo’s willen dat de nieuwe bank een andere koers volgt dan de Wereldbank, die in de afgelopen jaren te weinig rekening hield met de belangen van de arme bevolking.

Aan de oprichting van de bank liggen verschillende factoren ten grondslag, waaronder de westerse dominantie bij de Wereldbank Group en het IMF. Volgens een beleidsnota van Oxfam uit 2014 speelt ook een gebrek aan financiering voor infrastructuur een rol. Via officiële ontwikkelingshulp komen multilaterale instituten slechts tegemoet aan 2 tot 3 procent van de behoeften van ontwikkelingslanden.

Vanwege beperkingen door economische sancties als gevolg van de crisis in Oekraïne, was vooral Rusland gebrand op de oprichting van de Nieuwe Ontwikkelingsbank. Zelfs zonder het nieuwste lid – Zuid-Afrika – vertegenwoordigen de vier BRIC-landen 25 procent van het wereldwijde bruto binnenlands product (bbp) en 41,4 procent van de wereldbevolking, of grofweg 3 miljard mensen.

Niet duurzaam

‘Het bestaande ontwikkelingsmodel in veel opkomende en ontwikkelingslanden is niet sociaal en niet duurzaam en leidt tot grotere ongelijkheid tussen en in landen.’

Burgers uit de BRICS-landen vragen zich in een open brief echter af of de bank daadwerkelijk zal breken met de traditionele, door het Westen geleide ontwikkelingsmodellen. ‘Het bestaande ontwikkelingsmodel in veel opkomende en ontwikkelingslanden is gericht op de export en productie van ruwe materialen en landbouwproducten. Dat beleid is niet sociaal en niet duurzaam en leidt tot grotere ongelijkheid tussen en in landen’, staat in de brief.

‘Als de Nieuwe Ontwikkelingsbank met deze geschiedenis wil breken, moet zij zich laten leiden door vier principes: ontwikkeling voor iedereen, een transparante en democratische werkwijze,  sterke standaarden die gehandhaafd worden en duurzame ontwikkeling’, stellen de ondertekenaars.

‘Hoewel in de statuten van de bank iets staat over transparantie en verantwoordelijkheid, hebben we tot nu toe geen indicatie gekregen van een operationeel beleid op het gebied van transparantie of verantwoordingsmechanismen’, zegt Gretchen Gordon, coördinator van Bank on Human Rights, een wereldwijd netwerk van sociale organisaties. ‘En helaas wordt het maatschappelijk middenveld niet op open wijze betrokken bij deze onderwerpen.’

Megaprojecten

Een hoofdzorg onder ngo’s is dat de BRICS-bank het oude ontwikkelingsmodel van ‘megaprojecten’ gaat kopiëren. Dat is volgens hen een mislukking gebleken, zowel op het gebied van armoedebestrijding als op het gebied van verbeterde toegang tot basisvoorzieningen.

In slechts tien jaar tijd raakten naar schatting 3,4 miljoen armen ontheemd door projecten die gefinancierd werden door de Wereldbank en de private tak van de bank, de International Finance Corporation (IFC).

Uit een onlangs verschenen onderzoek van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) bleek dat in slechts tien jaar tijd naar schatting 3,4 miljoen armen ontheemd raakten door projecten die gefinancierd werden door de Wereldbank en de private tak van de bank, de International Finance Corporation (IFC).

Hoewel deze projecten ogenschijnlijk bedoeld waren om transportnetwerken, elektriciteitsnetwerken en waterleveringssystemen te verbeteren, resulteerden ze in een verergering van de armoede en ongelijkheid voor miljoenen al gemarginaliseerde mensen.

Na dit vernietigende rapport volgde een rapport van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW). Daarin werd geconstateerd dat lakse waarborgen en protocollen van de Wereldbank geresulteerd hebben in een reeks mensenrechtenschendingen. Die troffen mensen die hun stem lieten horen tegen de economische, sociale en milieugevolgen van de projecten van de bank.

De ngo’s vrezen dat de Nieuwe Ontwikkelingsbank dezelfde koers zal volgen en zal bijdragen aan de spiraal van geweld en armoede die het tijdperk van de megaprojecten kenmerkt.

Op dit moment leven een miljard mensen op plaatsen waar geen wegen zijn die tegen alle weersomstandigheden bestand zijn. Meer dan 780 miljoen mensen moeten het stellen zonder schoon water en 1,3 miljard mensen zijn niet aangesloten op een elektriciteitsnetwerk.

In die situatie is het duidelijk dat ontwikkelingslanden aanzienlijk kunnen profiteren van een door zuidelijke landen geleid financieel instituut. Het is alleen afwachten in hoeverre de nieuwe bank het oude model zal verlaten en een standaard creëert voor inclusieve ontwikkeling ten bate van de armen.