Latijns-Amerika kampt met zorgcrisis

In Latijns-Amerika klinkt een steeds luidere roep om mantelzorgers te ondersteunen, niet alleen omdat ze zwaar belast worden met zorgtaken, maar ook om economische groei te bevorderen.

  • El Secretario (CC BY-SA 2.0) Gezien de demografische ontwikkelingen in de regio, kunnen die uren besteed aan zorgtaken in de toekomst verder oplopen. El Secretario (CC BY-SA 2.0)
  • João Milet Meirelles (CC BY-NC 2.0) 'Ouderen moeten zo lang mogelijk een zo goed mogelijk leven kunnen leiden, in waardigheid.' João Milet Meirelles (CC BY-NC 2.0)

Net als in de rest van de wereld, komt de zorg voor kinderen, ouderen en gehandicapten in Latijns-Amerika meestal neer op vrouwen. Voor hen is het de zoveelste taak naast hun werk en huishoudelijke bezigheden.

6,4 uur per dag

Lichaamstherapeut Alicia uit Argentinië, die niet met haar achternaam genoemd wil worden, richt  zich na het opvoeden van drie kinderen op haar langgekoesterde droom: het schrijven van een boek. Maar tegelijkertijd moet ze ook zorgen voor haar 99-jarige moeder. Zij is voor haar leeftijd nog gezond: ze heeft weinig cognitieve of motorische problemen. Maar de tijd is onverbiddelijk en Alicia vraagt zich af of ze op termijn fulltime zorg voor haar moeder kan betalen.

‘Binnenkort zal ik haar niet meer een paar uur alleen kunnen laten. Ik heb geen idee hoe ik dat op moet lossen.’

‘Ik zie dat ze achteruit gaat. Nu redt ze zich nog aardig, maar het wordt steeds moeilijker. Ze wordt ook steeds vergeetachtiger’, zegt Alicia, die de zorg nu nog kan combineren met haar werk omdat ze hulp krijgt van een nicht en een vrouw die ze betaalt voor extra ondersteuning. ‘Binnenkort zal dat anders moeten. Dan kan ik haar niet meer een paar uur alleen laten, zoals ik nu doe. Ik heb geen idee hoe ik dat op moet lossen.’

Volgens het Argentijnse Nationale Instituut voor Statistiek en Volkstelling (INEC), besteden vrouwen twee keer zoveel tijd aan zorgtaken dan mannen: gemiddeld 6,4 uur per dag, vergeleken met 3,4 uur voor mannen. Vrouwen die buitenshuis werken, besteden gemiddeld 5,8 uur aan zorgtaken.

Toenemende vergrijzing

Gezien de demografische ontwikkelingen in de regio, kunnen die uren in de toekomst verder oplopen, zegt Gimena de León, analist bij het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP). ‘In Latijns-Amerika kunnen we spreken over een zorgcrisis. Omdat de levensverwachting is gestegen, neemt de vergrijzing toe. Dat betekent dat er steeds meer mensen zorg nodig hebben.’ Tegelijkertijd daalt het aantal mensen dat deze zorg op zich kan nemen. Dat komt vooral doordat steeds meer vrouwen buitenshuis werken.

De UNDP en organisaties zoals de Internationale Arbeidsorganisatie en het VN-Kinderfonds Unicef, willen een regionaal debat over noodzaak van nieuw beleid op het gebied van gendergelijkheid. Het gaat daarbij, zegt het UNDP, niet alleen om ouderenzorg, maar om alle zorgtaken, ook die voor kinderen en gehandicapten.

Costa Rica heeft de grootste stappen gezet, met name op het gebied van kinderopvang.

Costa Rica heeft de grootste stappen gezet, met name op het gebied van kinderopvang. En Uruguay is bezig met de opbouw van een ‘nationaal zorgsysteem’ voor kinderen van 0 tot 3 jaar oud, gehandicapten en ouderen. Ook wordt daar gewerkt aan het verbeteren van de arbeidsomstandigheden van betaalde zorgverleners.

In Argentinië biedt een nationaal programma voor thuiszorgers trainingen aan betaalde zorgverleners en diensten aan arme gezinnen. De wachtlijsten hiervoor zijn echter lang.

‘Het huidige beleid volstaat niet om de taken van mantelzorgers te verlichten, in het bijzonder die van vrouwen’, zegt De Léon. ‘Zij zijn veel meer tijd aan zorg kwijt dan mannen. De verdeling van tijd en middelen pakt duidelijk uit in het nadeel van vrouwen. De overheid moet zich daarmee bemoeien.’

João Milet Meirelles (CC BY-NC 2.0)

‘Ouderen moeten zo lang mogelijk een zo goed mogelijk leven kunnen leiden, in waardigheid.’

Oplossingen

Oplossingen kunnen afhankelijk zijn van de specifieke situatie in de verschillende landen. Gedacht wordt aan langere zwangerschaps- en vaderschapsverloven, meer diensten voor ouderen, meer kinderopvangcentra, meer flexibiliteit om thuis te werken en flexibeler werkschema’s.

‘We moeten het leven van ouderen respecteren, maar dat is soms moeilijk vol te houden.’

De zorg is echter een relatief nieuw debatonderwerp in Latijns-Amerika, zegt Fabián Repetto van het Argentijnse Centrum voor de Implementatie van Openbaar Beleid ter Bevordering van Gelijkheid en Groei. ‘Alles wat onder de noemer zorgbeleid zou kunnen vallen, heeft nooit prioriteit gehad in de politiek’, zegt ze. Repetto verwacht dat de zorg meer aandacht zal krijgen van de politiek als problemen ‘zichtbaarder worden.’

Om dat debat aan te zwengelen worden zowel sociale als economische argumenten aangevoerd. Als meer vrouwen betaald werk doen, verbetert de productiviteit van landen en bestaat er een grotere kans dat gezinnen armoede te boven komen.

Daarnaast moet ook het ‘menselijke kapitaal’ dat kinderen te bieden hebben, niet vergeten worden. ‘Dat betekent dat kinderen die goede zorg en een goede opleiding krijgen, later productiever zijn’, zegt Repetto. ‘En een hogere productiviteit leidt tot groei, die op zijn beurt weer een betere ouderenzorg mogelijk maakt.’

Alicia stelt liever de sociale argumenten centraal. ‘We moeten het leven van ouderen respecteren, maar dat is om verschillende redenen soms moeilijk vol te houden. Ouderen moeten zo lang mogelijk een zo goed mogelijk leven kunnen leiden, in waardigheid. Dat brengt meer met zich mee dan het verschonen van luiers. Ze moeten gezien worden als mens.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.