Mechelse juriste versus oliegigant in Peru

‘Jose werd op een erg brutale wijze opgepakt toen hij om zeven uur ‘s ochtends onze dochter naar school bracht.’

‘De politie zwierde mijn dochter uit de wagen aan de schoolpoort en reed daarna richting het commissariaat’, aldus Kerremans.

Onmiddellijk schakelde de juriste hun contacten in, Fachins advocaat kwam erbij en ook een groep van inheemse studenten en leiders mobiliseerde zich. De leider werd kort na de middag terug vrijgelaten.

Terug naar af

Fachin wordt officieel in verdenking gesteld van afpersing met verzwarende omstandigheden. En hij is niet alleen. Samen met twintig andere inheemse leiders kijkt hij nu aan tegen een tweede proces.

In 2008 nam de man deel aan een protestactie om de vervuiling en schadelijke gevolgen van de gigantische olie-industrie in het gebied aan te klagen. Hij werd gearresteerd, maar een jaar nadien vrijgesproken. Het zal zich nu een tweede keer moeten vertegenwoordigen voor dezelfde feiten.

‘De feiten komen blijkbaar ook voor in een andere, gearchiveerde zaak. De benadeelde, de Nederlands-Argentijnse oliegigant Pluspetrol, wil deze zaak nu opnieuw activeren door de feiten te herkwalificeren. Ik weet niet hoe ze dat uitleggen’, zegt Kerremans.

‘Een schadevergoeding vragen aan een bedrijf dat hun land gebruikt en vervuilt, is blijkbaar afpersing, en tijdens een actie de weg naar de luchthaven blokkeren ontvoering’, aldus Kerremans.

Geen toeval

Deze gebeurtenissen zijn niet toevallig. Het zijn spannende maanden voor het Kichwa-volk van de Tijgerrivier, de Quechua van de Pastaza en de Achuar van de Corrientes. Eind augustus loopt het contract van Pluspetrol af. Minstens tienduizend inheemsen plus stedelingen strijden nu tegen de verlenging van het contract.

‘De overheid wil hen schrik aanjagen!’

Sinds enkele weken zijn officiële gesprekken aan de gang tussen de inheemsen en de Peruaanse autoriteiten over de oliewinning in het Amazonegebied in het kader van het inheemse recht op voorafgaande, vrije en geïnformeerde consultatie.

Die donderdag had een belangrijke dag kunnen worden voor de Kichwa, want in de namiddag stond een belangrijke politieke vergadering over de schendingen van hun territoriale rechten op de agenda. De meeting werd afgelast.

‘De overheid wil hen schrik aanjagen’, meent Kerremans. ‘Ze willen voorkomen dat ze doorgaan met hun protestacties. Bovendien willen ze zien hoe sterk de organisatie van de inheemsen is. Door sleutelfiguren weg te nemen, hopen ze de netwerken bloot te leggen.’

Vijf eisen

De Mechelse is een officiële raadgeefster in het consultatieproces. De juriste klaagt aan dat de Peruaanse overheid al veertig jaar afwezig is in de verre gebieden van de Amazone. ‘Het is er een speeltuin voor bedrijven. Er zijn dan wel vastgelegde milieunormen, maar die worden niet gecontroleerd.’

‘De Amazone is een speeltuin voor bedrijven.’

De federatie van inheemsen stelt vijf eisen. Ten eerste moet een diagnóstico, een milieu- en sociale impactanalyse van het gebied worden gedaan. Daarnaast moet de vervuiling worden opgekuist, een remediación. De titulación houdt dan weer in dat de territoria ook een eigendomstitel krijgen.

Tot slot vragen ze een indemnización en compensación, een schadevergoeding voor wat niet kan worden opgekuist, en voor de territoria die door het bedrijf worden gebruikt. Tot nu toe werd enkel de eerste eis ingewilligd.

(Wan)hoop?

‘Het goede van wat donderdag gebeurde, is dat we zo nog meer verenigd worden. Je voelt de reactie meteen overal vandaan komen. De bevolking begrijpt steeds meer wat er gaande is en wat Pluspetrol ons aandoet. Er vallen doden omdat mensen geen proper drinkbaar water hebben. Ik ben ervan overtuigd dat de inheemsen binnen de maand opnieuw een grote protestactie organiseren’, aldus de juriste.

Nochtans heeft de Mechelse weinig hoop dat er gauw beterschap komt, en dat de gesprekken überhaupt iets uitmaken. ‘Het land staat op een jaar van de presidentsverkiezingen dus is er erg weinig onderhandelingsruimte. In Peru kun je momenteel eigenlijk weinig hoop hebben. Sterker nog, de bevolking wanhoopt. De regering weet niet waar ze mee bezig is. President Ollanta Humala kwam zijn beloftes om naar de bevolking te luisteren niet na. Wat staat er ons nog meer te wachten?’

Law of the jungle

Jose Fachin was in 2012 nog het hoofdpersonage in de documentaire ‘Law of the Jungle’ van de Deense regisseur Michael Christoffersen. De film brengt het proces van 2008 in beeld. Het was ook tijdens deze rechtzaak dat Kerremans en Fachin elkaar leerden kennen.