Nationale belangen ondermijnen VN-vluchtelingentop

Het bestaande systeem, ontwikkeld na de Tweede Wereldoorlog, heeft moeite om de huidige grote vluchtelingenstromen te verwerken, zei Peter Sutherland, speciaal VN-vertegenwoordiger voor Internationale Migratie, afgelopen week tijdens een bijeenkomst bij het International Peace Institute in New York.

Hij hekelt het huidige politieke klimaat waarin niet de empathie, maar ‘ordehandhaving en het buiten de deur houden van mensen’ het debat domineren. ‘Die negatieve dialoog heeft geleid tot xenofobie, racisme en nationalisme.’

‘Rijke landen in de wereld vangen kleinste aantal vluchtelingen op’

Mensenrechtenorganisatie Amnesty International pleit al langer voor een radicale verandering van de huidige benadering.

De ngo waarschuwt dat enkele landen vanuit ‘bekrompen eigenbelang’ handelen en dat zij het VN-initiatief om een einde te maken aan de vluchtelingencrisis kunnen ondermijnen. De tijd begint te dringen, volgens Amnesty.

‘Miljoenen vluchtelingen in de wereld zitten in een wanhopige situatie. Zesentachtig procent verblijft in lage en middeninkomenlanden die vaak slecht zijn toegerust voor opvang van vluchtelingen.

Veel van de rijke landen in de wereld vangen de minste vluchtelingen op. Dit is een oneerlijke situatie’, zei Salil Shetty, secretaris-generaal van Amnesty International in een persbericht.

Volgens Shetty dreigt er een ‘schandelijke internationale mislukking’ in plaats van een nieuwe internationale overeenkomst over het delen van de verantwoordelijkheid voor vluchtelingenopvang. ‘Sommige landen offeren de rechten van vluchtelingen op voor egoïstische nationale belangen.’

Globaal probleem, gedeelde oplossing

VN secretaris-generaal Ban Ki-moon wil een nieuwe benadering van de omgang met grote stromen vluchtelingen en migranten. In mei zette hij enkele voorstellen uiteen in een rapport voor de Algemene Vergadering.

Een van die voorstellen is een nieuw Global Compact waarin de verantwoordelijkheid voor opvang van vluchtelingen en migranten gedeeld wordt tussen landen.

Amnesty constateert echter een gebrek aan politieke wil en bereidheid om het lijden van miljoenen mensen te verlichten.

‘We zouden een positieve discussie moeten voeren en het belang van migratie moeten erkennen’

Tijdens de bijeenkomst bij het International Peace Institute afgelopen week, zei Omar Hilale, permanent vertegenwoordiger van Marokko en aanstaand medevoorzitter van de Global Migration Group, dat de geschiedenis van de mensheid al duizenden jaren bouwt op migratie.

‘We zouden een positieve discussie moeten voeren en het belang van migratie moeten erkennen. Het gaat hier niet om een conflict tussen Noord en Zuid.’

Karen AbuZayd, speciaal adviseur van de VN-Vluchtelingentop in september, zegt dat het opzetten van concrete mechanismen ‘in handen ligt van de lidstaten.’

De VN-Ontwikkelingsagenda voor 2030 benadert migratie op een positieve manier, zegt ze, in tegenstelling tot het beeld dat de meeste media schetsen. ‘We mogen het grotere plaatje niet uit het oog verliezen: het positieve verhaal dat migratie ook kent.’

De andere 2 procent

Syrische vluchtelingen maken momenteel 30 procent van de Libanese bevolking uit en 20 procent van de bevolking van Jordanië.

Landen zoals Libanon moesten aanzienlijke schulden aangaan om de vluchtelingen op te vangen, terwijl de zes rijkste landen minder dan 9 procent van de vluchtelingen opvangen, stelt ontwikkelingsorganisatie Oxfam.

‘50 procent van alle vluchtelingen in de wereld verblijft in landen die minder dan 2 procent van de wereldeconomie vertegenwoordigen’

Jordanië, Turkije, Pakistan, Libanon, Zuid-Afrika en de Bezette Palestijnse Gebieden tellen 50 procent van alle vluchtelingen en asielzoekers in de wereld, maar vertegenwoordigen minder dan 2 procent van de wereldeconomie.

Volgens de analyse van Oxfam vingen de Verenigde Staten, China, Japan, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk 2,1 miljoen vluchtelingen en asielzoekers op in 2015.

Dat is 8,9 procent van het totaal aantal vluchtelingen in de wereld.

Het volstaat niet dat rijke landen financiële steun bieden aan staten die veel vluchtelingen opvangen of meer investeren in humanitaire hulp, ‘ze moeten zelf ook meer vluchtelingen verwelkomen’, zegt Mais Balkhi van vluchtelingenorganisatie Syria Relief and Development.

Veiligheidszorgen vs. vluchtelingenleed

Plaatsvervangend VN secretaris-generaal Jan Eliassion zei tijdens een recent forum over migratie dat het publieke debat de laatste tijd gedomineerd wordt door veiligheidszorgen.

Hij benadrukte echter dat menselijke mobiliteit in het algemeen een positieve impact heeft en economische groei en sociale vooruitgang bevordert.

‘Er bestaan internationale raamwerken op vlak van milieu, handel en financiën, maar een soortgelijke alomvattende benadering van internationale migratie is er niet -een benadering waarin migratie, mensenrechten en ontwikkeling samenhangen.’

Balkhi zegt dat bestaande verdragen, zoals het mensenrechtenverdrag, voldoende zouden moeten zijn als ze daadwerkelijk geïmplementeerd worden. Dat is echter niet het geval in veel VN-lidstaten.

‘Er zou een strategie moeten zijn om de bestaande verdragen te implementeren, niet om nieuwe verdragen op te stellen. Staten moeten erop aangesproken worden als ze de mensenrechten niet respecteren.’