Ontwikkelingsbanken negeren stem inheemse bevolking Panama

De bouw van de Barro Blanco dam zorgde voor hevig protest van Movimiento 10 de Abril (M-10), een actiegroep die de inheemse Ngöbe Buglé-gemeenschap in de regio vertegenwoordigt. Door de dam dreigt hun grondgebied te overstromen.

Toch werden zij voorafgaand aan de bouw van de dam niet gehoord. Ook niet door de Nederlandse en Duitse ontwikkelingsbanken FMO en DEG, die 50 miljoen dollar in het project investeerden. Daarom diende M-10 eerder klacht in bij de onafhankelijke onderzoekscommissie van de ontwikkelingsbanken. ‘De banken hebben hun eigen regels overtreden’, luidt het verdict van die commissie.

Gebrek aan akkoord

In 2011 ging de Panamese projectontwikkelaar Genisa van start met de bouw van een dam op de Rio Tabasará. Het project kreeg steun van twee Europese ontwikkelingsbanken: de Duitse DEG en de Nederlandse FMO. Beiden investeerden 25 miljoen dollar.

De Ngöbe Buglé-gemeenschap werd niet gehoord, ook niet door de ontwikkelingsbanken.

De inheemse Ngöbe Buglé-gemeenschap is verontwaardigd. Ze werden voorafgaand aan de bouw van de dam niet gehoord door Genisa of door de ontwikkelingsbanken. Internationale wetten schrijven nochtans voor dat besluiten over inheems grondgebied alleen via overeenstemming kunnen worden genomen.

Genisa gaf trouwens in haar milieurapporten aan dat voor de dam geen onteigeningen aan de orde zijn. M-10 zegt echter dat de dam huizen, scholen en religieus en archeologisch erfgoed van de inheemse gemeenschap onder water zal zetten.

De Panamese overheid legde daarom in februari het project tijdelijk stil, wegens gebrek aan een akkoord tussen lokale bevolking en projectleiders en ecologische bezwaren. De overheid ging, met ondersteuning van de Verenigde Naties, in gesprek met de Ngöbe Buglé om de toekomst van het project te bespreken.

Op 4 mei viel de beslissing om de dam toch af te werken, op voorwaarde dat Genisa haar bestuur zou veranderen. Volgens vertegenwoordigers van de Ngöbe Buglé-gemeenschap is dat zinloos: de dam zal hoe dan ook schade aanrichten aan hun leefgebied en een groot deel onder water zetten.

‘Wij hebben onze goedkeuring niet gegeven aan dit project voordat het van start ging, en we geven die nu nog steeds niet’, zegt Manolo Miranda, woordvoerder van M-10.

Onzorgvuldig onderzoek

Een jaar geleden diende M-10 klacht in tegen de banken bij een onafhankelijke onderzoekscommissie, omdat zij zich niet aan hun eigen sociale- en milieustandaarden zouden gehouden hebben. Afgelopen vrijdag kwam de onderzoekscommissie met het langverwachte rapport naar buiten. Het verdict: de ontwikkelingsbanken hebben inderdaad hun eigen regels overtreden.

‘De investeringen van ontwikkelingsbanken zien er vaak beter uit op papier dan in werkelijkheid.’

‘Voorafgaand aan de goedkeuring van het project hadden de banken meer duidelijkheid moeten verkrijgen over de vraag of er toestemming was van de juiste inheemse autoriteiten’, stelt de commissie. Ze investeerden in de dam zonder grondig onderzoek te verrichten en gingen niet na of de Ngöbe Buglé instemden met het project.  

Nochtans staat in het beleid van de banken te lezen dat klanten aan wie een lening wordt toegekend moeten voldoen aan de internationale standaard op vlak van milieu en sociale duurzaamheid, wat inhoud dat alle betrokken partijen geïnformeerd zijn en instemmen.

Volgens Kristen Genovese van de Nederlandse onderzoeksorganisatie SOMO gebeurt het wel vaker dat de investeringen van ontwikkelingsbanken er op papier goed uitzien, maar dat de situatie in werkelijkheid anders is. Daarom is het volgens haar noodzakelijk dat de banken meer onderzoek doen vooraleer ze investeringen toekennen.

Protest volgt

DEG en FMO geven beiden toe dat er fouten gemaakt zijn, maar kondigen tot nog toe geen maatregelen aan om in de toekomst schendingen te voorkomen. ‘We betreuren het dat de banken geen maatregelen treffen of stappen ondernemen om alsnog de inheemse bevolking te beschermen’, verklaart Genovese.

‘Ze beweren dat ze een “beperkte invloed” op overheidsprocessen hebben. Nochtans waren de ontwikkelingsbanken er in februari als de kippen bij om de Panamese overheid onder druk te zetten om de bouw te hervatten. De banken dreigden ermee dat het stilleggen van het project gevolgen zou hebben op toekomstige investeringsbeslissingen.’

M-10 blijft hopen dat de banken hun investering in het project alsnog willen herroepen en dat de bouw van de dam kan tegengehouden worden. ‘Als er tegen midden juni geen oplossing uit de bus komt, zal de Ngöbe Buglé-gemeenschap op een vredevolle manier protesteren tegen de dam. Ze zullen de straat optrekken en de wegen versperren’, aldus Genovese.