Onvruchtbare regio wordt grootste sojaproducent ter wereld

Brazilië haalt straks de VS in als grootste sojaproducent ter wereld, en dat is vooral aan Mato Grosso te danken. Ooit keek men neer op de amper vruchtbare grond daar. Vandaag zitten de opslagplaatsen er overvol.

Marevarzeamt (CC BY-SA 4.0)

Soja is goed voor de helft van de Braziliaanse oogst van granen, peulvruchten en oliehoudende zaden. De soja-export bracht vorig jaar 25,3 miljard dollar op. Het heeft de economie en de landelijk kaart van Brazilië grondig veranderd.

‘Het klimaat, niet de grond is onze rijkdom’, zegt Antonio Galvan, voorzitter van het Landelijk Syndicaat van Sinop.

Sinop bestaat pas 37 jaar, telt al 133.000 inwoners, dankzij de expansie van de sojateelt, en is nu de grootste stad in het noorden van Mato Grosso, de deelstaat in het westen van het land waar ruim een kwart van de Braziliaanse soja-oogst vandaan komt.

‘We hebben nog 14 tot 15 miljoen hectare grond om de soja-oppervlakte in Mato Grosso met 150 procent te doen groeien, zonder dat er ontbossing nodig is’, zegt Galvan.

Regelmatige neerslag

Volgens het rapport Landbouwvooruitzichten 2017-2026 dat de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) en de FAO (VN-Voedsel- en Landbouworganisatie) deze maand publiceerden, zal Brazilië de Verenigde Staten snel zal inhalen als grootste sojaproducent ter wereld.

Het is vooral door de regelmatige neerslag, van oktober tot mei, dat de landbouw in het noorden van Mato Grosso groeit, zegt Galvan.

Soja wordt bij het begin van de regenperiode gezaaid en vier maanden later geoogst. Op het eind van het regenseizoen kan men zelfs nog een tweede keer oogsten, meestal katoen en maïs. Ook voor dat laatste gewas is de Mato Grosso de laatste vier jaar de grootste producent van het land geworden.

26 miljoen ton soja

Op de bodem van Mato Grosso werd lange tijd neergekeken. Hij was weinig vruchtbaar. Tot de overheid soja ging aanpassen aan de bodem.

Galván, die van het uiterste zuiden van Brazilië afkomstig is, arriveerde hier in 1986. De grond was toen nog goedkoop. ‘De sojateelt begon nog maar toen ik in Sinop aankwam. De lokale economie draaide vooral op veeteelt en houtwinning.’

In 1986 oogstte Mato Grosso 1,9 miljoen ton soja. Vorig jaar was dat al 26 miljoen ton. Dit jaar kan daar nog 11 tot 12 procent bijkomen, voorspelt het ministerie van Landbouw.

Nieuw El Dorado

De naam van de stad komt van het bedrijf dat deze plaats “koloniseerde”, de Sociedad Inmobiliaria del Nordeste de Paraná, kortweg Sinop. Die kocht gronden, bouwde de eerste huizen en legde straten aan. Voor veel families was dit het nieuwe El Dorado.

De militaire dictatuur (1964-1985) stimuleerde de binnenlandse migratie om zo het westen van het land en het Amazonegebied in het noorden te ontwikkelen.

Het leidde ook tot ontbossing, grondconflicten, geweld tegen inheemse inwoners en malaria-epidemieën.

Belangrijkste sojaregio

Ook de soja migreerde van het zuiden naar het noordwesten, maar trager. Rio Grande do Sul, de meest zuidelijke staat, begon met de sojateelt in 1914, omdat het een gematigd klimaat had, toen nog een voorwaarde om soja te telen.

De expansie begon in de jaren 1970. In een decennium vertienvoudigde de oogst en in de jaren negentig verdubbelde die nog eens.

Vanaf 2000 werd het noorden van Mato Grosso de belangrijkste sojaregio van het land. Terwijl de sojaproductie in zuiden stagneerde, verdrievoudigde die in Mato Grosso deze eeuw.

Bovendien breidde ze zich uit naar zones waar sojaproductie voordien ondenkbaar was, zoals het Noordoosten, met zijn semi-aride gebieden, en het vochtige Amazonegebied.

Belangrijkste landbouwproduct

Soja werd het belangrijkste landbouwproduct van Brazilië. Het is nu goed voor de helft van de Braziliaanse oogst van granen, peulvruchten en oliehoudende zaden. De soja-export bracht vorig jaar 25,3 miljard dollar op. Het heeft de economie en de landelijk kaart van Brazilië grondig veranderd.

‘De belangrijkste flessenhals voor de soja-expansie is de infrastructuur en logistiek’, zegt Alexandre Cattelan, hoofd van de afdeling Technologietransfer van Embrapa Soja. ‘De grote landbouwbedrijven gaan er technologisch op vooruit. De productiviteit groeit daardoor, waardoor ze het Amerikaanse gemiddelde van 3730 kilogram per hectare naderen.’

Nieuwe zaden en technieken

Embrapa (afkorting voor Braziliaans Bedrijf voor Onderzoek naar Landbouw en Veeteelt) werd opgericht in 1973 door het ministerie van Landbouw. Het telt 47 gespecialiseerde eenheden verspreid over het hele land.

Het speelde een beslissende rol in de productieverhoging van de sojateelt. Via nieuwe zaden en technieken werd soja geschikt gemaakt voor het tropische klimaat.

De Braziliaanse sojaproductie werd sinds 1980 6,17 keer groter, terwijl de sojaoppervlakte 3,82 keer groter werd.

Geschikte autowegen

Om de Verenigde Staten achter zich te laten ontbreken nog geschikte autowegen, havens, spoorwegen en opslagplaatsen, zegt Cattelan. Dit jaar kent Brazilië een recordoogst maar de opslagplaatsen zitten vol, zo vol dat er geen plaats meer is voor de maïs die men nu begint te oogsten.

Autoweg BR163, die de meest productieve zone van Mato Grosso doorkruist en tot de havens van het Amazonegebied gaat, vormt de kortste weg om soja en maïs te exporteren. Maar een stuk van 100 kilometer is nog altijd niet geasfalteerd. In het regenseizoen, wanneer geoogst wordt, is de weg daardoor onbruikbaar.

Rem op de expansie

Ook een vertraging van de Chinese consumptie van eiwitten kan een rem op de expansie van de Braziliaanse sojaproductie zijn. Die consumptie steeg de laatste tien jaar met 7,9 procent, de komende tien jaar zal dat maar 2,3 procent zijn, verwachten de FAO en de OESO.

Hun rapport voorspelt ook een trage groei in de voedselconsumptie per persoon in de ontwikkelingslanden. De laatste tien jaar groeide die nog met 3,1 procent, dat zou tot 2026 maar 1,1 procent meer zijn.

De FAO en de OESE verwachten ook een stabilisering van het gebruik van plantaardige vetten om biodiesel te maken.

Omstreden expansie

De soja-expansie is ook omstreden, vooral door het intense gebruik van genetisch gemodificeerde zaden en chemische producten, zegt Alice Thuault, adjunct-directeur van het Instituut Centrum van het Leven (ICV), een organisatie die actief is in het noorden van Mato Grosso.

In 2011 toonde een studie aan dat de moedermelk bij veel vrouwen in Lucas do Rio Verde, een gemeente die aan Sinop grenst, giftige stoffen bevatte die van de landbouw afkomstig waren.

De sojateelt zwengelt ook de ontbossing in het Amazonegebied aan, al is dat veel minder het geval dan bij de veeteelt, die 50 tot 70 procent van de pas ontboste gebieden inpalmt, zegt Thuault.

Bovendien domineren de sojaproducenten de Braziliaanse politiek en drukken ze hun belangen door, ten nadele van de familiale landbouw, het milieu en de openbare gezondheid. De voormalige gouverneur van Mato Grosso, Blairo Maggi, is momenteel minister van Landbouw.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.