Ook corrupte Afrikaanse leiders hebben Zwitserse bankrekening

De Wereldbank schat dat Oeganda jaarlijks meer dan 174,5 miljoen dollar kwijtraakt als gevolg van corruptie.

Het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten ploos eerder dit jaar de geheime bankrekeningen van HSBC uit, waar naar verluidt meer dan 100 miljard dollar op staat. Een deel van het geld is afkomstig uit Afrika, zelfs uit een aantal van de armste Afrikaanse landen.

Minstens 57 klanten van HSBC die met Oeganda in verband gebracht worden, zouden minstens 159 miljoen dollar waard zijn. De Wereldbank schat dat Oeganda jaarlijks meer dan 174,5 miljoen dollar kwijtraakt als gevolg van corruptie.

Conflictdiamanten

Afrikanen mogen een Zwitserse bankrekening hebben. Maar er rijzen nu vragen bij de lokale belastingkantoren of er wel genoeg taksen zijn betaald op het geparkeerde geld.

In Zuid-Afrika zegt Vlok Symington als hoofd van de belastingdienst dat zijn kantoor de informatie analyseert. “Er zijn al eerste indicaties dat enkele betrokkenen hun HSBC-rekening hebben gebruikt om lokale of internationale belastingen te ontwijken”, verklaart hij in de Africa Sunday Times.

“De inkomensongelijkheid begint bij onze politieke leiders en corrupte rijke zakenmensen, die meestal illegaal de grondstoffen van het continent bezitten”, meent Claris Madhuku, directeur van het Platform voor Jongerenontwikkeling, een lobbygroep in Zimbabwe.

Diamanten bijvoorbeeld hebben veel handelaars rijk gemaakt, maar worden ondanks het Kimberley-proces nog dikwijls gedolven door de allerarmsten die als slaven worden behandeld in door oorlog verscheurde Afrikaanse landen.

Anticorruptiewetgeving

“Het is een kwestie van hebzucht en corruptie”, hekelt de Zimbabwaanse politieke analist Ernst Mudzengi. “Afrika heeft parasitaire politici die vooral bezig zijn met hun eigen politieke macht en economische winst, terwijl gewone Afrikanen op de rand van de armoede leven.”

“Afrikaanse landen hebben geen degelijke anticorruptiewetten, terwijl politici en de rijke bovenlaag meer macht hebben dan de politie.”

“Afrikaanse landen hebben geen degelijke anticorruptiewetten, terwijl politici en de rijke bovenlaag meer macht hebben dan de politie: zo kunnen ze ongestoord kapitaal accumuleren”, stelt Nadege Kabuga, een onafhankelijke ontwikkelingsexpert in de Rwandese hoofdstad Kigali.

Zenzele Manzini, een econoom uit Swaziland, vindt het schokkend hoe grote banken zoals HSBC een systeem hebben opgezet om massaal te profiteren ten koste van verarmde gewone mensen, door tal van Afrikaanse miljonairs te helpen om belastingen te ontwijken.

“Hoe kunnen we dit voorkomen?”, vraagt Koen Roovers zich af. Hij is hoofdadvocaat voor de Europese Unie bij Financial Transparency Coalition, een wereldwijde alliantie van ngo’s en regeringen.

Om fraude zo snel mogelijk op het spoor te komen, moet de capaciteit in ontwikkelingslanden verhoogd worden, argumenteert hij. “De uitdaging is aanzienlijk: zo heeft de Britse organisatie Christian Aid becijferd dat Afrika ten zuiden van de Sahara 650.000 extra belastingambtenaren nodig heeft om aan het wereldwijde gemiddelde te komen.”

Rijke landen hebben beloofd om arme landen te helpen om de nodige capaciteit op te bouwen, maar deze beloftes zijn nog niet ingelost.

Geen expertise

Economen vrezen dat het Afrikaanse continent zonder duidelijke maatregelen om de inkomensongelijkheid aan te pakken, afstevent op de ergste armoede ooit die de reeds arme mensen nog harder zal treffen.

“Regeringen hier hebben geen expertise om witwaspraktijken van rijke individuen en politici te identificeren en te stoppen”, verklaart de Zimbabwaanse econoom Kingston Nyakurukwa.

Volgens Roovers is de enige manier om zulke schandalen te vermijden in de toekomst, het openbaar maken wat criminelen en belastingontduikers proberen te verbergen. Hij denkt aan publiek toegankelijke, online registers met alle bezittingen van rechtspersonen en de gemaakte afspraken.

“Als we deze achterpoortjes niet sluiten, zullen illegale spelers er misbruik van blijven maken en de economische ontwikkeling blijven ondermijnen voor iedereen.”