Katanga blues: moorden, censuur en het spook van Katumbi

Katanga. Onze reporter ter plekke, Joseph Kazadi, beschrijft de gebeurtenissen en de ambiance in de rijke koperprovincie van Congo. De dalende koperprijzen zorgen voor meer werkloosheid en armoede, Kabila’s vastklampen aan de macht vertaalt zich in arrestaties, moorden, onzekerheid en angst. En dan is er natuurlijk nog Katumbi.

  • GovernmentZA President Joseph Kabila probeert zijn tegenstanders onder controle te houden GovernmentZA
  • Nadia Dieboy Moïse Katumbi is niet vergeten door de Congolezen Nadia Dieboy

In de steden van Katanga – de hoofdstad Lubumbashi maar ook Likasi, Kolwezi en in de grensstad Kasumbalesa – neemt de onveiligheid toe. Er gaat geen week voorbij zonder dat er ergens een lijk wordt gevonden. Laatst werd de eigenaar van een voedingswinkel in Lubumbashi, Alias Postolo, in koelen bloede vermoord in zijn huis door de gewapende mannen.

Het verschijnsel van de nachtelijke aanvallen neemt verontrustende en politieke vormen aan. Geen enkele gezagsdrager wilde er tot nu toe iets over zeggen. Maar het heeft er alle schijn van dat de legerleiding militairen hun gang laat gaan.

‘Vroeger werden misdadigers gestopt door de bevolking en overgedragen aan de ordediensten maar de bevolking werd ontgoocheld omdat ze telkens weer vrij kwamen. Erger nog, later bleek dat sommige inbraken of moorden begaan werden met medewerking van elementen uit de ordediensten,’ zegt Sébastien Kongolo, een busbestuurder op de lijn Lubumbashi-Kasumbalesa.

De bevolking neemt het recht in eigen handen en verbrandt betrapte misdadigers

Bady Kayamba, professor in de criminologie aan de Universiteit van Lubumbashi, ziet meerdere redenen voor de toenemende onveiligheid in de steden van de kopergordel. ‘Er is een gebrek aan vertrouwen tussen de bevolking en justitie en de politie, die beiden ondermijnd worden door corruptie. Bovendien kan je geen goede resultaten verwachten van de politie als die niet goed wordt betaald en over te weinig manschappen beschikt. Tenslotte is er ook de groeiende armoede wegens de massale ontslagen door de Katangese mijnbedrijven als gevolg van de lagere vraag naar grondstoffen en de daarmee gepaard gaande daling van de grondstoffenprijzen.’

Omdat de nachtelijke aanvallen en moorden voortgaan, begint de bevolking steeds meer het recht in eigen handen te nemen: als de dader op heterdaad wordt betrapt, wordt hij verbrand.

Verstikking van de oppositie

De meerderheid rond president Joseph Kabila doet er alles aan om de oppositie te verzwakken. Zo wordt geprobeerd om de oppositiepartijen te splitsen door interne verdeeldheid te zaaien en partijfacties te steunen die tegen de partijleiding ingaan. Het is een beproefde tactiek die in buurland Burundi ook wordt toegepast. Verder werden talloze politieke kopstukken gearresteerd zoals de kabinetschef van voormalig gouverneur Moïse Katumbi, dertig leden van de partij Unafec (Union Nationale des Féderalistes du Congo), voormalige lijfwachten van Katumbi, professor Mulongo Kaleta,…

In Lubumbashi hebben de ordediensten tenten gebouwd op publieke plaatsen waar soldaten en politie-agenten permanent verblijven. Nachtelijke patrouilles moeten militanten van de oppositie, vooral van de UDPS (Union pour la Démocratie et le Progrès Social), ontraden om wat dan ook te ondernemen.

De officiële krachten beletten oppositiekrachten om zich vrij uit te drukken. Media mogen hen niet aan het woord te laten. De zenders Nyota en Mapenda, die eigendom waren van Katumbi, werden door de minister van Media gesloten terwijl de Hoge Raad van het audiovisuele en de communicatie machteloos moest toekijken. De autoriteiten verklaarden dat fiscale problemen de reden waren voor de sluiting.

Opposanten worden geïntimideerd door onbekenden en de politie komt niet tussen

Mensenrechtenorganisaties klagen het gebrek aan publieke vrijheden aan. Opposanten kunnen alleen nog bijeenkomsten en zelfs persconferenties geven bij hen thuis.

De presidentiële garde staat nu onder het directe bevel van Joseph Kabila. De garde werd in Katanga versterkt met nieuwe gevechtstanks en munitie.

Het voorbije weekend werd het huis van de voorzitter van de Unafec, Antoine Gabriel Kyungu, aangevallen door onbekenden die de vensters van de auto’s op het domein braken. De politie kwam niet tussenbeide ondanks herhaalde oproepen. Een week eerder werd de residentie van éminence grise Charles Mwando Simba op dezelfde manier aangevallen.

Katumbi en de Katanga blues

Uit het oog, ìn het hart, zo luidt kennelijk het devies bij de supporters van TP Mazembe, de Afrikaanse topvoetbalploeg  (gebaseerd in Lubumbashi) waarvan Moïse Katumbi voorzitter was. Hoewel Katumbi al sinds juni het land verlaten heeft, blijven ze hem eren. Tijdens de finale van de Afrikaanse Champions League, op zes november, zongen ze de lof van ‘Katumbi, de sterke man die angst inboezemt…’ Na de match, bij de uitreiking van de medailles, werd heel het stadion verrast door de ontplooiing van een reuzengrote foto van Katumbi.

Nadia Dieboy

Moïse Katumbi is niet vergeten door de Congolezen

Heel geregeld wordt Jean-Claude Kazembe, de huidige gouverneur van Katanga, vergeleken met Katumbi die in heel Congo een maatstaf blijft omdat hij wél wegen, gezondheidscentra en scholen heeft gebouwd. Ook in afgelegen gebieden. Zijn werken blijven zijn publiciteit voeren.

In het stadion werd een reuzengrote foto van Katumbi ontplooid

Die daadkracht maakte van Katumbi van bij zijn aantreden als gouverneur in 2007 een bedreiging voor Kabila, maar het is pas in 2015 dat Katumbi echt aanstalten maakte om deel te nemen aan de presidentsverkiezingen. Het vermoeden is dat daarom een juridische aanval op hem werd ingezet door het regime.

Katumbi speelde daar handig op in. Zodra hij aangeklaagd werd, kondigde hij zijn kandidatuur voor de presidentsverkiezingen aan, en kon hij zijn vervolging wereldwijd aanklagen als een politieke heksenjacht. Op het moment dat de rechter hem op 22 juni 2016 veroordeelde tot drie jaar gevangenis voor geknoei met onroerend goed, verbleef Katumbi voor medische zorgen in Zuid-Afrika. Later trok hij in bij zijn steenrijke broer Katebe Katoto in Waterloo, ten zuiden van Brussel.

De voorzitster van de rechtbank van Lubumbashi, Chantal Ramazani, vluchtte in juli naar de Verenigde Staten waar ze op 1 augustus verklaarde onder druk te zijn gezet om Katumbi te veroordelen. Op dat moment zijn ook de griffier en de secretaris van het gerecht op de vlucht gegaan, met het hele onderzoeksdossier over Katumbi. Een week later, op 8 augustus, is Ramazani verdwenen. Intussen heeft meester Hubert Tshiwaka, advocaat aan de balie en directeur van een mensenrechtenorganisatie, geëist dat er klaarheid komt in die verdwijningen.

Sinds 8 augustus is de voorzitter van de rechtbank verdwenen

Katumbi volgt de gebeurtenissen in Congo op de voet. Hij beschikt over een parellel netwerk in heel het land dat hem van alles op de hoogte houdt. Hij heeft goede vrienden in de inlichtingendienst en het leger, zelfs in de presidentiële garde,… en in de pers. Twee van zijn journalistieke “partners” in de stad Kolwezi werden gedurende enkele dagen aangehouden nadat ze hem na de overwinning van zijn team TP Mazembe op radio Manika aan het woord hadden gelaten.

Met duizenden voetbalsupporters achter zich kan Katumbi nog altijd heel wat in beweging brengen. Ook zijn greep op de aanvoer van maïsmeel naar de steden – door middel van zijn eigen molens en die van zijn collega’s in Zambia – is een machtig wapen dat politiek kan worden ingezet. Het is afwachten hoe de al instabiele situatie evolueert vanaf 19 december, de dag waarop Kabila moest zijn afgetreden, en die naar alle verwachtingen, zal gepaard met manifestaties op vele plaatsen.

De bevolking is bang voor wat er komt. Gouverneur Kazembe probeerde deze week gerust te stellen door te verwijzen naar de gesprekken tussen Kabila en de oppositie. Of dat helpt om de Katanga blues te verdrijven, is zeer de vraag.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.