‘Overheden snoeren burgers steeds vaker de mond’

‘In verschillende landen winnen rechts-populistische en neofascistische leiders steeds meer terrein.’

De organisatie van ngo’s spreekt in het rapport over een ‘democratische crisis’ op het gebied van de vrijheid van meningsuiting en vergadering. ‘Het wordt in de wereld steeds gevaarlijker de macht uit te dagen. Wie dat doet, kan vergelding verwachten. In verschillende landen winnen rechts-populistische en neofascistische leiders terrein door verkiezingen te winnen of voldoende steun voor hun ideeën te verwerven om ze mainstream te maken.’

De politiek van deze groepen staat fundamenteel tegenover die van de burgerbeweging, zegt Civicus, die mensenrechten, sociale cohesie en progressief internationalisme wil stimuleren.

Populisme

Civicus wijst in het rapport op het toegenomen aantal aanvallen op activisten en organisaties door repressieve regimes, extremistische krachten en criminelen die banden hebben met het bedrijfsleven. Slechts drie procent van de wereldbevolking leeft volgens de ngo-koepel in een land waar een ‘open ruimte’ bestaat voor burgerbewegingen.

‘Burgerbewegingen mogen de woede van mensen niet negeren.’

Recente politieke verschuivingen wijzen volgens Civicus op oprechte woede bij burgers over de impact van de globalisering op hun leven, woede die door rechtse populisten gebruikt wordt om politiek te scoren. ‘De uitdaging voor de burgerbewegingen is om die woede niet te negeren, maar een alternatief van hoop te bieden, niet van angst, dat de mensenrechten respecteert.’

Anti-progressief

In het rapport staat dat de nieuwe rechtse populisten de wereld zien als een gevaarlijke ruimte met progressieve waarden die hun beperkte notie van soevereiniteit uitdagen.

‘Internationale instituten en mensenrechten worden door rechtse populisten gezien als een bedreiging.’

‘Internationale instituten en mensenrechten waar zij voor staan, lijken te worden gezien als bedreiging. Het klimaatakkoord van Parijs bijvoorbeeld, wordt afgeschilderd als schadelijk voor de economische groei en ondermijnd door de huidige Amerikaanse regering. De leiders van Israël en de Filipijnen vallen de Verenigde Naties aan. De regeringen van Burundi en Zuid-Afrika dreigden vorig jaar om zich terug te trekken uit het Internationaal Strafhof.’

Nergens is het falen van het multilateralisme volgens Civicus meer zichtbaar dan in de Syrische crisis, die al honderdduizenden levens heeft gekost en ertoe heeft geleid dat de helft van de bevolking ontheemd is.

Polen

Het rapport haalt een uitspraak van VN-secretaris-generaal Antonio Guterres aan, die het huidige gebrek aan respect voor de mensenrechten door populisten en extremisten karakteriseerde als ‘een ziekte die zich verspreidt.’ Hij doelde daarmee onder meer op de 7000 mensen die op de Filipijnen werden vermoord onder het bewind van president Rodrigo Duterte en de mensenrechtenschendingen in Turkije na de couppoging vorig jaar.

‘Populisten snoeren iedereen die kritiek geeft de mond.’

Civicus wijst er ook op dat in sommige landen, inclusief in Latijns-Amerika en Oost-Europa, nieuwe wetten zijn geïntroduceerd die het houden van protesten bemoeilijken. Dat is bijvoorbeeld het geval in Polen, waar in juni 2016 een antiterrorismewet werd aangenomen. Die geeft de staat ongekende macht om openbare bijeenkomsten te verbieden, in combinatie met toegenomen controle en internetsurveillance.

Een andere trend is volgens Civicus dat vrijheid van meningsuiting selectief wordt toegepast. Geluiden die passen in de populistische agenda worden aangemoedigd, tegenstemmen wordt de mond gesnoerd. ‘Dat varieert van aanvallen op journalisten en activisten, tot het volledig platleggen van het internet of mobiele netwerken, zoals dat gebeurde in de Franse regio in Kameroen begin dit jaar.’

Civicus documenteerde 101 aanvallen op journalisten tussen juni 2016 en maart 2017. In sommige landen, zoals Bangladesh en Pakistan, vormen zowel extremisten als de autoritaire staat een bedreiging voor de vrijheid van meningsuiting.