Dossier: 

Stop voedselverspilling

Sorry is niet genoeg, we moeten het probleem ten gronde aanpakken.’ Dat is de boodschap die 11.11.11 vandaag, op Wereldvoedseldag, meegeeft.  Voedselverspilling zit op alle niveaus van de keten en de omvang is beschamend. Toch zijn er verschillende manieren om het probleem aan te pakken. Dat vindt 11.11.11, die met deze boodschap meteen de aftrap geeft voor de jaarlijkse campagne.

11.11.11

804 miljoen mensen in de wereld lijden structureel honger en nog eens 2 miljard heeft het moeilijk om aan voldoende voedsel te geraken. Tegelijk belandt een derde van het geproduceerde voedsel nooit op iemands bord.  Dit is bijzonder inefficiënt en ethisch onverantwoord.

Maar al dit verspild voedsel slorpt ook grond en water op en stoot broeikasgassen uit. In tijden van klimaatverandering, watertekorten en landroof is dit onhoudbaar. Het goede nieuws is dat het het probleem kan aangepakt worden: met beleid, regelgeving en een verantwoord consumptiegedrag. 

Daarover voerde 11.11.11 vanochtend ook actie aan het Brusselse parlement.

De cijfers

11.11.11

Exacte cijfers zijn moeilijk te achterhalen maar geschat wordt dat wereldwijd jaarlijks 1,3 miljard ton bruikbaar voedsel niet opgegeten wordt. Dat is genoeg om 2 miljard mensen te voeden. De “schuld” hiervan ligt niet alleen bij ons, rijke consumenten die meer in ons winkelkarretje laden dan we op krijgen.

Het probleem situeert zich zowel in het Zuiden als in het Noorden en in verschillende fases van de keten.  De indrukwekkende omvang van de verspilling maakt ook duidelijk dat het hongerprobleem niet zomaar opgelost wordt door de productiviteit in de landbouw te verhogen. Het gaat om structurele fouten in ons voedselsysteem.

Een kleine helft van de 1,3 miljard ton gaat verloren in het Zuiden. Het grootste deel, 33 procent, in de productiefase, door ziektes en slechte weersomstandigheden en die zullen door de klimaatopwarming nog toenemen; 30 procent gaat verloren door logistieke problemen bij het transport en de opslagcapaciteit. Slechts 9 procent gaat in het Zuiden verloren bij de consumptie.

In het Noorden is dat 33 procent, eetbaar voedsel dat door consumenten, in grootkeukens en in de horeca gedumpt wordt. Ovam berekende dat de Vlaming gemiddeld 38 kg per jaar verspilt, tegenover een Europees gemiddelde van 115 kg. Toch gaat ook in het Noorden 31 procent op het veld verloren. Dat hoge cijfer is onder meer te verklaren door  de hoge eisen die opkopers  stellen aan de producenten of door oneerlijke handelspraktijken.

Het schoonheidsideaal

Hele kratten kromme, te lange, te dikke of te dunne boontjes worden zo terug naar afzender gestuurd, die dan wel al het werk gedaan heeft maar daar geen enkele compensatie voor krijgt.

Een van de fundamentele problemen die 11. 11.11 wil aankaarten, is de kwestie van de zogenaamde cosmetische standaarden. Voedselzekerheid en voedselveiligheid is een van de zaken waarop Europa zich profileert.

Wanneer het gaat over gezondheid en hygiëne is dat bijzonder nuttig. Onder commerciële druk worden er echter ook kwaliteitsnormen opgelegd die enkel met het uitzicht te maken hebben of met het comfort van de supermarktketens, zoals de boontjes van Kenia die allemaal in een doosje van 9 centimeter moeten passen.

Hele kratten kromme, te lange, te dikke of te dunne boontjes worden zo terug naar afzender gestuurd, die dan wel al het werk gedaan heeft maar daar geen enkele compensatie voor krijgt. En de Keniaanse exporteur wordt uit de keten geschrapt wanneer hij zich niet aanpast aan die normen.

11.11.11

De Europese regelgeving is al wat afgezwakt in 2008, maar nog steeds hanteert Europa voor tien basisproducten zulke cosmetische standaarden. Appelen, citrusvruchten,  sla, nectarines, aardbeien, peren, perziken, krulandijvie en andijvie, tomaten, kiwi’s, paprika’s en tafeldruiven, ze moeten allemaal aan strikte schoonheidsnormen beantwoorden. Het is een beperkte lijst, maar deze producten vertegenwoordigen wel 75 procent van de waarde van de groenten en fruithandel.

11.11.11

Als argument wordt vaak ingebracht dat “de consument dit vraagt”. Toch is er bij die consument een groeiend bewustzijn dat het absurd is op deze manier met ons voedsel om te gaan. Onder invloed van campagnes zoals die van Tristram Stuart in Groot-Brittannië, zijn erheel wat supermarkten die een aparte stand hebben voor “lelijke groenten en fruit”, even vers en minder duur.  Ook in Italië vindt deze praktijk navolging en in Frankrijk volgde Intermarché het voorbeeld. 11.11.11 heeft ook de vraag voorgelegd aan de Belgische ketens, maar die houden het voorstel nog in beraad.

Oneerlijke handelspraktijken

Op het moment dat de bestelling al ingepakt staat, klaar voor verzending, krijgen ze de boodschap dat de koper maar de helft zal afnemen. Er wordt dan ook maar voor de helft betaald.

Een ander veel voorkomend fenomeen is dat opkopers - diepvriesbedrijven, groothandelaars of supermarkten-  hun afspraken met producenten niet nakomen. Producenten worden de speelbal van hun eisen en wisselvalligheden.  Op het moment dat de bestelling al ingepakt staat, klaar voor verzending, krijgen ze de boodschap dat de koper maar de helft zal afnemen.

Soms wordt pas na verzending betaald en wordt de helft afgekeurd omdat het zogezegd niet aan de norm beantwoordt. Er wordt dan ook maar de helft betaald. Alle risico’s worden op die manier afgewenteld op de producenten. Voor producten zowel hier als in het Zuiden zijn zulke handelspraktijken de doodsteek. 

Het gebeurt niet alleen in het Zuiden. 96 procent van de Europese voedselleveranciers werd al geconfronteerd met oneerlijke handelspraktijken. Volgens een studie van de Europese vakbond Copa-Cogeca zou dat een kostprijs representeren van 10,9 miljard euro.

In België is er inmiddels een overleg op gang gekomen met alle betrokkenen in de keten en sinds 2010 bestaat er een vrijwillige gedragscode die ook goed werkt. 11.11. 11 vraagt dat deze benadering zou uitgebreid worden en dat dit overlegplatform open zou staan voor klachten uit het Zuiden.

Ook aan Europa is er een duidelijke vraag. De Europese Commissie zou een richtlijn moeten uitvaardigen om oneerlijke handelspraktijken aan te pakken. Er zouden duidelijke controlemechanismen moeten komen, klachten moeten vertrouwelijk kunnen neergelegd worden en er moeten sancties volgen voor wie zich niet houdt aan de gedragscode.

De vraag is voorgelegd aan de vorige Europese Commissie maar die heeft de hete aardappel doorgeschoven naar de nieuwe commissaris, die van Industrie en Mededinging.

Op zaterdag 18 en zondag 19 oktober organiseert Krachtvoer in Antwerpen een lezing en Q&A tegen voedselverspilling met als hoofdspreker Edd Colbert, Mede-oprichter van “The Pig Idea”.

11.11.11

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Latijns-Amerika & ecologie
    Alma De Walsche schrijft over ecologische thema’s, van klimaat- en energiebeleid, over landbouw- en voedsel tot transitie-initiatieven en baanbrekers. Ze volgt al enkele decennia Latijns-Amerika, met een speciale focus op de Andeslanden.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.