‘Strengere regulering financiële markten nodig voor ontwikkeling’

Acht jaar na de mondiale financiële crash, is de wereldeconomie nog steeds uitermate kwetsbaar, stelde Alex Izurieta die gisteren, dinsdag, in Brussel het UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development) Trade and Development Report 2015 kwam voorstellen.

Globaal gezien is er een stagnatie van de economische groei. In de industrielanden is er een lichte groei te merken sinds 2013, maar in de ontwikkelingslanden en vooral in Zuid-Oost- Europa, China, India en Zuid-Afrika is er recent een sterke afname van de groei.

Ontwikkelingslanden zijn er onvoldoende in geslaagd om op een duurzame manier een plaats te vinden in de globale financiële markten. De internationale kapitaalstromen blijven uitermate volatiel en maken de wereldeconomie zeer kwetsbaar voor externe shocks. De maatregelen om groei en ontwikkeling te stimuleren, hebben onvoldoende effect gehad.

De internationale kapitaalstromen blijven uitermate volatiel.

Sinds 2000 hebben ontwikkelingslanden en groeilanden een sterke groei gezien in de externe instroom van privékapitaal. Tussen 2002 en 2013 groeide die instroom van 2,8 naar 5 procent van de economie van die groep van landen, met een historische piek in 2010 van 6,2 procent. Maar die instromen betekenen ook een grote kwetsbaarheid en dat is de afgelopen maanden duidelijk geworden.

Sinds half 2015 zijn Brazilië, Rusland en Zuid-Afrika in een recessie terecht gekomen en is de Chinese economie erg verzwakt, wat de uitstroom van speculatief kapitaal nog eens versterkt.

Ontwikkelingslanden krijgen klappen

Men verwacht dat voor de ontwikkelingslanden de groei voor 2015 zal schommelen rond de 4 procent. Kort na de crisis van 2008-2009 vertoonde die groep landen een sterke groei, tot 7,8 procent in 2010.

Sinds 2011 zijn de ontwikkelingslanden en opkomende markten goed voor 60 procent van de globale groei. Wanneer zij klappen krijgen, laat zich dat voelen in de hele wereldeconomie.

Samen met de daling van de groei, daalt ook de handel. Grondstoffenprijzen daalden heel sterk sinds 2014 na een piek in 2011. Vooral de olieprijs stortte in maar ook die van andere grondstoffen.

De afname in de handelsstromen, de dalende grondstofprijzen en de uitstroom van kapitaal maakt de economieën van tal van ontwikkelingslanden bijzonder kwetsbaar.

Ook rijke landen kampen met groeiproblemen

Voor de rijke landen heeft het rapport het over een “secular stagnation”: een stagnatie in de economie die niet te maken heeft met normale economische cycli maar zich over de lange termijn uitspreidt. Men onderkent onvoldoende dat de dieperliggende oorzaak hiervan te vinden is in steeds strakkere lonen en een grotere inkomensongelijkheid.

De groei zal niet meer bedragen dan 2,5 procent voor 2015, tegenover 4 procent in de jaren voor de crisis. In veel industrielanden, stelt UNCTAD, is dit “de nieuwe normale toestand” geworden.

Gevaar van implosie blijft

Wat echter het meeste zorgen baart, is dat de schuldgraad in het financiële systeem nog steeds erg hoog is, met het grote risico dat private schuld wordt afgewenteld op nationale overheden, en dus op de bevolking. Dat betekent inkrimpen van de lonen, met dalende koopkracht als gevolg en opnieuw vertraging van de economische groei. Om die economie terug op gang te trekken, moeten er opnieuw schulden aangegaan worden, die opnieuw voor een grotere kwetsbaarheid zorgen.

Kosmetische ingrepen volstaan niet, hiervoor zijn diepgaande structurele hervormingen nodig.

Kosmetische ingrepen volstaan niet, hiervoor zijn diepgaande structurele hervormingen nodig, die ook specifiek rekening houden met de noden van de ontwikkelingslanden. Dat zou onder meer ook grondige hervormingen van het IMF betekenen, in het beheer ervan, het beleid en de toezichtsmechanismen.

Het rapport besteedt speciale aandacht aan het zogenaamde schaduwbankieren, dat zich door geen regels gebonden weet en waar gigantische geldstromen in bewegen.

UNCTAD roept om om die stromen aan banden te leggen en ook aan regels te laten beantwoorden. Ook de Credit Rating Agencies blijven ten onrechte een belangrijke invloed uitoefenen, aldus het rapport. 

Enige vorm van buffer vinden ontwikkelingslanden in regionale initiatieven, zoals de Banco del Sur, de Brics Bank en de Chinese Ontwikkelingsbank, maar tussen die verschillende instanties is meer coördinatie nodig.