Vlaanderen wil milieu in India redden

De waterkwaliteit in India behoort tot de minst goede ter wereld. Het waterbeleid scoort zo mogelijk nog slechter. Het land telt 1,2 miljard mensen die nood hebben aan drinkwater. Een derde van die bevolking leeft op de Gangesvlakte en is zeer afhankelijk van de rivier.

Momenteel is de Ganges echter de meest vervuilde rivier ter wereld. Dagelijks stroomt er zo’n tweeduizend zevenhonderd miljoen liter huishoudelijk afvalwater in de rivier. De oorzaak is een nijpend gebrek aan afvalwaterzuiveringsinstallaties.

Een derde van de bevolking woont op de Gangesvlakte en is afhankelijk van de rivier.

Vlaanderen hoopt dat die praktijken binnenkort tot het verleden behoren. Een week geleden leidde Vlaams minister-president Geert Bourgeois de grootste economische missie ooit naar India. België is de derde belangrijkste partner binnen de EU voor het land. India op zijn beurt is de zevende grootste handelspartner van Vlaanderen. Maar ook de Vlaamse kennis doet het goed in Azië.

Dirk Fransaer, gedelegeerd bestuurder van de Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO, stelt dat Vlaanderen een voortrekkersrol speelt op het vlak van waterzuivering. VITO zoekt voortdurend naar nieuwe concepten en sloot daarom een overeenkomst met een Vlaams en een Indiaas bedrijf dat afvalwater als huishoudelijk afval reinigt.

Schoonmaakactie

In India lopen er momenteel twee grote projecten. Swachh Bharat Abhiyan (The Clean India Mission), spoort steden aan de straten en infrastructuur schoon te maken. Het project startte in 2014 toen eerste minister Modi zelf een straat schoonveegde. Meer dan drie miljoen ambtenaren en studenten werken mee aan het project. Het is de grootste opkuisactie ooit in het land.

Het tweede project heet Clean the Ganga en maakt mensen bewust van de gevaren van milieuverontreiniging via afval en afvalwater, in het bijzonder voor het ecosysteem en de menselijke gezondheid. Volgens Fransaer gaan waterzuivering en een beter beheer van huishoudelijk afval hand in hand.

Fransaer: ‘De combinatie tussen beide is vernieuwend. Ik ken slechts twee andere bedrijven in de wereld die een gelijkaardige oplossing bieden voor de milieuproblematiek.’ Vlaanderen levert technologie en India zorgt voor de uitvoering. ‘In India moet je aantonen dat je plan werkt, anders zal je nooit overheidsopdrachten binnenhalen.’

VITO toetste haar technologie eerst in Vietnam op een appartemensblok. De keuze viel op een land met een gelijkaardig klimaat als India. In India zelf zou het project water en afval zuiveren van dertigduizend mensen. In december dit jaar zal de installatie geplaatst worden. Nadien volgt een evaluatieperiode van zes tot twaalf maanden.

Kennisoverdracht

Peter Goethals, hoofddocent aan de faculteit bio-ingenieurswetenschappen aan de Gentse universiteit, stelt dat de academische instellingen, onderzoeksinstituten en bedrijven in Vlaanderen steeds naar een win-winsituatie op zoek zijn met locale partners in het Zuiden: ‘Op zich is het uiteraard zeer goed dat Vlaanderen internationale contracten binnenhaalt, maar nog belangrijker zijn de partnerships die voorvloeien uit dergelijke pilootprojecten. Deze leiden vaak tot een langdurige en diverse samenwerking met lokale partners.’

‘Vlaanderen leert nieuwe ecosystemen kennen.’

‘Meer en meer kunnen milieuproblemen, zoals klimaatverandering niet op lokale schaal opgelost worden, en is dus een internationale samenwerking cruciaal’, vervolgt hij.

Goethals zegt dat er in sommige landen niet steeds financiering voorhanden is. Toch vormt dat op lange termijn geen probleem: ‘Je bouwt contacten op in het buitenland, je draagt kennis over en leert zelf ook andere sociale werkwijzen en ecosystemen kennen. Dat zijn vaak grote uitdagingen, zeker niet alleen technologisch, maar ook cultureel.’

‘Ik denk dat onze ontwikkelingssamenwerking uniek is in de wereld omdat wetenschappelijke kennisoverdracht en de verankering daarvan in ons beleid nauw met elkaar verweven zijn’, stelt Goethals.

Vlaanderen lijkt erin te slagen heel wat experts op te leiden en creëert hierdoor een zeer waardevol internationaal netwerk, zowel vanuit academisch als bedrijfsmatig perspectief. Momenteel spreekt VITO met het comité van Clean The Ganga. Fransaer: ‘Het comité wil eens kijken wat Vlaanderen te bieden heeft. Over een drietal weken zal een delegatie ons land bezoeken. Nadien zullen we zien of een samenwerking mogelijk is.’

‘Wij bieden kennis aan en krijgen er vakmanschap voor terug.’

Ook professor Goethals is positief over samenwerking tussen Vlaanderen en de wereld: ‘Wij bieden kennis aan via interuniversitaire samenwerking en merken dat alumni op korte of lange termijn doorstromen naar de hoogste beleidsfuncties in eigen land. Ze zien problemen vaak op lokale, maar ook op internationale schaal en zijn daardoor zeer cruciale “change agents” om het milieubeleid op de rails te krijgen. Ze hebben de gave mee te gaan in onze manier van denken, en die van de lokale bevolking.’

Concurrentie

Toch hekelt Fransaer de manier van werken die sommige landen hanteren. Japan, de VS en Duitsland kochten zich bijvoorbeeld in voor de Smart Cities Mission van de Indiase overheid in 2015. Het project streeft ernaar honderd steden milieuvriendelijker te maken. De klemtoon ligt op duurzaamheid.

Fransaer: ‘Heel wat Duitse bedrijven brengen onderaannemers met zich mee. België en Vlaanderen hebben niet de gewoonte zo te werken. Daardoor zijn we soms concurrentieel benadeeld ten opzichte van de buurlanden.’ Ook kmo’s vallen soms uit de boot, volgens Fransaer.

Goethals stelt vast dat er verschillende redenen zijn voor een samenwerking met het buitenland. Sommige bedrijven hopen grote winsten op te strijken, anderen zijn op zoek naar duurzame oplossingen.

Daarom is het belangrijk dat lokale overheden te steunen in een goede en kritische selectie van technologieën. Goethals is hierbij in het bijzonder positief over ons eigen land: ‘Ik zie dat Vlaanderen en Wallonië veel moeite doen in de zoektocht naar lokale partners en hiermee langetermijnsamenwerking uit te bouwen, waarbij kennis en begrip voor elkaars culturen cruciale elementen zijn voor deze win-winpartnerschappen. Ik denk dat het typisch Belgisch is om een positieve rol te blijven spelen.’

Ganges

Duitsland en India slaan dan weer de handen in elkaar om de Ganges te zuiveren van afval. Dat besloten beide landen na het Indo-Europees Water Forum in november. De Duitse Organisatie voor Internationale Samenwerking (GIZ) en het Indiase ministerie voor Watervoorziening tekenden op 13 april een akkoord onder toezicht van afgevaardigde Shashi Shekhar en de Duitse ambassadeur voor India Martin Ney.

De Donau en de Rijn zijn tachtig procent properder dan in 1970.

De Ganges is 2510 kilometer lang en is officieel de meest vervuilde rivier ter wereld. Jaarlijks bezoeken miljoenen hindoes de heilige plek. Het Duitse project zal in de noordelijke deelstaat Uttarakhand starten, waar de Ganges ontspringt. Shekhar is alvast hoopvol: ‘De technologische knowhow van Duitsland zal zijn vruchten afwerpen.’

Duitsland reinigde in het verleden ook al de Donau en de Rijn. Twee van Europa’s langste rivieren waren enorm vervuild door huishoudens en de industrie. In 1970 lanceerde Duitsland een strategie rond stroomgebiedmanagement en werden de rivieren tachtig procent schoner.

Vandaag kwalificeert Tsjechië de Donau als “gemiddeld proper”. Rioolwater wordt eerst op diverse wijze gezuiverd alvorens het de rivier bereikt. Ook in Belgie zijn er spectaculaire voorbeelden van verbetering in de waterkwaliteit, zoals het Kanaal-Gent-Terneuzen, dat een goede twintig jaar geleden een “open toxische en levenloze” riool was, volgens Goethals. Sinds enkele jaren is het kanaal weer in trek bij hengelaars.

In The Indian Express verklaart minister van Watervoorziening Uma Bharti dat de Ganges in 2018 volledig gereinigd zal zijn: ‘De terugkeer van rivierdolfijnen, schildpadden en goudvissen zou het grootste bewijs leveren dat de rivier opnieuw schoon is.’

Naast het project worden er ook andere nationale en internationale initiatieven genomen. Duitsland steunt onder meer het “Support to National Urban Sanitation Policy” en “Sustainable Environment-Friendly Industrial Production”, projecten die burgers en bedrijven bewust moeten maken welke gevolgen watervervuiling inhoudt.

De Duitse ambassadeur Ney verklaart de samenwerking met India: ‘Duitsland begrijpt het belang van de Ganges is India. De rivier is niet alleen een bron van leven, maar ook cultureel erfgoed van het land.’

Toekomst

Kunnen deze Vlaamse en Duitse maatregelen echt bijdragen tot een verandering van het Indiase ecosysteem? Professor Goethals denkt alvast van wel: ‘Ik ben optimistisch over de toekomst. Op termijn zullen onze projecten positief bijdragen aan het milieu. Vandaag zijn dat misschien druppels op een hete plaat, maar we leren samen met de lokale partners enorm veel bij, en dat is vooral belangrijk voor het komen tot goede en duurzame oplossingen.’

‘Verschillende Europese landen investeren vandaag in ontwikkelingssamenwerking. Ze analyseren hun processen en leren uit hun fouten. In Europa maakten we vroeger ook fouten, die zullen we proberen via deze samenwerking helpen vermijden in India en andere landen. Het is belangrijk dat we de mentaliteit van mensen veranderen en een positieve golf creëren. Ik geloof dat we dat kunnen’, besluit Goethals.