Jemen verhongert

‘Sorry dat ik te laat ben op deze persconferentie, ik heb net een interessant gesprek gevoerd met een koningin en dat gebeurt niet vaak.’ Ertharin Cousin, het hoofd van het Wereldvoedselprogramma (WFP), is een sympathieke en charismatische vrouw. De boodschap die zij gisteren overbracht tijdens haar speech in Brussel was minder luchthartig. ‘Anno 2015 zijn er zo veel conflictbroeihaarden dat er momenteel meer mensen op de vlucht of intern ontheemd zijn dan tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het Wereldvoedselprogramma staat voor een enorme uitdaging.’ Die uitdaging gaat niet enkel op voor ‘de vijf hoofdconflicten’ waar Cousin over spreekt (Syrië, Zuid-Soedan, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Irak en de West-Afrikaanse landen die getroffen zijn door ebola), maar geldt ook voor Jemen.

Politieke chaos

Op 21 januari, intussen een maand geleden, bezetten de Ansar Allah milities of de gewapende vleugel van de Hoethi-rebellen, het presidentiële paleis in de hoofdstad Sanaa. Eerder al hadden hevige gevechten plaatsgevonden, waarbij onder meer de stafchef van president Hadi werd ontvoerd. Op 22 januari werd de president afgezet, en daarmee de hele regering. Hadi werd onder huisarrest geplaatst, een inperking van zijn vrijheid die nog maar net opgegeven is. Voormalig president Hadi vluchtte meteen Sanaa uit, naar kuststad Aden.

De sjiitische Hoethi’s mogen niet gelijkgesteld worden aan een sektarische beweging. Hun doel is vooral meer vrijheid en ruimte te creëren voor hun gemeenschap. Ze willen hun grond terugkrijgen en hun culturele identiteit vrijwaren. Hoethi’s zijn het niet eens met de corruptie en willen het soevereine Jemen heroveren. Ze zijn tegen de idee dat Jemen zou transformeren tot een federale staat van zes regio’s en besloten om die reden het paleis te bezetten. Hoe het conflict verder zal evolueren, is onvoorspelbaar. De chaos heerst in Jemen.

Meer ondervoeding

Die politieke onrust is intussen geëvolueerd tot een humanitaire crisis. De inwoners van het land geraken stilaan ondervoed. Humanitaire hulpverleners en ngo’s zitten met de handen in het haar, want toestemming krijgen om buiten Sanaa en Aden te reizen is moeilijk. VN-organisaties zoals het WFP behoren tot de weinige die dat wel kunnen. ‘Wij houden de humanitaire basisprincipes van impartialiteit en neutraliteit hoog in het vaandel en worden gezien als een toegewijde partner’, legt Cousin uit. ‘Daarom krijgen wij toegang tot verafgelegen gebieden. Dat is nodig, want hoe dichter je bij de grens met Saoedi-Arabië komt, hoe groter de voedselschaarste.’

‘Hopen dat de situatie niet uitmondt in een burgeroorlog’

Zeven miljoen van de 21 miljoen Jemenieten lijden honger. In totaal bereikt het WFP vijf miljoen mensen. ‘Maar de politieke toestand is aan het escaleren. Het aantal intern ontheemden groeit aan. Er zal dus nog meer hulp nodig zijn.’ Het Wereldvoedselprogramma kampt met tekorten, hoewel het in 2014 5,6 miljard dollar (bijna vijf miljard euro) opgehaald heeft. ‘Dat is een nooit eerder gezien bedrag, maar het is lang niet genoeg om alle vluchtelingen van alle conflicten die nu aan de gang zijn te helpen.’

Om de voedselschaarste in Jemen tegen te gaan, wil het VN-programma meer importeren. ‘Het land zelf produceert bijna niets meer.’ Het heeft echter niet de financiële middelen om die invoer te garanderen mocht de politieke toestand nog meer achteruitgaan. ‘Hout vasthouden, maar als de situatie uitmondt in een burgeroorlog, zal er al helemaal niemand meer aan voedsel kunnen geraken.’

‘Het doel van het WFP is om de honger in de wereld uit te roeien’, aldus Cousin. In Jemen lijkt dat plan niet te lukken. Cousin noemt de Jemenitische voedselcrisis een van de meest chronische ter wereld. ‘Het is een van de enige landen ter wereld waar het afgelopen decennium de ondervoeding toegenomen is in plaats van afgenomen.’