‘Vredesoperaties moeten oorlogspad verlaten’

De Verenigde Naties houden hun zestien lopende vredesmissies tegen het licht. Voor de jaren 2015 en 2016 loopt de kostprijs op tot 8,3 miljard dollar, terwijl de militaire conflicten en binnenlandse opstanden zich blijven verspreiden, vooral in Afrika.

  • United Nations Photo (CC BY-NC-ND 2.0) Een Indiase VN-blauwhelm aan het werk in Zuid-Soedan. United Nations Photo (CC BY-NC-ND 2.0)

Willen de VN geleidelijk afstappen van vredesoperaties en evolueren naar een echte krijgsmacht? Zelf ontkennen ze dat, maar organisaties uit het maatschappelijke middenveld zijn sceptisch.

Volgens Mel Duncan, oprichter van Advocacy & Outreach Nonviolent Peaceforce, heeft het High-Level Onafhankelijke Panel voor Vredesoperaties in juni een pleidooi gehouden voor strategieën om burgers in conflictgebieden te beschermen zonder het gebruik van wapens.

Te weinig vrouwen

Maar Duncan stelde vast dat deze aanbevelingen niet waren opgenomen in het rapport dat Ban Ki-moon naar de Algemene Vergadering en de Veiligheidsraad stuurde. ‘De klemtoon ligt zelfs op een gewapende aanpak.’

Volgens hem is er een grondige mentaliteitswijziging nodig bij het Departement voor Vredesoperaties. ‘Die wijziging moet bovenaan aan de top beginnen. Meer aansprakelijkheid, en opgeschorte betalingen zijn goede stappen vooruit, maar er dringen zich meer fundamentele veranderingen op.’

‘In onze ervaring zijn de plekken waar een VN-vredesmissie aan de gang is, vaak erg seksueel geladen. Militaire omgevingen zijn afhankelijk van de dreiging en het gebruik van geweld en dominantie. Van de blauwhelmen is slechts minder dan 4 procent een vrouw’, aldus Duncan.

‘Ongewapende burgerbescherming steunt op geweldloosheid en het opbouwen van relaties. Van deze groepen is meer dan 40 procent op het terrein een vrouw.’

Mandaat

James Paul - lange tijd directeur van het Global Policy Forum - legt uit dat elke VN-vredesoperatie een mandaat meekrijgt van de Veiligheidsraad. Daarin staat het doel beschreven, en soms ook de ‘rules of engagement’: wanneer en hoe mag er geweld worden gebruikt.

De overgrote meerderheid bij deze missies zijn militairen die tegenwoordig uitermate goed bewapend zijn, en bereid om dodelijk geweld te gebruiken. ‘De soldaten spreken doorgaans de taal niet, en zijn weinig getraind voor hun opdracht. Ze doen moeilijk en gevaarlijk werk, waarvoor ze slecht uitgerust zijn’, verklaart hij.

De 193 lidstaten zijn wettelijk verplicht om bij te dragen aan de vredesmissies op basis van hun vermogen om te betalen. De drie grootste geldschieters zijn de VS (28,4 procent), Japan (10,8 procent) en Frankrijk (7,2 procent). De Verenigde Naties beklemtonen dat 8,3 miljard dollar minder dan 1,1 procent is van de totale wereldwijde uitgaven voor defensie in 2013.

De blauwhelmen zelf komen vooral uit Zuid-Azië, waaronder Bangladesh (9432 soldaten), Nepal (9346), India (7794) en Pakistan (7533). Volgens VN-cijfers tellen de vredesmissies momenteel 124.000 personeelsleden, onder hen 105.000 militairen en 13.000 politieagenten. De rest zijn burgers.

Op oorlogspad

Paul vraagt zich af waar de oppositie tegen een ongewapende vredesmacht vandaan komt. Willen de Zuid-Aziaten hun soldaten blijven verkopen aan de VN? Verkiezen de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad – met name de VS, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, China en Rusland – altijd de gewelddadige ‘oplossing’?

‘De VN zijn het oorlogspad op gegaan, en moeten rechtsomkeer maken’, vindt Paul. ‘Een efficiënter gebruik van geweld is geen goede oplossing. Cholera, verkrachting, verwoesting, onvermogen om vrede te stichten, operaties die jaren duren. Met een hervorming van het systeem komen we er niet.’

Seksueel misbruik

Ban Ki-moon zei vorige week op een persconferentie dat hij een rapport met actiepunten heeft opgesteld. Concreet pleit de VN-secretaris-generaal voor drie grote veranderingen: dringend de klemtoon leggen op conflictpreventie en bemiddeling, de operaties sneller en behendiger maken, en de samenwerking met regionale organisaties uitdiepen, vooral dan met de Afrikaanse Unie.

‘We hebben niet vaak zo’n gelegenheid om de VN-vredesoperaties grondig te hervormen. Het is cruciaal dat we snel en gezamenlijk handelen. Ik doe wat ik kan, maar veel hangt af van de Algemene Vergadering en de Veiligheidsraad. Ik dring er bij de lidstaten op aan deze inspanning te steunen.’

Ban verklaarde dat de toekomst van de vredesmissies ook afhangt van de inspanningen om komaf te maken met seksuele uitbuiting en misbruik.

‘Het is beschamend wanneer VN- en ander personeel dat wordt uitgestuurd om mensen te beschermen, bijdraagt aan het leed en deel wordt van het probleem’, besluit hij.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.