Wat betekent een Brexit voor het klimaat?

De Oeso, het Internationaal Monetair Fonds en het Britse ministerie van Financiën zijn het erover eens dat de Brexit stevige consequenties zal hebben voor de economie. Een lagere of negatieve groei leidt tot minder uitstoot van broeikasgassen, en op korte termijn lijkt dat goed nieuws voor de strijd tegen de klimaatverandering.

Maar die voordelen zullen waarschijnlijk van korte duur zijn. Ter vergelijking: de internationale financiële crisis van 2008 leidde tot een daling van 1,4 procent in de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, maar in 2010 werd die al tenietgedaan door een stijging met bijna 6 procent.

Politiek

Op langere termijn zijn de gevolgen voor het klimaat dan ook veel minder rooskleurig. Analisten maken zich in de eerste plaats zorgen over de Europese klimaatpolitiek. Bij een Brexit volgen jaren van onzekerheid, onderhandelingen en politiek getouwtrek tussen Groot-Brittannië en de EU, net op een moment waarop de Unie ambitie moet tonen in de strijd tegen de klimaatverandering.

Ook binnen de EU zelf zal het vertrek van Groot-Brittannië de evenwichten onderuit halen. De Oost-Europese landen, die doorgaans gekant zijn tegen snelle en ambitieuze klimaatactie, verstevigen zo hun positie. Mogelijk laten ze zich ook inspireren door het akkoord dat de Britse premier Cameron in februari kon onderhandelen met de EU, en kiezen landen als Polen voor een hardere positie tegenover Brussel.

In Groot-Brittannië is de kans dan weer groot dat David Cameron aftreedt als het tot een Brexit komt. Grote vraag is dan hoe klimaatvriendelijk zijn opvolger wordt. Als die uit het Brexit-kamp komt, is de kans niet bijster groot. Opiniepeilingen wijzen op heel wat klimaatscepsis bij de Brexit-kiezer. Rond de voormalige energieminister Andrea Leadsom heeft zich al een groep van zo’n honderd conservatieve parlementsleden geschaard. Die pleit ervoor de doelstellingen tegen 2020 te laten vallen en te investeren in schaliegas en kernenergie.

Economie

Het vertrek van de Britten zal ook een economische impact hebben op het Europese energiebeleid, en met name de emissiehandel. Door de onzekerheid stelden energiebedrijven de voorbije maanden al grote beslissingen en investeringen uit. Bij een Brexit kan die onzekerheid nog jaren aanslepen, mogelijk ten koste van ambitieuze projecten in schone energie.

Daarnaast is een Brexit slecht nieuws voor de Europese emissiehandel, die nu al met een lage prijs per ton CO2 kampt. Die bedraagt momenteel zo’n 6 euro, en economen verwachten zich aan een daling van die prijs. Het wordt daardoor voor bedrijven in de EU nog goedkoper om broeikasgassen uit te stoten.

Klimaatakkoord

Maar de implicaties kunnen nog verder reiken dan Europa. De grote vraag is ook wat de gevolgen zijn voor het internationale klimaatverdrag dat eind 2015 werd gesloten in Parijs. Europa onderhandelde er als één blok en beloofde een uitstootdaling van 40 procent tegen 2040. Volgende maand zou beslist worden hoe die inspanning verdeeld wordt over de lidstaten.

Bij een Brexit moet de EU die verdeling helemaal herberekenen, en moet Londen een eigen, nationaal klimaatplan opstellen voor de VN. Zonder zo’n plan kan Groot-Brittannië immers niet toetreden tot Verdrag van Parijs. Het is ook onduidelijk welke positie het land kan innemen in de voorbereidingen van de volgende klimaattop in Marrakesh.

In het ergste geval haalt het vertrek van de Britten het momentum uit het hele verdrag, dat nu volop door landen geratificeerd wordt en mogelijk al volgend jaar in werking kan treden.

Mars

Klimaatzwaargewichten als Michael Bloomberg en Christiana Figueres waarschuwden woensdag nog onomwonden voor de gevaren van een Brexit. ‘De klimaatverandering is het ernstigste probleem voor de wereld, met het potentieel om het leven zoals we het kennen te vernietigen en een dorre planeet als Mars te creëren’, zei Bloomberg, voormalig burgemeester van New York en klimaatgezant van de VN in een blogpost op LinkedIn. ‘Het is beter om goed samen te werken aan een oplossing, dan je eigen weg te gaan.’

‘We zien de mensheid normaal steeds meer samenwerken, in plaats van het omgekeerde’, zei VN-klimaatchef Figueres, die een cruciale rol speelde in de onderhandelingen in Parijs. ‘Eén les na 21 jaar van VN-onderhandelingen is dat we het samen moeten doen. We kunnen het niet alleen’.