“Wereldleiders kunnen belastingontduiking stoppen”

“In ontwikkelingslanden is corruptie dodelijk. Want als regeringen beroofd worden van hun middelen om te investeren in gezondheidszorg, voedselzekerheid en infrastructuur, kost dat mensenlevens”, staat in een recent rapport van One, een campagne die armoede in Afrika wil bestrijden. “Iedereen heeft al gehoord over de corruptie in ontwikkelingslanden, maar minder bekend is dat het geld vaak in financiële centra in het Westen belandt. Banken, advocaten en boekhouders hier maken die corruptie mogelijk. Als we het probleem met de wortel willen uitroeien, moeten we dus ook de rijke landen meekrijgen”, verklaart Joseph Kraus, expert bij One.

Opportuniteit

Het Westen staat onder druk om maatregelen te nemen die de transparantie zouden vergroten. Sommige maatregelen zijn bedoeld om corruptie in ontwikkelingslanden aan te pakken, bijvoorbeeld werken met open data zodat burgers toezicht kunnen houden op hun regering.

Andere hervormingen moeten in westerse landen zelf plaatsvinden, vooral in de VS en Groot-Brittannië. Denk aan nieuwe standaarden die regeringen verplichten om automatisch belastingsinformatie uit te wisselen of die multinationals dwingen om verslag uit te brengen van hun inkomsten, land per land.

Deze eisen circuleren al jaren, maar in de huidige omstandigheden zou er een ongewone opportuniteit voor verandering kunnen zijn. “Achttien maanden geleden sprak niemand over spookfirma’s of schijnvennootschappen. Maar deze kwesties hebben in korte tijd aan belang gewonnen”, meent Kraus.

Australië

Voorstanders van zulke veranderingen kijken reikhalzend uit naar een top op 15 en 16 november in Australië, waar de twintig rijkste landen (G20) verzamelen blazen. In de aanloop daarvan zijn er ook twee grote vergaderingen voor de ministers van Financiën.

De G20 vertegenwoordigen ongeveer twee derde van de wereldbevolking en driekwart van de wereldhandel. Ze nemen het voortouw in kwesties als wereldwijde financiële stabiliteit, en sinds kort ijveren ze ook voor de automatische uitwisseling van belastingsinformatie tussen regeringen. Een nieuwe globale standaard hieromtrent zou door de G20-ministers goedgekeurd kunnen worden in november.

“Veel te lang zijn de G20 blind geweest voor de massale geldstromen uit de ontwikkelingslanden die worden versluisd via overzeese bankrekeningen en geheime bedrijven”, meent John Githongo, een Keniaanse campaigner. “Ze moeten nu veranderingen doorvoeren.”

Achterpoortjes

Veel G20-landen hebben bepaalde hervormingen al zelf gedaan. De Britste regering heeft bijvoorbeeld eenzijdig actie ondernomen om informatie over bedrijfseigendom te publiceren, terwijl de VS als eerste strenge transparantievoorwaarden voor multinationale ontginningsbedrijven heeft doorgevoerd.

Toch hebben velen het gevoel dat enkel een brede aanpak een aanzienlijke impact kan hebben. Bovendien hebben verschillende regeringen wel beloofd om op deze terreinen in actie te komen, maar zijn ze nog niet over de brug gekomen.

“Illegale geldstromen zijn een perfect voorbeeld van een transnationaal probleem, met twee financiële regimes waarbij de achterpoortjes worden misbruikt. Dus als slechts één land die achterpoortjes sluit, zal het probleem gewoon verschuiven”, aldus Josh Simmons, beleidsmedewerker bij Global Financial Integrity, een Amerikaanse waakhond die de data aanleverde voor het One-rapport.