Westerse sancties tegen Rusland brengen Centraal-Azië in het nauw

De Russiche roebel is aan een flinke daling bezig. De waarde is sinds begin dit jaar al 20 procent lager ten opzichte van de dollar. Het gaat vooral snel sinds september, toen de prijs van olie, Ruslands belangrijkste exportproduct, het laagste niveau in vier jaar bereikte.

Gastarbeiders

De economische gevolgen voor Centraal-Azië zijn enorm. Voor Kirgizië, Tadzjikistan en Oezbekistan zijn de lonen in Rusland van cruciaal belang, aangezien miljoenen landgenoten in Rusland werken. De Kirgizische economie is voor 30 procent afhankelijk van wat deze gastarbeiders terugsturen, de Tadzjiekse maar liefst 50 procent. Hoe lager de roebel, hoe minder er naar huis kan worden gestuurd. Het totale bedrag daalde in het eerste kwartaal, voor het eerst sinds 2009, aldus de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling.

Intussen lopen de prijzen hoog op. Het Internationaal Monetair Fonds voorspelt dat de prijzen voor consumptiegoederen in Kirgizië met 8 procent zullen stijgen dit jaar en volgend jaar met 8,9 procent. Het was 6,6 procent in 2013. Dat is voor Kazachstan en Tadjikistan vergelijkbaar. In Oezbekistan blijft de inflatie waarschijnlijk boven de 10 procent, aldus het IMF.

Volgens Zaynidin Jumaliev, van het Ministerie van Economische Zaken in Kirgizië, zijn de voedselprijzen in een jaar tijd met 20 tot 25 procent gestegen.

Het enige land dat buiten schot blijft is Turkmenistan, omdat het zijn belangrijkste exportproduct, gas, aan China verkoopt voor een vaste prijs.

Devaluaties

Door de vallende roebel en de lage olieprijzen zijn de verschillende valuta in de regio in de problemen gekomen. De Kirgizische som is dit jaar 12 procent gedaald ten opzichte van de dollar. De Tadzjiekse somoni 5 procent. De tenge in Kazachstan is ook overgewaardeerd. De voorzitter van de Nationale Bank, Kairat Kelimbetov, riep zijn landgenoten vorige week om zich geen zorgen te maken over een nieuwe devaluatie, maar investeerders klagen dat hij dat in januari ook al zei. Nog geen maand later werd de munt met 19 procent gedevalueerd.

Dit schrikt investeerders af, zegt een bankier in Almaty die anoniem wil blijven. Het land “is heel wat geloofwaardigheid verloren”, volgens hem. “Ze moeten veel voorzichtiger zijn in hoe ze met de verwachtingen omgaan. Mensen hebben veel meer posities in dollars dan vorig jaar en zijn minder bereid om posities in tenge aan te houden.” Dat geldt ook voor hemzelf. “Ik houd geen tenge aan.”

Tegelijkertijd zijn er mysterieuze investeerders die honderden miljoen dollars verkopen voor tenge. Waarnemers denken dat daar een staatsbedrijf achter zit, maar de Centrale Bank wil geen commentaar geven. Deze interventies leiden tot onrust. Grote bankinterventies zijn immers riskant, want ze slurpen reserves op en ze laten het handelstekort oplopen. Alleen als een munteenheid minder waard kan worden, kan een land concurrerend blijven.

“Portfolio-investeerders kijken naar de regio als geheel”, zegt Dominic Lewenz van Visor Capital, een investeringsbank in Almaty. “Als je een CIS-fonds bent [dat investeert in ex-Sovjetstaten] dan leidt slecht nieuws uit Rusland tot een terugtrekking van investeringen” uit de hele regio.

En zo hangt heel veel af van wat er in Oekraïne gebeurt. Als het conflict daar erger wordt, heeft dat gevolgen voor de economische groei en de voedselzekerheid van de hele regio.