Westerse smartphones bezorgen Chinese arbeiders kanker

China’s groeiende economie is voor een groot deel gestoeld op assemblagefabrieken die door bedrijven worden gebruikt om hun producten zo goedkoop mogelijk te laten maken. Vooral de elektronicasector is prominent aanwezig. De Parelrivierdelta, in het zuiden van China staat bekend als hét fabricagecentrum van China, en dus de wereld.

Sinds ze Tokyo heeft ingehaald, is de Parelrivierdelta de grootste stedelijke omgeving ter wereld. Wat in de jaren 1980 nog hoofdzakelijk een landbouwregio was, is in ontzettend snel tempo geürbaniseerd. De regio, die bestaat uit steden als Guangzhou, Shenzhen, Foshan en Dongguan, trekt veel mensen van het platteland aan, die als goedkope werkkrachten de elektronische producten voor de westerse en Chinese markt produceren. In 2010 had de regio een bevolking van 42 miljoen, meer dan België en Nederland tezamen, op ongeveer de helft van de oppervlakte.

In 2014 was de Parelrivierdelta alleen goed voor 9 procent van China’s BNP en bijna een derde van de export. In 2013 was meer dan 70 procent van de inkomsten uit de regio in handen van buitenlandse bedrijven of Chinese bedrijven die zich buiten China hebben gevestigd. Deze bedrijven kiezen onder andere voor de regio vanwege de aanwezigheid van goedkope arbeid.

Minder strikte regels

Yang Mei’s* Verhaal
Yang Mei werkte voor een Taiwanees bedrijf dat onderdelen aan Apple leverde. Op haar contract gaven Yangs werkgevers aan dat er ‘geen industriële gevaren’ aan haar werk verbonden waren, hoewel een van opdrachten het schoonmaken van mobiele telefoons met alcohol of ethylalcohol was.
Yang ontwikkelde leukemie en moest chemotherapie en een beenmergtransplantatie ondergaan. Het bedrijf verbrak arbeidsrelaties met Yang.
Haar ziekte plaatste een enorme financiële last op haar familie. Ze hebben geld geleend om haar medische uitgaven te betalen. Ze is slechts 21 jaar oud en heeft al haar kracht en haar verloren door de behandeling. Yang wil vechten voor haar rechten. Arbeidsrechtenactivisten hebben haar aangeraden met haar zaak in arbitrage te gaan. Kort na geïnterviewd te worden in de lente van 2015, kreeg Yang Mei een herval en werd ze weer gehospitaliseerd. (bron: GoodElectronics Network)**

Uit een rapport van twee Hongkongse arbeidersrechtenorganisaties en het Nederlandse Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO), blijkt nu dat vele van deze werknemers werken met gevaarlijke chemische stoffen, zonder zich van de risico’s van deze stoffen bewust te zijn.

Pauline Overeem van SOMO en medeauteur van het rapport: ‘Het rapport gaat vooral over de stoffen n-hexaan en benzeen. Hoewel er weinig geweten is over de exacte volumes en concentraties waarin deze stoffen in het productieproces gebruikt worden, horen we steeds weer verhalen van mensen die ziek worden als gevolg van contact met die twee stoffen.’

De regels rond het gebruik van deze stoffen zijn in China minder strikt dan in Europa of de VS. Het is vaak onduidelijk of fabrikanten de wettelijke norm respecteren of niet. Dit stelt werknemers in een zwakke onderhandelingspositie. ‘De werknemers weten vaak niet wat de blootstelling aan dergelijke producten inhoudt of dat ze er überhaupt mee werken. Als mensen ziek worden hebben ze vaak in eerste instantie niet door dat het werkgerelateerd is.’

‘Volgens de Chinese wet moeten contracten eventuele gezondheidsrisico’s vermelden, dit is echter vaak niet het geval.’

Als een ziekte werkgerelateerd is, draait de werkgever op voor eventuele ziektekosten. Vele werknemers die ziek worden, worden bijgevolg tegengewerkt door hun werkgever in het zoeken naar een juiste diagnose of behandeling. Volgens de Chinese wet moeten contracten eventuele gezondheidsrisico’s vermelden, dit is echter vaak niet het geval.

Overeem: ‘In China zijn er geen private vakbonden, enkel de staatsvakbond. Die is voor zover we weten op dit moment niet actief op het dossier. Mensen die zich ziek melden of compensatie vragen bij hun werkgever botsen vaak op weerstand.’

De fabrieken waar het over gaat in het rapport zijn vaak leveranciers aan bekende merken, zoals het notoire Foxconn, dat vooral bekend is door de golf aan zelfmoordpogingen van werknemers in hun fabrieken in 2010. In het rapport passeren alle groten namen als Apple, Samsung, Nokia, Philips en nog vele andere de revue.

Overeem: ‘Een bedrijf als Apple zal zeggen dat ze zich van het probleem bewust zijn en er naar handelen. Dit is niet onwaar want ze hebben een beleid en ondernemen bepaalde actie. Maar uit het rapport blijkt desalniettemin dat er nog van alles misloopt. Ze doen dus nog niet genoeg.’

The Chemical Challenge

Daarom lanceerde het GoodElectronics Network de ‘Chemical Challenge’ die bedrijven er toe moet aanzetten om beter met dit probleem om te gaan. ‘Het is een soort manifest dat pleit voor een mentaliteitswijziging. Het is niet genoeg dat werknemers meer informatie over hun omstandigheden krijgen, maar ze moeten ook beter getraind worden. Er moet een situatie komen waarin werknemers zich kunnen organiseren en onderhandelen over hun rechten.’ Aldus Overeem.

Hiernaast stelt de ‘Chemical Challenge’ ook dat bedrijven transparanter moeten zijn over de producten en chemische processen die in hun assemblagelijn gebruikt worden, opdat onderzoeksgroepen en media dit kunnen controleren.

Zhang Pings* verhaal
Tegen de tijd dat Zhang Ping gehospitaliseerd werd in 2013 leed hij al aan acute leukemie. Hij werkte in een bedrijf waar hij frequent in contact kwam met het oplosmiddel nafta en antiroest middel. Ondanks dat hij een diagnose van werkgerelateerde leukemie had gekregen, was het bedrijf onwillig om de medische kosten van Zhang te betalen, omdat ze vreesden dat het een negatieve impact op de productie zou hebben.
Zhang beweerde dat klanten wel degelijk de fabriek kwamen controleren: ‘we begonnen de voorbereiding voor de inspectie enkele dagen op voorhand. Het management leerde ons hoe we op enquêtes antwoord moesten geven. We werden beloond als we juist antwoordden.’ (bron: GoodElectronics Network)

Dit zal echter geen sinecure zijn, aangezien tienduizenden bedrijven in de Parelrivierdelta alleen al in de elektronische sector aanwezig zijn. De smartphone die in het westen op de markt komt heeft onderdelen uit verschillende fabrieken, die niet allemaal even makkelijk te controleren zijn.

De reële kostprijs

Een oorzaak van het probleem is dat de vraag naar goedkope elektronica enorm is, waardoor bedrijven er alles aan gaan doen om op een zo goedkoop mogelijke manier te produceren. Hoewel smartphones niet goedkoop zijn, representeert de prijs niet de reële kost.

‘Als je alle kosten van de productie van een smartphone werkelijk zou becijferen en doorrekenen in de winkelprijs van een telefoon, zou dat voor smartphonegebruikers een enorme eyeopener zijn’, aldus Overeem.

‘Ecologische en sociale kosten worden op dit moment niet doorgerekend aan de consument, maar blijken voor de rekening van arbeiders in China, naast mijnwerkers in Afrika, en nog vele anderen te zijn.’

Zowel ecologische als sociale kosten in het productieproces, zoals vervuiling en slechte arbeidsomstandigheden, worden op dit moment niet doorgerekend aan de consument, maar blijken voor de rekening van arbeiders in China, naast mijnwerkers in Afrika, en nog vele anderen te zijn.

De Zwitserse NGO, Brot für Alle, heeft naar aanleiding van dit rapport er voor kunnen zorgen dat Swisscom, de tegenhanger van Belgacom, kunnen bewegen om te eisen dat Benzeen uit het productieproces van door hen verkochte Smartphones wordt gehaald. Andere telecombedrijven hebben nog niet gereageerd.

Een van de oplossingen is de consument duurzamer met zijn elektronische producten te laten omgaan. De gemiddelde smartphone wordt twee jaar gebruikt, waarna hij vervangen wordt door een nieuwere versie. Door vernieuwende software kunnen oudere modellen niet meer mee, en eens een component gebroken is, wordt heel het toestel weggegooid.

Modulaire telefoons, smartphones waarbij elk onderdeel afzonderlijk te vervangen is, en zo de levensduur stijgt, lijken een oplossing te bieden op deze problemen. Sinds Google echter zijn Ara project heeft geannuleerd is het niet duidelijk hoeveel toekomst hierin zit. Op dit moment lijken initiatieven als Fairphone, duurzame en ethisch vervaardigde smartphones, eerder druppels op een hete plaat. 

*De namen van de arbeiders in dit artikel zijn om privacyredenen gewijzigd. 

** Hoewel Foxconn niet bij naam genoemd wordt herkende het bedrijf zich wel in deze zaak. Foxconn claimt dat wat in het rapport staat niet waar is, zonder verdere uitleg te geven. SOMO is in onderhandeling met Foxconn over het verstrekken van medische documenten die duidelijkheid in deze zaak moeten scheppen.