Wie wordt Big Brother 2014?

1. Chipbandjes Rock Werchter

Festivalorganisator Live Nation experimenteert sinds vorig jaar met slimme polsbandjes op Rock Werchter. Die bevatten een elektronische RFID-chip (Radio Frequency Identification), waarmee de organisatie vooral aan crowd control wil doen.

De toepassingen zijn echter veel talrijker: koppel je bandje aan Facebook en krijgt een pak voordelen en kortingen toegeworpen op de weide. Het festival en zijn partners verzamelen zo een heleboel persoonlijke data van de bezoekers. Daarmee wordt niet alleen de aangifteplicht geschonden, de bezoeker werd ook niet voldoende ingelicht van het bestaan van het systeem. Een handig speeltje of privacyschending?

2. Dataretentiewet

Het surf-, mail-  en telefoonverkeer van de burgers wordt zo gecontroleerd in naam van de strijd tegen terrorisme.

Conform de Europese richtlijnen van 2009, nam België eind 2013 de dataretentiewet aan die alle internetproviders en telecombedrijven ertoe verplicht om een heleboel metadata bij te houden. Het surf-, mail- en telefoonverkeer van de burgers wordt zo gecontroleerd in naam van de strijd tegen terrorisme.

Volgens de Liga voor Mensenrechten vormt de wet een inbreuk op fundamentele rechten zoals het recht op privacy en de vrijheid van meningsuiting. In april 2014 veroordeelde het Europees Hof van Justitie dit beleid van controle en zo werd de EU-dataretentierichtlijn vernietigd. In België is het nog wachten op een beslissing van het Belgisch Grondwettelijk Hof.

3. eCall

Vanaf oktober 2015 krijgen alle nieuwe Europese wagens het verplichte eCall-systeem aan boord. Dat is een soort zwarte doos die automatisch GPS-coördinaten en specifieke informatie doorstuurt naar de hulpdiensten bij een ongeval. Uiteraard zeer interessant, want snellere hulpverlening kan mensenlevens redden.

Er zijn ook tal van uitbreidingen van de nieuwe technologie mogelijk, en die wekken bezorgdheid op. Snelheidsanalyses en het continu volgen van een wagen zijn maar enkele voorbeelden die de privacy van de bestuurder kunnen schenden. Volgens de Liga vereist het systeem garanties voor databescherming en een goed evenwicht tussen veiligheid en privacy.

4. Louis Michel

Dankzij de website Lobbyplag en tv-programma Panorama kwam onlangs aan het licht dat Europarlementslid Louis Michel (MR) serieuze pogingen deed om de privacywetgeving in Europa te beïnvloeden, onder druk van de krachtige bedrijfslobby. De Belgische liberaal diende maar liefst 158 privacy-onvriendelijke amendementen in.

‘Dat de lobby onze privacy onder druk zet, is één zaak’, zegt de Liga voor Mensenrechten. ‘Verkozen parlementsleden dienen de privacy van Europese burgers daarom nog niet te verpatsen aan de hoogst biedende.’

5. Privacy te koop

Als vijfde kandidaat werpt de Liga de online commercialisering van privacy op. Persoonsgegevens worden als de meest courante munt in cyberspace beschreven. ‘Wie privacy wil, zal daar voor betalen’, denken steeds meer bedrijven die privacyvriendelijke tools aanbieden en zich als beschermer van onze vrijheid opwerpen.

Zullen we in de toekomst betalen met geld om onze privacy te waarborgen of staan we toch liever onze persoonsgegevens af? Een kwestie van commercialiseren versus basisrechten beschermen.

6. Yves Liégeois

Velen waren verontwaardigd over het feit dat dat precies het vermoeden van onschuld omkeert: iedereen is mogelijk misdadiger.

In november 2013 pleitte toenmalig Antwerps procureur-generaal Yves Liégeois in een interview aan De Standaard voor het voorstel om van elke pasgeboren baby een DNA-staal af te nemen en op te slaan in een nationale databank, mits strenge criteria. Velen waren verontwaardigd over het feit dat dat precies het vermoeden van onschuld omkeert: iedereen is mogelijk misdadiger.

Naast de morele en wettelijke bezwaren, hangen er ook risico’s aan vast. Onterechte beschuldigingen, menselijke fouten, hacking,.. Volgens de LvM mogen politie en justitie privacy en persoonlijke vrijheden niet ondergeschikt maken aan veiligheid.

7. Sharenting

Een nieuwe generatie ouders gooit de privacy van haar kinderen meer en meer te grabbel op sociale media. Deze sharende ouders (sharents) laten dus - niet zelden onder maatschappelijke druk - een digitale voetafdruk van hun jonge spruit achter, zonder verder na te denken over de risico’s en gevolgen op diens verdere leven.

Experts stellen dat deze behoefte aan verbinding en intimiteit geen probleem is, maar roepen toch op tot meer mediawijsheid. Voorzichtigheid blijft geboden om de virtuele anonimiteit van het kind intact te houden.

8. Smartphones

Smartphones spelen meer informatie door dan velen denken. Via allerlei handige apps ontfutselen bedrijven ook persoonlijke voorkeuren, locaties en andere private gegevens. Die metadata vertellen heel wat meer over de gebruiker dan hij zelf denkt. Zit Big Brother al in onze broekzak?

9. Verkopen van persoonsgegevens

Bedrijven en reclamemakers komen graag met een grote zak poen over de brug voor die data.

Er valt veel geld te verdienen met de verkoop van persoonsgegevens. Bedrijven en reclamemakers komen graag met een grote zak poen over de brug voor die data, waarmee ze gerichter kunnen adverteren.  De commercialisering van persoonsgegevens door onder andere banken en gemeenten gaat in tegen het recht op privacy, behalve als de betrokkene zijn toestemming geeft. Dat akkoord geven klanten maar al te makkelijk voor tal van voordelen. Maar bij wie belanden de gegevens en wat gebeurt ermee? Een gebrek aan controle doet het risico op misbruik erg toenemen, meent de Liga.

Op 4 juni weten we wie de opvolgers worden van de automatische nummerplaatherkenning (juryprijs) en de surveillerende bedrijven als ‘Big Brother op de werkvloer’ (publieksprijs). Voor die publieksprijs kan u via bigbrotherawards.be tot 28 mei stemmen op een van de negen genomineerden.