WikiLeaks lekt handelsverdrag dat multinationals meer macht geeft dan regeringen

TiSA, het Trade in Services Agreement, is het grootste, maar tegelijkertijd minst besproken van de drie “T-verdragen”. Al sinds 2013 onderhandelen 23 leden van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), waaronder de EU en de VS, over het akkoord. En dat gebeurt net zoals bij het Trans Pacific Partnership (TTP) en het Trans-Atlantic Trade and Investment Partnership (TTIP)  bijna volledig in het geheim.

In de loop van 1 en 2 juli publiceerde klokkenluiderswebsite WikiLeaks  een nieuwe reeks documenten en bijlagen van de onderhandelingen, samen met een expertanalyse. Volgens de website demonstreren de documenten het gevaar van handelsovereenkomsten die achter gesloten deuren gesloten worden.

Het verdrag moet de dienstenhandel tussen de leden vergemakkelijken. Eenmaal de overeenkomst rond is tussen de onderhandelende landen, willen die ook andere  WTO-leden laten aansluiten, zodat TiSA onderdeel kan worden van de Algemene Overeenkomst over Handel en Diensten (GATS) van de WTO.

Deregulatie en privatisering

Julian Assange zei in een persmededeling dat de nieuwe documenten aantonen dat TiSA in verregaande mate de regulerende macht van de overheden beknot, en grote internationale bedrijven bevoordeelt tegenover lokale dienstverleners. Verder zou het een benadeling van minder ontwikkelde landen betreffen.

De onderhandelende landen bezitten samen zo’n twee derde van het globaal BBP.

Diensten, of de economie van niet-fysieke goederen, maken volgens cijfers van de Wereldbank maar liefst 75 procent van de Europese economie en 80 procent van de Amerikaanse economie uit. Zelfs in minder ontwikkelde landen, zoals Pakistan, is dienstverlening goed voor 53 procent.

De onderhandelende landen bezitten samen zo’n twee derde van het globaal BBP. Net zoals in de andere twee T-verdragen zit geen enkele van de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) mee aan tafel.

Professor Jane Kelsey van de Universiteit van Auckland deed een analyse van het kerndocument in opdracht van WikiLeaks. ‘Deze tekst is verder bewijs dat TiSA een strategie is om andere overheden in de WTO te omzeilen en het dienstenakkoord te herschrijven ten voordele van private bedrijven.’ Volgens Kelsey maakt de tekst duidelijk dat TiSA een bedreiging vormt voor het recht van overheden om te reguleren voor het welzijn van de staat en de burgers.

Raj Bahla, voormalige afgevaardigde naar de VN-Conventie inzake Internationaal Handelsrecht (UNCITRAL), bekritiseert de positie van de Amerikanen: ‘De VS blijven hun retoriek van vrijhandel doorzetten, maar in werkelijkheid nemen ze een zeer mercantilistische positie in,’ zei hij aan Sputnik News. ‘De Amerikanen zijn gefrustreerd door de grensbarrières die ontwikkelingslanden gebruiken om hun markten af te schermen.’

Fast-track

In de VS groeit het protest over geheime handelsverdragen zoals TTP, TTIP en TiSA, in het bijzonder over de manier waarop de verdragen tot stand komen. Onder “fast-track” heeft de president de autoriteit om internationale handelsverdragen door te duwen zonder inspraak van het Amerikaanse Congres.

‘Onder het voorwendsel van vrijhandel krijgt een groep technocraten alle macht.’

David Singh Grewal, leraar Internationaal Handelsrecht aan de universiteit van Yale, waarschuwt voor “regeren door handelsverdrag”. ‘Onder het voorwendsel van vrijhandel krijgt een groep technocraten alle macht. Ze kunnen de wereld vorm geven achter gesloten deuren, onder invloed van firma’s en lobbygroepen, zonder controle door het volk.’

De eerste kritiek op TiSA startte in juni 2014, toen WikiLeaks de ontwerptekst voor de bijlage ‘Financiële Dienstverlening’ van het akkoord lekte. Het protest kreeg een nieuwe adem bij het begin van juni 2015: WikiLeaks publiceerde toen 17 bijlageteksten.

De laatste reeks publicaties valt vier dagen voor aanvang van nieuwe onderhandelingen over het akkoord. Na het afronden van het akkoord hadden de documenten nog vijf jaar geheim moeten blijven.