Migranten en vluchtelingen niet op een hoopje gooien

Het vulkanische landschap, niet ver van Molyvos, wordt ontsierd door een berg van reddingsvesten, rubberboten en verloren kledingstukken. Deze worden hier gedumpt nadat vluchtelingen toekomen of aanspoelen op het Griekse eiland Lesbos. Volgens de laatste cijfers van UNHCR zijn deze week nog 145 mensen aangekomen op Lesbos. De ‘mountain of misery’ ook wel ‘the graveyard of lifejackets’ genoemd, getuigt van de trieste Europese migratiepolitiek. Exacte cijfers over de levens die de gevaarlijke tocht naar Europa heeft geëist zijn er niet, maar het aantal wordt geschat op enkele duizenden. Een gebrek aan legale toegangswegen naar veilige landen, dwingt vluchtelingen deze calvarietocht af te leggen.

Schamele tentjes aan de rand van kamp Moria werden tijdelijk afgebroken om na het bezoek van de hoge functionaris terug op te zetten.

Na een bezoek aan Lesbos eerder deze week, riep EU-commissaris Dimitri Avramopoulos EU-landen op om de situatie van migranten op de Griekse eilanden te verbeteren. Voor de komst van de EU-commissaris werden de vluchtelingenkampen onderworpen aan een heuse schoonmaakactie. Schamele tentjes aan de rand van kamp Moria werden tijdelijk afgebroken om na het bezoek van de hoge functionaris terug op te zetten.

Als reactie op de mensonwaardige omstandigheden in kamp Moria, zei een vluchteling: ‘No smile here, I have lost my smile in my hometown.’ Ondertussen heeft Frontex (Europees agentschap voor de bewaking van buitengrenzen) extra deskundigen aangesteld, die zullen instaan voor de deportatie van migranten uit de EU. In 2016 coördineerde Frontex de terugkeer van 10.700 migranten. In het kader van de EU-deal met Turkije stond Frontex Griekenland bij in de terugkeer van 908 mensen naar Turkije.

Vluchteling versus migrant

Het is opmerkelijk dat Europese politici de begrippen ‘vluchteling’ en ‘migrant’ vaak door elkaar gebruiken.

Volgens de Conventie van Genève uit 1951, ontvluchten vluchtelingen hun land omwille van oorlog of vervolging en kunnen dus niet teruggestuurd worden naar hun land van herkomst. Bij aankomst in Europa, kunnen vluchtelingen dan (tijdelijk) asiel aanvragen.

Migranten verhuizen (vrijwillig) van het ene land naar het andere en zijn veelal op zoek naar een beter leven. Wanneer migranten aankomen zonder geldige verblijfspapieren, kunnen zij dus eenvoudiger teruggestuurd worden naar hun land van herkomst. Vandaar dat heel wat Europese politici vluchtelingen als migranten beschrijven in het kader van hun ontradingsbeleid. Dat dit ontradingsbeleid tot doffe ellende leidt bij duizenden onschuldige mensen, daar wordt nauwelijks bij stilgestaan.

Naast de trieste Europese migratiepolitiek mag solidariteit niet uit het oog verloren worden. Waar de overheid ontbreekt, springen humanitaire organisaties bij en spelen lokale actoren een positieve rol.

Pennenzak

Mosaik, een cultureel centrum gevestigd in Mytilini, geeft reddingsvesten een tweede leven als aanvulling op de hulp die humanitaire organisaties bieden in de Griekse vluchtelingenkampen. In dit centrum recycleren vluchtelingen reddingsvesten tot een laptopzak, een pennenzak, een paspoortzakje. Dit werk biedt nieuwe perspectieven in afwachting van de asielprocedure, die vaak maanden aansleept.

Verder organiseert Mosaik ook creatieve workshops, taallessen en legale ondersteuning voor vluchtelingen. Dit unieke project geeft vluchtelingen de kans hun menselijke waardigheid opnieuw te versterken die ze verloren hebben tijdens de gevaarlijke oversteek naar Europa en hun verblijf in vluchtelingenkampen.

Op Lesbos zal kamp Moria alvast verder uitbreiden met nieuwe tenten om de bijkomende vluchtelingen te huisvesten. Het is maar afwachten hoe EU-landen verder reageren op de aanmaning van EU-commissaris Dimitri Avramopoulos om meer asielzoekers uit Griekenland op te nemen. Tenslotte sluit ik mij aan bij het woordgebruik van UNHCR: vluchtelingen en migranten afzonderlijk benoemen zorgt ervoor dat hun rechten gerespecteerd blijven.

Eveline Vandevelde is als vrijwillig hulpverlener actief in kamp Moria op het eiland Lesbos.