Evenwicht in Gaza?

‘Of ik het Palestijnse standpunt wou komen vertellen in de studio’, vroeg het productiehuis. Ook in de uitzending zou de hoofdredacteur van Joods Actueel Michael Freilich zitten, die het Israëlische standpunt kwam verdedigen. Ik bedankte feestelijk voor de aangeboden brok polarisering. En ik verbaasde me alweer voor die heersende neiging om, onder het mom van een gebalanceerde aanpak, de twee standpunten tegenover of naast elkaar te zetten.

Alsof ook de Palestijnen Israëlisch – voormalig Palestijns notabene – land zijn gaan bezetten, alsof ook de Palestijnen kolonies bouwen, muren en checkpoints optrekken, alsof ook zij de economie van de andere partij doodknijpen, de mobiliteit en waardigheid van de Israëli’s afnemen. Alsof het de Palestijnen zijn die Israëlische burgers opsluiten in een overbevolkte kooi om er vervolgens bommen op te gooien, ‘kwestie van zelfverdediging’.

Équidistance

Het was de Waalse liberaal Louis Michel die, toen hij nog buitenlandminister was, de term ‘équidistance’ introduceerde als methode om het Israëlisch-Palestijns conflict te benaderen. Daarmee schaarde Michel zich achter de Europese lijn en zette hij een punt achter de kritische houding die België de jaren ervoor had aangenomen. Die Europese lijn gaat ervan uit dat dit conflict er een is van twee gelijke partijen, en niet dat van een bezettende macht die een bezet volk onderdrukt. In het afgelopen decennium normaliseerden we dus de betrekkingen met Israël, we bouwden via samenwerkingsprogramma’s onze economische, militaire en culturele relaties verder op, en verzegelden de diplomatieke.

We kondigden luidkeels een sanctieregime af toen Hamas in 2006 de verkiezingen won, praatten voortaan enkel met de Palestijnse Autoriteit en stopten hen geld toe om de economische verstikking van de bezetting te kunnen overleven. We trokken het gordijn dicht, staken het onrecht tegenover de Palestijnen erachter, en bleven zwijgen toen Israël de deur van Gaza op slot deed en de sleutel inslikte.

We verslikten ons even in verontwaardiging toen Israël in 2008 Gaza aanviel en riepen dat dit een disproportioneel en ongeoorloofd antwoord op de Palestijnse qassamrakketten was. Van het Goldstone-rapport dat maanden later de schendingen van het internationaal recht tijdens de Gaza-oorlog in 2008 onderzocht, werd echter brandhout gemaakt toen Richard Goldstone twee jaar later enkele nuances wilde aanbrengen. Ook al bleven zijn conclusies overeind — zowel Hamas als Israël hadden zich schuldig gemaakt aan schendingen van mensenrechten, maar al te graag werd die nuance geïnterpreteerd als een vingerwijzing naar Hamas als eigenlijke aanstoker.

Het gevraagde onafhankelijk onderzoek over de schendingen kwam er nooit. De geplande update van de diplomatieke en handelsrelaties tussen Brussel en Tel Aviv die na de Gaza-oorlog werd bevroren , kwam er wel. De voorbije zomer werd die upgrade geconsolideerd in maar liefst zestig activiteiten. Alsof de Gaza-oorlog niet plaatsgevonden had, de doden niet gevallen waren en de ononderbroken bezetting van de Palestijnse Gebieden een fabel was.

November 2012

De dood van 1400 Palestijnen en dertien Israëli’s tijdens de Gaza-oorlog verhinderde niet dat exact vier jaar later mensenlevens in de vernieling worden geschoten. We verwonderen ons wie de lont voor een nieuwe Gaza-oorlog nu weer heeft aangestoken. Het recht op zelfverdediging geven we aan Israël, niet aan Hamas dat toeliet dat raketten werden afgevuurd die voor het eerst Tel Aviv en Jeruzalem bereikten. We tellen, voorgefluisterd door Israël, de raketten die vanuit Gaza werden afgevuurd, we tellen de drie Israëlische doden, stellen niet de vraag hoeveel oorlogsprojectielen Israël afvuurde om 110 Palestijnen te doden. We zetten geen vraagtekens over de manier waarop Ahmed al-Jabari, de tweede man van Hamas in Gaza, door Israël, volledig in strijd met de internationale wetgeving, werd uitgeschakeld. We vragen ons ook niet echt af waarom hij werd gedood.

Gelukkig kwamen er langs Israëlische kant wel degelijk kritieken. Gershon Baskin, de Israëlische toponderhandelaar die rechtstreeks was betrokken bij de vrijlating van de Israëlische soldaat Galid Shalit, noemt in de New York Times de uitschakeling van Jabari een kortzichtige moordaanslag. ‘Jabari was geen man van vrede’, schrijft Baskin. ‘Hij was de man die Shalit gedurende jaren gevangen hield maar hij was ook de man die hem wel degelijk in leven hield en goed verzorgde.’ Jabari had een paar uur voor zijn dood een voorstel tot staakt-het-vuren in handen gekregen. Israël wachtte zijn antwoord niet af, volgens Baskin alweer een kans minder op een langetermijn staakt-het-vuren. Want wie binnen Hamas zou deze strateeg vervangen?

Bedoelingen

Over wat Hamas nu exact wil, zijn de meningen verdeeld. Volgens velen, onder meer een voormalige topman van Shin Bet, Ami Ayalon, wil Hamas de Israëli’s tot een grondoffensief in Gaza verleiden, massaal soldaten doden en de overwinning opeisen. Volgens Baskin zouden, naast Jabari, sleutelfiguren bij Hamas wel degelijk voor een staakt-het-vuren getekend hebben omdat ze wisten dat hun flauwe raketten een sterke reactie van Israël, met burgerdoden, zouden oproepen. Toen ik de Amerikaanse Gaza-experte Sara Roy vroeg naar antwoorden rond de Gazaanse raketten, bleek ze overbevraagd.

‘Maar’, schreef ze, ‘kijk toch gewoon naar de bredere context waarin Gaza zit. Kijk naar de politiek van Israël ten opzichte van datzelfde Gaza, en begrijp dat dit stukje land gedurende jaren onderwerp is geweest van een systematische voortdurende aanranding door Israël.’ Roy verwees daarbij ook naar de jarenlange gifinspuiting die Israël de economie in Gaza toediende door de import van goederen en diensten naar Gaza sterk te beperken en de export  volledig af te sluiten. Dit gaat niet om een nieuwe conflictronde, maar om een zoveelste hoofdstuk. En daar ligt een groot deel van het antwoord, aldus Roy.

Over wat Israël wil, zijn de meningen eveneens verdeeld, ook langs pro-Israëlische zijde. Er rijzen vragen over de kortetermijnstrategie van Israël tegenover de raketten van Gaza. De Amerikaanse journaliste Janine Zacharia noemt de Israëlische operatie gerechtvaardigd maar dom. ‘De waarheid is dat Israël verwikkeld is in een oorlog met Gaza en Hamas voor vijf jaar, zonder enig plan buiten dat van een onverstandige militaire strategie. Israël heeft nood aan een meer gesofisticeerd, diplomatischer langetermijnbeleid om met Gaza om te gaan, en met alle dreigingen daarbuiten – Syrie, Hezbollah in Libanon, Egypte misschien.’ 

En Michal Vasser, een Israëlische burger, inwoner van de kibboets Kfar Aza, niet ver van Gaza schreef: ‘Als je me wil verdedigen, zend dan alstublieft geen Israëlische troepen naar Gaza. Denk aan een langetermijnoplossing en niet aan de volgende verkiezingen. Stop met het doden van burgers aan de andere kant teneinde me te verdedigen.’

Mocht iemand daarover twijfelen: geen enkele Palestijnse burger in Gaza wil deze oorlog. Wie de propaganda gelooft dat de burgers in Gaza op dit moment collectief staan te roepen om meer raketten af te vuren, is bijna net zo cynisch als de tip om weg te vluchten, een tip die gisteren op flyers uit Israëlische vliegtuigen gedropt werd in Beit Lahiya en Beit Hanoun.

Kunnen we dan nu die term ‘équidistance’ tot een prop vouwen en in de papiermand gooien? Laten we in de eerste plaats ‘équiproche’ kijken naar het recht op zelfbeschikking, leven en waardigheid voor alle burgers die betrokken zijn in het conflict, dus ook de Palestijnse.