Nieuw CETA: geen verraad of nederlaag. Een overwinning.

Niemand zal ontkennen dat Wallonië gedurende een lange week heel Europa op zijn kop heeft gezet. Het verzet tegen ongebreidelde vrijhandel en het aanstormende TTIP kan zich optrekken aan de baanbrekend werk dat dankzij Wallonië geleverd is. 

  • CC Floris Van Cauwelaert BY-NC-ND 2.0 CC Floris Van Cauwelaert BY-NC-ND 2.0
  • CC Floris Van Cauwelaert BY-NC-ND 2.0 CC Floris Van Cauwelaert BY-NC-ND 2.0
  • CC Floris Van Cauwelaert BY-NC-ND 2.0 CC Floris Van Cauwelaert BY-NC-ND 2.0
  • CC Floris Van Cauwelaert BY-NC-ND 2.0 CC Floris Van Cauwelaert BY-NC-ND 2.0
  • CC Floris Van Cauwelaert BY-NC-ND 2.0 CC Floris Van Cauwelaert BY-NC-ND 2.0

De ‘njet’ van de Waalse regering kwam voor velen in Vlaanderen als een donderslag bij heldere hemel. Nochtans had het Waals parlement reeds op 27 april te kennen gegeven dat het verdrag niet goedgekeurd kon worden.

Op 17 oktober gaf de Waalse regering te kennen dat ze haar veto ging gebruiken en aldus de Federale regering verhinderd zo worden het CETA te ondertekenen.

Wallonië gijzelt EU

De reactie -in de dubbele zin van het woord- liet niet op zich wachten.

Magnette werd reputatieschade verweten en vooral een ondemocratische houding want ‘hoe is het in hemelsnaam mogelijk dat een regio van 3,6 miljoen inwoners heel de EU, goed voor 500 miljoen inwoners, én Canada durft te gijzelen!?!’

Dit is een ironisch gevolg van de Vlaamse drang naar zelfbestuur waardoor de gefedereerde entiteiten inzake internationale juridische verbintenissen een veto-recht hebben bekomen.

Wallonië, gevolgd door het Brussels hoofdstedelijk Gewest en de Duitstalige gemeenschap gebruikten dat grondwettelijk democratisch recht.

Dit is dik tegen de zin van de neoliberale-vrijhandel fanclub die we in Vlaanderen bij NVA, Open VLD en CDV terugvinden en die zelfs geen oren hadden naar een plenair debat in het Vlaams parlement over het onderwerp.

De Europese commissie was sinds een jaar op de hoogte dat de Waalse regering weigerde haar goedkeuring te geven. Hierrond vond in het Waals parlement een ruime bespreking plaats met hoorzitting van vertegenwoordigers van de civiele maatschappij.

Druk van onderuit

De druk van onderuit was dan ook zeer significant. Vakbonden, ngo’s, landbouwerssyndicaten, de kmo-ondernemers met daar bovenop, de socialistische beweging met al haar vertakkingen alsook Franstalige partijen Ecolo en PTB waren allen gemobiliseerd.

De politieke conjunctuur speelt uiteraard ook een rol. De Franstalige socialisten hebben sinds 2014 in de oppositie heel wat pluimen verloren.

Nochtans is er een wezenlijke verlinksing van hun standpunten en paste voormalig premier Elio Di Rupo een quasi maoïstische zelfkritiek toe betreffende de werkloosheidshervorming die onder zijn premierschap werd uitgevoerd.

Tot dusver bracht dit geen zoden aan de dijk, wat ook een indicatie is dat de ontgoocheling en het wantrouwen heel diep zit.

Is het resultaat van de weigering van Magnette op donderdag 27 oktober nu een overwinning of een goed verborgen capitulatie?

Ook Ecolo stagneert en het zijn dus vooral de kameraden van de Parti du Travail de Belgique -de Franstalige vleugel van de PVDA- met Raoul Hedebouw als boegbeeld die hun steun onder de publieke opinie zien uitgroeien tot 14 procent.

Er is een electorale aardbeving op komst ter linkerzijde en bijgevolg moest de PS het wel over een andere boeg gooien: geen woorden maar daden.

Is het resultaat van de weigering van Magnette op donderdag 27 oktober nu een overwinning of een goed verborgen capitulatie? Velen vragen het zich af en dat heeft wellicht ook te maken met de reële dramatisering die eraan is vooraf gegaan.

Volgens Guy Verhofstadt moest België kost wat kost tekenen en dit ‘zelfs zonder Waalse goedkeuring’.

Eerst enkelvoudig, nu gemengd

Maar de politieke kostprijs voor de MR was torenhoog. Martin Schultz, de Duitse sociaaldemocraat en voorzitter van het EP werd uitgestuurd om Paul Magnette te overhalen zijn stugge houding achterwege te laten.

Diezelfde Martin Schultz verhinderde echter in 2015 een stemming van het Europees parlement met betrekking tot CETA. Oorspronkelijk was het CETA volgens de Commissie niets anders dan een enkelvoudig vrijhandelsakkoord.

Voor een gemengd akkoord moet een veertigtal parlementen van lidstaten of deelstatenmaar ook zijn ratificatie geven. Zo kon de Waalse zandkorrel de machinerie verlammen.

Onder druk van onder meer de Franse regering aanvaardde men dat het een gemengd verdrag moest worden.

Wat is de nuance? Een enkelvoudig vrijhandelsakkoord heeft de facto dezelfde waarde als een gemengd verdrag, maar wordt zonder parlementaire ratificatie van de lidstaten geïmplementeerd.

Enkel een goedkeuring van de Commissie en Raad volstaan.

Voor een gemengd akkoord volstaat de instemming van de executieven van de lidstaten niet, een veertigtal parlementen van lidstaten of deelstatenmaar moet ook zijn ratificatie geven. Zo kon de Waalse zandkorrel de machinerie verlammen.

Dankzij het werk van vele klokkenluiders en de mobilisaties van academici en sociale bewegingen had men ook begrepen dat CETA het paard van Troje was van TTIP.

Honderden steden en regio’s hebben zich TTIP-CETA vrij verklaard (zie kaartje) terwijl in Duitsland een class action loopt voor het Grondwettelijk Hof met meer dan 100.000 ondertekenaars.

Canada, land van de Amerikaanse multinationals

Waarom is CETA zo belangrijk? Het verdrag met Canada betreft de handel tussen een dwerg van 36 miljoen inwoners en de Europese reus die er 500 miljoen telt.

Canada is echter ook een land waar Amerikaanse multinationals vele filialen hebben waardoor ze, mits de nodige flexibiliteit, op onrechtstreekse wijze toegang krijgen tot de Europese bodem.

Ook daarom hechtte de Commissie veel belang aan dit akkoord omdat het bepalend zou zijn voor wat zou volgen, namelijk het Transtatlantisch vrijhandelsakkoord dat ditmaal rechtstreeks de VS betreft.

Volgens Hillary Clinton is er nood aan een ‘economische NAVO’ -zij koos voor deze term- om op wereldvlak China en Rusland te overtroeven. De toplagen van de EU delen deze mening.

De weigering van Wallonië onder leiding van Magnette heeft de discussie over het CETA opnieuw geopend.

Twist- en knelpunten

Volgens Magnette was het CETA niet ondertekenbaar zolang de geschillenrechtbanken (ICS) advocaten de macht geven over compensaties en het inschatten of eventuele economische schade geleden is ten gevolge van bepaalde normen en wetten.

Volgens universitaire studies zou CETA 23.000 jobs kosten in Canada en meer dan 200.000 in de EU.

In het jargon van de multinationals spreekt men zelfs over ‘onrechtstreekse onteigening’ ten gevolge van sociale wetten of milieuregelgeving.

Dit is geen hersenschim, Amerikaanse multinationals hebben zowel in Mexico als in Canada lelijk huisgehouden en voor miljoenen dollars schadeclaims bekomen vanwege de overheid.

Naast dit essentieel twistpunt is er de algemene opvatting waarbij soevereiniteit ondergeschikt wordt aan de vrijheid van commercie.

Minder strikte landbouwregels maken voedsel goedkoper en geven de industriële landbouw een voorsprong. Hormonenvlees, chloorkippen, ggo’s kunnen dan de rekken van onze supermarkten veroveren.

Volgens universitaire studies zou CETA 23.000 jobs kosten in Canada en meer dan 200.000 in de EU.

Daarom is het belangrijk dat niet alleen de wetgever nog steeds soeverein regels en normen kan uitwerken maar ook dat openbare dienstverlening en non-profit sector expliciet buiten de actieradius blijven van het vrijhandelsakkoord.

Stok achter de deur

De onderhandelingen werden gevoerd op verschillende niveaus en uiteindelijk werd er donderdag een compromis bereikt.

Wat stelt dit compromis voor? Twee documenten werden met wederzijds instemming aanvaard. Er werd enerzijds een Interpretatief instrument uitgewerkt en anderzijds een Belgsiche verklaring.

Het eerste document heeft betrekking op de wijze waarop het verdrag moet gelezen worden.

De mogelijkheid de vrijwaringsclausule te activeren in geval van marktonevenwicht, is een stok achter de deur tegen sociaalecologische dumping.

Het tweede document -Verklaring van het Koninkrijk België betreffende de voorwaarden inzake de volmachten van de federale staat en de deelstaten voor de ondertekening van CETA- brengt de belangrijkste aspecten omtrent geschillen van het eerste document in kaart.

Deze verklaring vermeldt eveneens de mogelijkheid voor federale of deelstaten een vrijwaringsclausule te activeren in geval van marktonevenwicht.

Ook wanneer dit onevenwicht slechts bij één enkel product wordt vastgesteld’. Dit betekent dat men een stok achter de deur houdt tegen sociaalecologische dumping.

Raoul-Marc Jennar, anderglobalist van het eerste uur publiceert op zijn blog een genuanceerde analyse.

‘In tegenstelling tot wat ik vreesde heeft één van de twee documenten wel degelijk betrekking op het gehele CETA-verdrag. Het interpretatief instrument moet dus door 27 lidstaten en door Canada aanvaard worden als “de leesgids” van het 1600 pagina’s tellend CETA verdrag.’

Het document heeft ook een juridische waarde dat expliciet verwijst naar artikel 31 van de conventie van Wenen met betrekking tot de rechtspraak der verdragen.

Wat mag, wat niet?

Het Interpretatief instrument bevat een aantal opvattingen met betrekking tot de geschillen en stelt dat de staten hun soevereine bevoegdheid behouden om normen en regelgeving uit te vaardigen. Het instrument vermeldt ook wat CETA niet mag doen.

Zo mag het akkoord het recht wetten en regels uit te vaardigen niet in vraag stellen van. Het kan zich niet onttrekken aan de verplichting normen toe te passen die op een hoger beleidsniveau uitgewerkt werden.

CETA mag om sociale en ecologische normen niet verlagen en ook sociale zekerheid en mutualiteiten blijven buiten actieveld

‘Nooit eerder is een tekst van deze aard zo ver gegaan in de in vraagstelling van het neoliberalisme.’

Ten slotte werd de definitie van wat openbare dienstverlening moet zijn verankerd in democratsiche besluitvorming. Staten behouden het voorrecht te nationaliseren.

‘CETA mag de openbare machten niet verhinderen openbare diensten te verlenen daar waar deze voordien werden geleverd door private leveranciers noch diensten in openbare handen te nemen die voordien geprivatiseerd zijn geworden.

Het is niet omdat diensten uitbesteed werden dat ze definitief deel uit maken van het domein van commerciële dienstverlening.’

Volgens Jennar is alleen dit aspect al een kleine revolutie ten opzichte van alle vorige verdragen waarbij gesteld werd dat privatiseringen onomkeerbaar zijn.

Met enig enthousiasme stelt Raoul Marc Jennar ‘nooit eerder is een tekst van deze aard zo ver gegaan in de in vraagstelling van het neoliberalisme.’

Pierre Defraigne, docent internationale economie, gaat in dezelfde richting. Hij vertelde in de Franstalige krant Le Soir dat het CETA akkoord het TTIP verdrag in de kiem gesmoord heeft.

‘De Noord-Amerikaanse multinationals zullen nooit aanvaarden wat CETA nu betekent en in Europa hebben we geen enkele reden te aanvaarden dat TTIP een stap achteruit betekent ten opzichte van het CETA akkoord’ stelt hij onomwonden.

CETA op z’n Belgisch

Daags erna was Charles Michel er als de kippen bij om te zeggen dat er in het 1600 pagina’s tellend verdrag geen jota werd gewijzigd.

Paul Magnette beaamt dit, maar voegt er aan toe de de toevoeging onmiskenbaar een juridische waarde heeft vermits het toegevoegde document expliciet stelt dat het betrekking heeft op het verdrag en aangeeft hoe dit moet geïnterpreteerd worden.

Wie de tijd neemt om beide documenten aandachtig te lezen, begrijpt dat Michel zich in vele zaken heeft moeten schikken.

Charles Michel heeft er wellicht belang bij zijn politiek gezichtsverlies te verhullen na de krachtmeting binnen de Franstalige politieke wereld.

Bovendien heeft hij ook het tweede document ondertekend waarbij hij -en samen met hem ook CDV en NVA- een stappenplan moet volgen over de manier waarop er op Europees vlak moet gehandeld worden en wat er op intra-Belgisch vlak allemaal kan gebeuren.

Wie de tijd neemt om beide documenten aandachtig te lezen, begrijpt dat Michel zich in vele zaken heeft moeten schikken. Zo staat in de Belgische verklaring dat de uiteindelijke ratificatie nog steeds kan geweigerd worden indien bepaalde elementen zouden veranderen. En dat is veelzeggend.

Op hoger niveau is opgelucht dat de crisis voorlopig voorbij is en dat intussen het CETA akkoord ondertekend werd. De Commissie is gewend alles wat liberalisering en vermarkting omkadert te banaliseren of te verwaarlozen.

Juridische bepalingen zijn nu eenmaal een uitdrukking van krachtsverhoudingen en indien nodig zijn verkiezingen -denk maar aan Syriza- of een grondwet een vodje papier. Eerdere afspraken worden niet meer dan woorden in de wind.

Geen verraad maar een (kleine) en niet onbelangrijke overwinning

Men kan op twee manieren reageren… Men kan ontgoocheld zijn dat Paul Magnette uiteindelijk is ‘gezwicht’. Sommigen roepen dan ‘verraad’ en anderen voegen er ‘zie je wel’ aan toe.

Men heeft soms snel de neiging de argumenten van de rechterzijde over te nemen. Volgens hen is er niets aan het CETA verdrag veranderd en bijgevolg zeggen we samen met rechts dat Magnette een kat in een zak gekocht of ons gebakken lucht verkoopt.

Een dergelijke houding neemt dus acte van een nederlaag wat hier mijns inziens niet aan de orde is.

Een compromis moet altijd afgemeten worden aan de krachtsverhoudingen. Op politiek vlak stond Wallonië nagenoeg alleen.

Een compromis moet altijd afgemeten worden aan de krachtsverhoudingen.

De Waalse regering kreeg de steun van de oppositie Ecolo en PTB/PVDA, alsook van meer dan 80 Europarlementsleden. Maar daar bleef het bij.

Onder de 80 europarlementsleden ontbreken heel wat sociaaldemocraten én groenen. Enkel de Europese linkerzijde onderschreef de weerstand volledig.

De vier groene ministers van Dei Grèng die in de regering van Groothertogdom Luxemburg zetelen hebben CETA nooit iets in de weg gelegd.

De Griekse regering van Alexis Tsipras hebben we ook niet gehoord. Op politiek vlak stond Wallonië nagenoeg alleen.

Paul Magnette gaat ongeveer zo ver als de krachtsverhoudingen het mogelijk maken. Hij gaat er overigens prat op van reformist te zijn, wat zoveel betekent dat hij geen revolutionair is. Men moet hem dus ook niet verwijten dat hij geen revolutionair is.

Het zou zinvoller zijn te kijken of hetgeen nu bereikt werd een stap in de goeie richting is, een hervorming in de positieve zin van het woord. Voor mij blijft CETA verwerpelijk maar ik wil ook zaken veranderd zien in de reële wereld waarin we leven.

Strijd tegen TTIP moet nog beginnen

In het vooruitzicht van de strijd tegen het aankomende TTiP lijkt het mij constructiever te stellen dat de strijd in heel Europa nu net opnieuw met volle kracht verder kan gevoerd worden.

Het verzet tegen ongebreidelde vrijhandel en het aanstormende TTIP kan zich optrekken aan een kapstok, met name een document dat aangeeft hoe CETA moet gelezen worden en dat een ontwrichting betekent van het oorspronkelijk verdrag.

Elk parlement zou voorafgaandelijk een advies moeten geven na een ruim maatschappelijk debat.

Het document biedt met andere woorden een sokkel voor de onderhandelingen rond TTIP, wat de methode betreft, is er baanbrekend geleverd.

Elk parlement zou voorafgaandelijk een advies moeten geven na een ruim maatschappelijk debat.

Indien we op deze weg niet heel ver geraken wordt ook duidelijk dat ratificatie van het nieuwe CETA eveneens met klem moet afgewezen worden.

Dit alles geeft de sociale bewegingen en de burgerbewegingen -zoals D19-20- heel wat meer munitie en brandstof. Verkondigen dat Magnette verraad gepleegd heeft of gecapituleerd heeft, is een boodschap die demoraliseert en de basis voor een nederlaag van veel grotere omvang en belang.

Dit is een mobilisatie-perspectief gaat veel verder dan partijtje juridisch worstelen. Ofwel is de tekst dan toch een vodje papier en dan heeft men in Wallonië duidelijk gesteld dat ratificatie onaanvaardbaar is.

Ofwel heeft het een bepalend karakter en dan zullen alle hielenlikkers van het neoliberalisme in het zand bijten. Het is nu te vroeg om te de knoop door te hakken over deze twee mogelijkheden.

Intussen biedt het compromis van 27 oktober alle tegenstanders van CETA en TTIP een referentiekader over wat onaanvaardbaar is inzake vrijhandelsverdragen en dat is ook niet onbelangrijk indien we een pan-europese bewegingen willen uitbouwen, wat nodig én mogelijk is.

Stephen Bouquin is hoogleraar aan de Universiteit Evry-ParisSud en woordvoerder van de linkse beweging Rood!

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.