Krijgt Angela Merkel terecht een eredoctoraat of niet?

Donald Trump wordt president van de Verenigde Staten, de Britten stemden voor een vertrek uit de Europese Unie en figuren als Wilders en Le Pen maken een steile opgang in de peilingen. De meeste Europese leiders doen het in hun broek of lopen extreem rechts achterna, maar Angela Merkel lijkt de enige te zijn die de mensenrechten zoals de menswaardige opvang van vluchtelingen moedig blijft verdedigen. Na het vertrek van Obama zou ze als sterke vrouw in de Europese Unie daarom volgens sommige waarnemers de nieuwe “leider van de vrije wereld” kunnen worden.

Het Europees beleid heeft bij brede lagen van de bevolking voor diepe ontevredenheid gezorgd.

Toch moet dat imago van volksheldin Merkel sterk genuanceerd worden. Het Europees beleid waar zij al jaren de sterke vrouw achter is, heeft bij brede lagen van de bevolking voor diepe ontevredenheid gezorgd. In 2005 keurden de Fransen en de Nederlanders de Europese grondwet af in een referendum. De weggestemde grondwet werd echter in 2007 gewoon doorgedrukt als het Verdrag van Lissabon. En toen de Ieren ook dat verdrag in 2008 in een referendum afkeurden met een massale nil werd er niet geluisterd.

Maar of het nu neen, non of nil was, de leiders van de Europese Unie duwden gewoon door, met Angela Merkel op kop. De grondwet was namelijk nodig om lidstaten beter te kunnen dwingen om het Duitse model van bezuinigingen, loonmatigingen en flexi-jobs toe te passen.

De ontevredenheid over dat beleid uitte zich eerst ter linkerzijde. In 2012 verkozen de Fransen massaal de socialist Hollande boven de zittende president Sarkozy. Maar Hollande volgde de liberale koers van Sarkozy en Merkel en hij kreeg te maken met een van de hevigste sociale bewegingen van de laatste jaren. Nog in 2012 werd in Nederland Diederik Sansom van de PvdA de grote winnaar van de verkiezingen met linkse slogans, om daarna in het neoliberale kabinet van Rutte II te stappen. In 2015 verkozen de Grieken de linkse partij Syriza en zegden meer dan 85% van de Griekse jongeren oxi, neen, tegen het nieuwe Europese memorandum. Maar Frankfurt draaide nog liever de Griekse geldkraan dicht dan te aanvaarden dat de bevolking geen nieuw besparingsdictaat wilde slikken.

Wantrouwen

Ja, veel jongeren zijn voor Europese samenwerking. Maar niet voor de huidige politieke koers in de Europese Unie, waar meer dan één op vijf jongeren zonder werk zit. De enquête Generation What? leert ons dat 82% van de jongeren tussen 18 en 34 jaar in Vlaanderen denkt dat de financiële wereld momenteel regeert, in Duitsland is dat 90%. Slechts 22% heeft vertrouwen in de politiek om de situatie recht te zetten, in Duitsland is dat 35%.

Voor de meerderheid van de Europeanen betekent de EU van Merkel mini-jobs, loonmatigingen, verhoging van de pensioenleeftijd, verhoging van de prijzen, …

Dat wantrouwen komt niet uit de lucht gevallen. Voor de meerderheid van de Europeanen betekent de Europese Unie van Merkel mini-jobs, loonmatigingen, verhoging van de pensioenleeftijd, verhoging van de prijzen, besparingen in de openbare diensten, groeiende jeugdwerkloosheid en toenemende armoede. Tegelijkertijd komen er elke maand nieuwe schandalen uit over de verwevenheid tussen de grootbanken en de Europese Commissie. Zo is José Manuel Barosso meteen na zijn mandaat als voorzitter van de Europese Commissie gaan werken voor Goldman Sachs. Jawel, de bank die de begroting van Griekenland heeft helpen vervalsen en die Barosso had aangeraden om het Griekse volk hier voor te laten opdraaien.

De afkeer voor die Europese politieke kaste die zichzelf bedient met toplonen, overgangspremies en geprivilegieerde connecties met de zakenwereld, terwijl ze de rest van de bevolking dwingt de broeksriem aan te spannen, moet ergens geuit worden. Daar waar een positief alternatief ontbreekt, komen vandaag overal in Europa rechts-populistische proteststemmen op.

Het antwoord van Merkel en co op de Brexit, Le Pen en Wilders is echter meer van hetzelfde. Meer besparingen, meer concurrentie, meer dereguleringen. Maar het Europa van concurrentie en ongelijkheid maakt net de ruimte vrij voor de opkomst van nationalisme.

We moeten de woede tegen het status quo serieus nemen en van onder uit bouwen aan een positief alternatief.

Als we willen voorkomen dat na Trump in de VS ook in Europa figuren als Le Pen, Wilders of Van Grieken aan populariteit blijven winnen, zullen we de woede tegen het status quo serieus moeten nemen en van onder uit bouwen aan een positief alternatief dat de graaicultuur aanpakt, de democratie in ere herstelt en de groeiende ongelijkheid tempert.

Wij zien als studenten dan ook liever een eredoctoraat uitgereikt worden aan politici die proberen om daar werk van te maken. Voor Bernie Sanders die Wall Street wou aanpakken en jongeren terug een toekomst wilde geven om in te geloven. Of voor de linkse Britse Labour leider Jeremy Corbyn die zich verzet tegen de privatisering van de zorg en de spoorwegen. Misschien zelfs voor Pablo Iglesias in Spanje of Iannis Varoufakis in Griekenland die weigeren om de verwoestende besparingspolitiek nog toe te passen en het debat openen voor een heel andere politieke cultuur. Voor politici die het verstikkende eenheidsdenken doorprikken en terug durven praten over herverdeling. Voor mensen die geen TINA (“There Is No Alternative”) prediken maar die hoop plaatsen tegenover de groeiende angst.

Olivier Goessens (student geschiedenis UGent) en Seppe De Meulder (student sociologie KUL) zijn lid van Comac, de studentenvereniging van de PVDA.