De rechtse zege in Peru

Doffe ellende en depressie troef bij Peruaans links na de eerste ronde van de presidents- en parlementsverkiezingen op vorige week. De twee geplaatsten voor de tweede stemronde op 5 juni zijn immers allebei even rechts-conservatief, dus wordt het resultaat sowieso een tegenvaller. Maar links zelf scoorde toch opvallend beter dan lang gevreesd. Er is dus nog hoop.

‘De eeuwenlang uitgesloten inheemse bevolking wil wél een ander economisch model.’

Keiko Fujimori, de veertigjarige dochter van dictator Alberto Fujimori, haalde een klinkende overwinning met 40% van de stemmen. Het levert haar een absolute meerderheid van 72 op 130 parlementszetels op. Ze won vooral bij de arme bevolking langs de kust en in heel het noorden dankzij de cliëntelistische sociale programma’s van haar beruchte papa die al zestien jaar in de gevangenis zit wegens moord en corruptie.

Pedro Pablo Kuczynski haalde slechts 21% en 18 zetels. Deze achtenzeventigjarige economist, met ervaring als minister en lobbyist van Amerikaanse bedrijven, heeft een imago van efficiëntie en eerlijkheid en trekt vooral rijke kiezers aan. Maar zijn campagne sloeg nooit helemaal aan en hij heeft veel stemmen te danken aan pragmatische kiezers die links de weg naar de tweede stemronde wilden blokkeren.

Toch scheelde het niet veel. De 35-jarige Veronika Mendoza van het linkse Frente Amplio kwam uit op 19% en 20 zetels. Ze won overtuigend in het zuidelijke Andeshooggebergte en bij de inheemse bevolking, vaak met meer dan 50%. Want die eeuwenlang uitgesloten bevolking wil wél een ander economisch model. Het is de beste uitslag in 30 jaar van links, dat 6 maanden geleden nog hopeloos verdeeld en verzwakt rond de 1% schommelde in de peilingen. De extreem-linkse kandidaat Gregorio Santos haalde 4% en hield Mendoza hiermee uit de tweede ronde.

Mediaterreur

Een andere reden was de mediaterreur tegen Mendoza in de laatste dagen voor de verkiezingen. De media waarschuwde dat Peru bij winst van Mendoza op een economische ramp zou afstevenen, dat ze het vriendje van Venezuela en van terroristen is. De aartsbisschop van Arequipa preekte zelfs tijdens de hoogmis van Pasen dat stemmen voor Mendoza zonde was, omdat zij voor het homohuwelijk is en voor het recht op abortus in geval van verkrachting.

‘De aartsbisschop van Arequipa preekte zelfs tijdens de hoogmis van Pasen dat stemmen voor Mendoza zonde was.’

Rechts en financieel-economische kringen reageerden dan ook euforisch na de verkiezingen. De beurs schoot op één dag meer dan 8% omhoog en de munt volgde.

Zowel Fujimori als Kuczynski gaan immers het neoliberale model nog strikter toepassen, de arbeidsrechten nog verder afbreken, discriminerende arbeidsregimes in onder andere de agroindustrie verlengen, de gezondheid verder privatizeren, … Dat alles als trouwe kolonie van de Verenigde Staten, beide kandidaten hebben overigens een echtgenoot uit de VS.

Tweede ronde

Volgens de peilingen zal Kuczynski het nipt halen van Fujimori in de tweede stemronde. Dit omdat een groot deel van de bevolking de corruptie en schendingen van de mensenrechten onder papa Fujimori nog niet vergeten is en om de absolute macht van de fujimoristen wat af te remmen, die nu al het parlement en het gerecht controleren. Het parlementslid met veruit de meeste voorkeurstemmen is trouwens Kenji Fuimori, jongere broer van Keiko. De dynastie lijkt dus wel gegarandeerd.

Het zal er veel van afhangen hoeveel Kuczynski naar het centrum wil opschuiven, om te vermijden dat linkse kiezers blanco of ongeldig stemmen in de tweede ronde. Fujimori probeert intussen de arme linkse kiezers te winnen met beloftes over allerlei populistische steunprogramma’s en een sterke staat, terwijl Kuczynski een meer traditionele neoliberale koers vaart.

Vanuit de oppositie

Mendoza had sowieso weinig kunnen aanvangen indien ze toch gewonnen had, want ze zou het huidige bewind, het parlement, alle zakenkringen, de invloedrijke media, de katholieke kerk en het leger tegen zich hebben. Haar Frente Amplio heeft nu wel een stevige basis om krachtig en consequent oppositie te voeren in het parlement en om de partij intussen in alle regio’s sterker uit te bouwen, met het oog op de regionale verkiezingen eind 2018 en de nationale verkiezingen in 2021, waarvoor Mendoza favoriete blijft. Zeker indien de volgende regering met haar ortodox-liberaal beleid nog meer sociaal protest uitlokt.

Voor onze het sociaal bewogen middenveld in Peru verandert er dus niet veel. Ze blijven de komende jaren strijd leveren tegen de afbraak van de arbeidsrechten en de openbare gezondheid. Maar vanaf nu wél met een sterkere bondgenoot in het parlement en de gewettigde hoop dat links, niet nu maar binnen enkele jaren, wél voor de grote ommezwaai kan zorgen die alle gemarginaliseerde groepen in Peru hun rechten bezorgt op waardig werk en op een kwaliteitsvolle gezondheidszorg.

Felix De Witte is programmamedewerker voor FOS in Peru.